Rosyjski panslawizm jako idea geopolityczna

• Authors: Eberhardt Piotr

Title variants

EN

The Russian Pan-slavim as a geopolitical idea

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświecony jest rosyjskiemu panslawizmowi. Ta idea filozoficznopolityczna miała również swoje oblicze geopolityczne. Powstała w rezultacie ewolucji poglądów formułowanych przez rosyjskich słowianofilów. Podstawowym jej celem było utworzenie pod zwierzchnictwem Rosji wielkiego Imperium Słowiańskiego. Koncepcja ta była popierana przez władze carskie, Cerkiew prawosławną oraz ówczesną elitę rosyjską. Wiele miejsca w artykule zajęło omówienie konfliktowych stosunków polsko-rosyjskich.

EN

It the article was presented a genesis, and then the development of Russian Pan-Slavism. This ideology had own geopolitical repercussions. Its basic aim was the creation federation of Slavic nations under Russian supremacy. Causes of its rising had political character and resulted from loss by Russia Crimean War, Polish Insurrection from 1863. and first of all the Turkish-Russian War (1875/1878). The need of coming with help oppressed by south Slavs' Turks stood an popular idea, which approached to it the Czarist Power, Orthodox church and then the political elites of Russia. The banner of Slavs' liberation became comfortable reason of construction an idea to necessity building a Grat Imperium and territorial throphies. Beyond of capture Balkans, the basic goal was conquesting Constantinople and contaimenting the Bosphorus and Dardanelless. The idea of Pan -Slavism shaped in result of evolution opinions delivered by the Russian Slavophiles. It was then Russian intellectuals who referenced to the Old Russian traditions and had hostile to cultural influences of West- European area. It was presented activity and outlook the main Russian Slavophiles: Iwan Kieriejewski, Alieksiej Chomiakow, Iwan Aksakow and Jurij Samarin and where was describted their philosophical and political opinions. In the article was presented their relation to the Poland matter of independence. They had negative opinions because, according to their, Poland was a state belong to Latin civilization, which will not subordinate despotic Russia. Slavophilism changed, in result of nationalist growth and xenophobic tendencies. Organizing II Slavic Downhill Congress in Moscow was inspiring this transformation event (1867), in which took apart all Slavic nations, except the Poles. The Pan-Slavistic ideas were universally accepted in Russian society. In the final effect, approved as the political and geopolical doctrine. In the example of achievements creatores, Pan-Slavism was a reported idea principles and geopolitical intentions, this conception. In presenting work M. Danilewski, was reported, praparation by him, territorial abattis future Slavic Federation. The Russian loss in the I World War and the Bolshevik revolt made up the end of Pan-Slavistic tenet. In later time linking to idea of Slavs unification had the episodic character and had not the large political meaning. It afterworld of article was including the opinion about Pan-Slavism from geopolitical side. Turn the attention, that this doctrine was the imperial conception and it aim, was not be include with creation of free Slavic states conception, but the Russian centralized empire. This idea was the one of great utopias, which came into being in XIX and under the end of XX this conception lost own timeliness.

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2010
• Volume: 2
• Pages: 43-64

Contributors

author

Eberhardt Piotr

References

• „Idee w Rosji”. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, 1999-2003, (red.) A. de Lazari, Wyd. Ibidem, Łódź.
• Bezwiński A., 1993, Iwan Kiriejewski – krytyk i myśliciel (korzenie rosyjskiego nacjonalizmu), Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Białokozowicz B., 1971, Z dziejów wzajemnych polsko-rosyjskich związków literackich w XIX wieku, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Bierdiajev N. A., 1999, Russkaja Idieja – osnovnyje probliemy russkoj mysli XIX i načala XX vieka Sudba Rossii, Ymca Press, Paris.
• Bierdiajew M., 1999, Rosyjska idea, Stowarzyszenie Kulturalne „Fronda”, Warszawa.
• Danilewski N. J., 1991, Rossija i Jevropa, Kniga, Moskwa.
• Diec J., 2002, Cywilizacje bez okien. Teoria Mikołaja Danilewskiego i późniejsze koncepcjemonadycznych formacji socjokulturowych, Wyd. Uniwertytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Eberhardt P., 2005, Rosyjski euroazjatyzm i jego konsekwencje geopolityczne, Przegląd Geograficzny T. 77, z. 2, Warszawa, s. 171-192.
• Eberhardt P., 2006, Prekursorzy i twórcy rosyjskiej geopolityki, Przegląd Geograficzny T. 78, z. 4, Warszawa, s. 455-472.
• Fertacz S., 2000, Polska myśl słowiańska w okresie drugiej wojny światowej, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Filipowicz M., 2000, Wobec Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę światową, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
• Frančić M., 1974, Juraj Križanič ideolog absolutyzmu, Zeszyty Naukowe U. J., Prace Historyczne z. 51. Kraków.
• Galaktianov A. A., 1966, Ideologia russkovo narodničestva, Izd. Leningradskovo Univeriteta, Leningrad.
• Giza A., 1982, Słowianofile rosyjscy wobec kryzysu bałkańskiego w latach 1875-1878, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź.
• Giza A., 1984, Neoslawizm i Polacy, Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Szczecin.
• Głębocki H., 1998, „Co zrobić z Polską”: Kwestia polska w koncepcjach konserwatywnego nacjonalizmu Michaiła Katkowa, Przegląd Wschodni T. IV z. 4(16), Warszawa, s. 853-889.
• Głębocki H., 2000, Fatalna sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli politycznej 1856-1866, Wyd. „Arcana”, Kraków.
• Głębocki H., 2003, Kresy imperium. Szkice i materiały do dziejów polityki Rosji wobec jej peryferii (XVIII-XIX wiek), Wyd. „Arcana”, Kraków.
• Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, 2004, (red.) W. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński, Wyd. im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Kijas A., 2004, Idea słowiańska w Rosji, (red.) W. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński, [w:] Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, Wyd. im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 17-31.
• Kohn H., 1960, Pan-SLAWIZM. History and Ideology, Vintage Books a division of Random House, New York.
• Kola A. F., 2004, Słowianofilstwo czeskie i rosyjskie w ujęciu porównawczym, Interdyscyplinarny Zespół Badań Sowietologicznych U. Ł., Łódź.
• Kollár J., 1954, Wybór pism, Zakład im Ossolińskich, Wrocław.
• Koźmian S., 1878, Panslawizm, Polska i traktat w San-Stefano, Wyd. „Czas”, Kraków.
• Kucharzewski J., 1923, Od białego do czerwonego caratu, Wyd. im. J. Mianowskiego, Warszawa.
• Kulczycki L., 1916, Panslawizm a sprawa polska, Nakładem Centralnego Biura Wydawnictw N.K.N., Kraków.
• Kurczak J., 2000, Historiozofia nadziei. Romantyczne słowianofilstwo polskie, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Laptieva L. P., 2003, Russkij slavist A. F. Hilferding (1831-1872) i jevo vzgliad na polskij vopros, [w:] Rossijsko – polskije naučnyje svjazi u XIX i XX vv, Izdatielstvo Indrik, Moskva,s. 91-102.
• Miller O., 1877, Słowianofilstwo i Jewropa. Stati i reći 1865-1877, Izd. G.E. Blagosvetlov, Petersburg.
• Nowaczyk M., 2001, Współczesna idea słowiańska w Rosji, Acta Polono-Ruthenica T. IV, Olsztyn, s. 169-182.
• Nowak A., 1995, Jak rozbić rosyjskie imperium? Idee polskiej polityki wschodniej 1733- 1921, Wyd. „Arcana”, Kraków.
• Nowak A., 1998, Polacy, Rosjanie i biesy. Studia i szkice historyczne z XIX i XX wieku, Wyd. „Arcana” Kraków.
• Nowak A., 1998, Teoria walki cywilizacji Mikołaja Danilewskiego, [w:] Polacy, Rosjanie i biesy. Studia i szkice historyczne z XIX i XX wieku, Wyd. „Arcana” Kraków, s. 45-65.
• Potocki H., 1909, Neoslawizm a kwestja polska, Drukarnia Polska, Warszawa.
• Przybył E., 2006, Polska twarz rosyjskiego antykatolicyzmu, (red.) A. de Lazari, [w:]
• Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa, s. 457-504.
• Rosjanoznawstwo. Wprowadzenie do studiów nad Rosją, 2004, (red.) L. Suchanek, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Sobczak J., 1998, Między fascynacją a negacją. Rosja w myśli polityczno-historiozoficznej Mariana Zdziechowskiego, [w:] Między historią a polityką, Tom wydany na jubileusz K. Robakowskiego, Uniwersytet im Adama Mickiewicza, Poznań, s. 257-263.
• Stefaniuk T., 2006, Damilewski. Panslawizm i wielkość cywilizacji, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Tanty M., 1964, Kontakty rosyjskich Komitetów Słowiańskich ze Słowianami z Austro- Węgier (1868-1875), Kwartalnik Historyczny Nr 1, Warszawa, s. 59-77.
• Tanty M., 1970, Panslawizm. Carat. Polacy. Zjazd Słowiański w Moskwie 1867 roku, PWN, Warszawa.
• Walicki A., 2002, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Wyd. Prószynski i S-ka, Warszawa.
• Walicki A., 2002, W kręgu konserwatywnej utopii. Struktury i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, PWN, Warszawa.
• Wasilewski W., 2005, Marian Zdziechowski wobec myśli rosyjskiej XIX i XX wieku, Wyd. Neriton, Warszawa.
• Wizja człowieka i świata w myśli rosyjskiej, 1998, (red.) L. Suchanek, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Zdziechowski M., 1888, Mesyaniści i słowianofile. Szkice z psychologii narodów słowiańskich, Wyd. G. Gebetnera, Kraków.
• Zdziechowski M., 1923, Europa, Rosja, Azja. Szkice polityczno-literackie, Księgarnia Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego, Wilno.