(Nie)możliwości kształtowania kompetencji międzykulturowych u uczniów edukacji wczesnoszkolnej – w poszukiwaniu rozwiązań praktycznych

• Authors: Smoter Barbara , Smoter Katarzyna

Title variants

EN

The Possibility and Impossibility of Forming Intercultural Competence Among Students of Early Childhood Education – in Search of Practical Solutions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poddałyśmy analizom kwestie dotyczące możliwości kształtowania kompetencji międzykulturowych u uczniów realizujących proces edukacji wczesnoszkolnej. Za pomocny uznałyśmy przegląd aktualnych teorii i dobrych praktyk w odniesieniu do obszaru edukacji międzykulturowej oraz wielokulturowej. W podjętych rozważaniach uwzględniłyśmy zapis podstawy programowej odnoszącej się do tych dzieci, które rozpoczną edukację we wrześniu 2017 roku. Zauważalny staje się w niej brak zapisu dotyczącego zagadnienia różnorodności kulturowej, co wydaje się tworzyć wrażenie pewnej „niewidoczności” tej kwestii. Takie ujęcie może generować ograniczenia w kształtowaniu warunków dla poznawania „inności” i „Innych” w toku codziennych sytuacji edukacyjnych. W tekście odniosłyśmy się zarówno do obecnych, jak i często nieobecnych (a zalecanych) rozwiązań pozwalających uczniom na pomyślne funkcjonowanie we współczesnym, zróżnicowanym świecie. Zwróciłyśmy uwagę na to, że włączaniu jakichkolwiek działań edukacyjnych powinno towarzyszyć krytyczne myślenie i szacunek dla różnych perspektyw ponad podziałami kulturowymi. W artykule ujęliśmy przykłady „dobrych praktyk”, takich jak: storytelling, włączenie do oddziaływań edukacyjnych międzykulturowych historii nauczycieli i uczniów oraz zastosowanie bajek międzykulturowych. Za interesujące poznawczo można również uznać wykorzystanie w toku zajęć tzw. Persona Dolls i nadanie szczególnej wagi procesom bezprzemocowej komunikacji rozgrywającej się między szkołą a rodziną.

EN

The article analyzes the possibilities of creating intercultural competences in primary school students. In this reflection we would like to present an overview of the aspects of current theory and best practice in the area of intercultural education and multicultural. We consider also the curriculum for schools and those children who start early school education in September 2017. We saw that the lack of the information about cultural diversity seems to create a barrier to conti­nue and create conditions for learning about its characteristics in the course of everyday learning situations. Finally, we show present and absent (and recommended) solutions that enable students to successfully function in a “diverse world”. We consider the fact that switching any educational activities should be accompanied by critical thinking and respect for different perspectives across cultures. In this article we reveal some practices such as storytelling, the inclusion of educational intercultural history for teachers and students, and the intercultural use of fairy tales during lessons called: Persona Dolls and special communication without violence between school and the family.

Keywords

PL

różnorodność kulturowa; edukacja międzykulturowa; kompetencje międzykulturowe

EN

cultural diversity; intercultural education; intercultural competences

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2017
• Volume: 12
• Issue: 2(44)
• Pages: 43-57

Contributors

author

Smoter Barbara

author

Smoter Katarzyna

References

• Banks J. A., Multicultural education. Historical development, dimensions, and practice, [w:] Handbook of research on multicultural education, red. J.A. Banks. Jossey-Bass, San Francisco 2004.
• Bartz B., Bayer M., Migracja do Europy jako wyzwanie dla społeczeństwa i pedagogiki wielokulturowej, „Kwartalnik Pedagogiczny” (1993)4.
• Bartz B., Idea wielokulturowego wychowania w nowoczesnych społeczeństwach, Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji, Duisburg-Radom 1997.
• Bauman Z., Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2007.
• Blogi CEO, http://blogiceo.nq.pl/dlatolerancji/2014/10/22/storytelling-w-edukacji/ [dostęp: 7.03.2017].
• Borkowska E., Filozofia dialogu, filozofia spotkania, [w:] Kultura dialogu. Tożsamość europejska a edukacja, red. E. Borkowska, A. Łyda, Wyd. WSZMIJO, Katowice 2004.
• Byram M., Cultural studies and foreign language teaching, [w:] Studying British Cultures. An Introduction, red. S. Bassnett, Cambridge University Press, London 1997.
• Chomczyńska-Rubacha M., Pankowska D., Władza, ideologia, socjalizacja. Polityczność podręczników szkolnych, [w:] Podręczniki i poradniki. Konteksty. Dyskursy. Perspektywy, red. M. Chomczyńska-Rubacha, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011.
• Dziennik Ustaw, http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/356 [dostęp: 12.03.2017].
• Edukacja międzykulturowa – metody twórcze, http://www.teatrgrodzki.pl/projekty/archiwum-projektow/edukacja-międzykulturowa-metody-tworcze/, [dostęp: 14.02.2017].
• Edukacja międzykulturowa – Projekt Tolerancja, http://www.sto.org.pl/szkola/4/edukacja-międzykulturowa-projekt-tolerancja [dostęp: 14.02.2017].
• Fundacja Edukacji Międzykulturowej, http://miedzykulturowa.org.pl/czytelnia/bajki/ [dostęp: 12.03.2017].
• Golka M., Imiona wielokulturowości, MUZA SA, Warszawa 2010.
• Golka M., Oblicza wielokulturowości, [w:] U progu wielokulturowości, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997.
• http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/356 [dostęp: 12.03.2017].
• https://men.gov.pl/wp-content/uploads/2011/02/1c.pdf, s. 36 [dostęp: 14.03.2017].
• https://www.librus.pl/doradca-dyrektora/pytania-i-odpowiedzi/nowa-i-stara-podstawa-programowa/ [dostęp: 13.03.2017].
• Jankowski D., Szkoła – środowisko – współdziałanie, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2001.
• Kalaga W., Wstęp, [w:] Dylematy wielokulturowości, Universitas, Kraków 2004.
• Kupisiewicz Cz., Szkoła w XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• Levinas E., Istniejący i istnienie, Wydawnictwo Homini, Kraków 2006.
• Lewowicki T., Szczurek-Boruta A., Grabowska B., Wprowadzenie, [w:] Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. Problemy praktyki oświatowej, red. T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska, Wyd. Adam Marszałek, Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009.
• Mackie D.M., Hamilton D.L., Susskind J. i Rosselli F., Społeczno-psychologiczne podstawy powstawania stereotypów, [w:] Stereotypy i uprzedzenia, red. C.N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, GWP, Gdańsk 1999.
• Markowska D., Teoretyczne podstawy edukacji międzykulturowej, „Kwartalnik Pedagogiczny” (1990)4.
• Mazur B., Kompetencje międzykulturowe w opinii podlaskich menedżerów, „Współczesne Zarządzanie” (2012)1.
• Milerski B., Innowierca jako wyzwanie pedagogiczne, [w:] Miejsce innego we współczesnych naukach o wychowaniu. W poszukiwaniu pozytywów, I. Chrzanowska, B. Jachimczak, K. Pawelczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2013.
• Milerski B., Kształcenie międzykulturowe w szkole z perspektywy pedagogiki religii (referat wygłoszony podczas IV Ekumenicznego Forum Katechetycznego, Warszawa-Radość, 15‒16 maja 2009 r.).
• Molicka M., Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Media Rodzina, Poznań 2002.
• Morawska I., Dialog kultur jako wyzwanie edukacyjne, [w:] Dialog kultur w edukacji, B. Myrdzik, M. Karwatowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
• Myrdzik B., Dialog z Innym w przestrzeni kultury w wybranych koncepcjach, [w:] Dialog kultur w edukacji, B. Myrdzik, M. Karwatowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
• Nikitorowicz J., Edukacja regionalna i międzykulturowa, WAIP, Warszawa 2009.
• Nikitorowicz J., Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, GWP, Gdańsk 2005.
• Nowosad I. (red.), Współpraca nauczycieli z rodzicami i szkoły ze środowiskiem lokalnym, [w:] Jakość życia i jakość szkoły. Wprowadzenie w zagadnienia jakości i efektywności pracy szkoły, red. I. Nowosad, I. Mortag, J. Ondráková, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2010.
• Obidniak D., Polityczna edukacja seksualna, [w:] Czytanki o edukacji, red. D. Obidniak, współpr. M. Konarzewska, ZNP, Warszawa 2011.
• Ogrodzka-Mazur E., Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007.
• ORE, https://www.ore.edu.pl/wydzialy/rozwoju-kompetencji-spolecznych-i-obywatelskich/6898-szklenie-% [dostęp: 12.03.2017].
• Plummer K., Intimate Citizenship. Private Decisions and Public Dialogues, University of Washington Press, Seattle 2003.
• Potoniec K., Bajki w edukacji międzykulturowej, [w:] Przygody Innego. Bajki w edukacji międzykulturowej, red. A. Młynarczuk-Sokołowska, K. Potoniec, K. Szostak-Król, Fundacja Edukacji i Twórczości, Białystok 2011.
• Przedszkole 237, http://www.przedszkole237.waw.pl/index.php/homepage/innowacje-i-projekty/persona-dolls [dostęp: 10.03.2017].
• Reykowski J., Psychologiczne antynomie demokracji, [w:] Kolokwia psychologiczne, red. Z. Ratajczak, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1993.
• Różnorodność ‒ podaj dalej, http://9dwunastych.org/roznorodnosc/oprojekcie.htm [dostęp: 14. 02. 2017].
• Sapir E., Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, tłum. B. Stanosz, R. Zimand, PIW, Warszawa 1978.
• Savidan P., Wielokulturowość, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012.
• Schein E. H., Organizational culture and leadership, Jossey-Bass, San Francisco-London 1986.
• Storytelling, http://storytelling.com.pl/co-to-jest-storytelling/ [dostęp: 17.02.2017].
• Uździcki R., Współdziałanie interpersonalne warunkiem rozwoju organizacyjnego instytucji oświatowych, [w:] Komunikacja i negocjacje a współdziałanie interpersonalne, red. Z. Nęcki, K. Błaszczyk, R. Uździcki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2009.
• Varianty, https://www.varianty.cz/intercultural-education [dostęp: 12.03.2017].
• Weigl B., Maliszkiewicz B., (red.) INNI to także my: mniejszości narodowe w Polsce – Białorusini, Cyganie, Litwini, Niemcy, Ukraińcy, Żydzi: program edukacji wielokulturowej w szkole podstawowej, GWP, Gdańsk 1998.
• Weigl B., Stereotypy i uprzedzenia etniczne dzieci i młodzieży, Wyd. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1999.