Węgrów: miejsce pamięci (uwagi po 25 latach)

• Authors: Theiss Wiesław

Title variants

EN

Węgrów: place of memory (remarks after 25 years)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest retrospektywną analizą społeczno-edukacyjnego programu „Pogwarki węgrowskie”, realizowanego w Węgrowie na Podlasiu w latach 1988–1991. Celem programu była próba aktywizacji społeczności lokalnej wokół miejscowej historii, tradycji, indywidualnej oraz zbiorowej biografii, a także pamięci społecznej. Podstawą przedstawianej analizy są wybrane koncepcje rozumienia i badania pamięci, m.in. koncepcja „miejsca pamięci” (Pierre Nora) oraz pedagogiki pamięci (Duccio Demetrio), a także założenia metody animacji społeczno-kulturalnej w środowisku lokalnym. Artykuł przedstawia założenia, cele i metodę „pogwarek węgrowskich”, przebieg tego programu, zawiera też fragmenty ówczesnego „dziennika badań” oraz wybrane inne dokumenty. Można przyjąć, iż tekst ten jest przyczynkiem do problematyki rozwoju badań środowiskowych we współczesnej pedagogice społecznej

EN

The article is a retrospective analysis of the community educational program „Pogwarki węgrowskie” (Chatting in Węgrów) which was run between 1998 and 1991 in Węgrów (Podlasie region of Poland). The goal of the program was the social activitation on the local community, based on issues of local history, individual and collective biographies and social memory. The article employs the theoretical perspective of the place of memory (Pierre Nora), the concept of pedagogics of memory (Duccio Demetrio) as well as method of socio-cultural animation in local community. In the paper the approach, aims and the methods of “chats in Węgrów” are presented, as well as the experiences of the realisation of the program. Among the sources used in the text are the field work dairy and other documents. The paper develops the idea of community research in contemporary social pedagogics

Keywords

PL

miejsce pamięci; lokalny świat pamięci; badanie i działanie; pedagogika pamięci

EN

place of memory; local world of memory; action research; pedagogics of memory

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2016 (R. XV)
• Issue: 3(61)
• Pages: 71-104

Contributors

author

Theiss Wiesław

• Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

References

• Alheit P. (2011), Podejście biograficzne do całożyciowego uczenia się, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3
• Assmann A. (2013), Między historią a pamięcią. Antologia, red. naukowa i posłowie M. Saryusz-Wolska, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Assmann J. (2003), Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, „Borussia”, nr 29
• Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Blythe R. (1979), Akenfield. Portret wsi angielskiej, LSW, Warszawa
• Bojarska K. (2014), Trauma, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Saryusz-Wolska M., Traba R. (red.), współpraca Kalicka J., Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa
• Braun K. (2007), Pamięć teatru – teatr pamięci, [w:] Inscenizacje pamięci, Skórzyńska I., Lavrence Ch., Pépina C. (red.), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• Bugajewski M., Saryusz-Wolska M. (2014), Praca pamięci, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Saryusz-Wolska M., Traba R. (red.), współpraca Kalicka J., Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa
• Chmielewski W. (1984), Inspiracje i działania plastyczne w Lucimiu, „Polska Sztuka Ludowa”, nr 4
• Czapska A. (1959), Węgrów. Monografia historyczno-architektoniczna, Staraniem Komitetu Rodzicielskiego Liceum Ogólnokształcącego w Węgrowie, Warszawa
• Červinkowá H., Gołębniak B.D. (red.) (2013), Edukacyjne badania w działaniu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
• Demetrio D. (2009), Pedagogika pamięci, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź
• François É. (2010), Jeszcze raz o historii i pamięci, „Kultura Współczesna”, nr 1
• Kocki U. (2013), Pamięć i uczenie się. Refleksje dydaktyka historii, [w:] Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 4: Refleksje metodologiczne, Traba R., Hahn H.H. (red.), Górny M., Kończal K. (współpraca), Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa
• Kołodziejczyk A., Swat T. (red.) (1991), Węgrów. Dzieje miasta i okolic, Towarzystwo Miłośników Ziemi Węgrowskiej Węgrów
• Kołodziejczyk A., Swat T., Szczupak M., (red.) (2006), Węgrów. Dzieje miasta i okolic, Towarzystwo Miłośników Ziemi Węgrowskiej, Węgrów
• Kończal K., (2014), Miejsce pamięci, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Saryusz-Wolska M., Traba R., (red.), współpraca Kalicka J., Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
• Koss-Jewsiewiecki B. (2007), Przedmowa, [w:] Inscenizacje pamięci, Skórzyńska I., Lavrence Ch., Pépina C. (red.), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• Król M. (1987), Wybaczyć i zapomnieć? „Res Publica”, nr 6
• Kula M. (2002), Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DiG, Warszawa
• Langer L.L. (2015), Świadectwa Zagłady w rumowisku pamięci, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
• Le Goff J. (2007), Historia i pamięć, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Łepkowski T. (1977), Człowiek i historia, PIW, Warszawa
• Łepkowski T. (1980), Przeszłość miniona i teraźniejsza, PIW, Warszawa
• Malewski M. (2010), Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław
• Mendel M. (red.) (2006), Pedagogika miejsca, Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław
• Mendel M., Zbierzchowska A. (red.) (2010), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Mendel M. (red.) (2015), Miasto jako wspólny pokój. Gdańskie modi co-vivendi, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk
• Mendel M., Theiss W. (2016), Pamięć i miejsce in potentia: o mieście pełnym, „Pedagogika Społeczna”, nr 1
• Misztal B. (2000), Teoria socjologiczna a praktyka społeczna, Universitas, Kraków
• Nora P. (1989), Between Memory and History. Les Lieux de mémoire, „Representations”, nr 26
• Nora P. (2001), Czas pamięci, „Res Publica Nowa”, nr 7
• Nora P. (2002), Rewanż pamięci, [w:] Żakowski J., Rewanż pamięci, wstęp Leon Kieres, Wydawnictwo Sic!
• Pilch T. (1971), Metodologia pedagogicznych badań środowiskowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
• Piórkowska M. (2012), Sprawiedliwi i ocaleni. Mieszkańcy Węgrowa i okolic, pomagający Żydom w latach okupacji hitlerowskiej, Towarzystwo Miłośników Ziemi Węgrowskiej, Węgrów
• Radlińska H. (red.) (1937), Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne, Warszawa
• Radlińska H. (1948), Badania regionalne dziejów oświaty, Nasza Księgarnia, Warszawa
• Radlińska H. (1961), Pedagogika społeczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
• Ricoeur P. (2006), Pamięć, historia, zapomnienie, Universitas, Kraków
• Ronge W.W., Theiss W. (red.) (1990), Żydzi w Węgrowie. „Węgrowskie listy” 2, Warsztat Kultury Środowiska „Pogwarki Węgrowskie”, Węgrów
• Rybicka E. (2014), Przestrzeń pamięci, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Saryusz-Wolska M., Traba R. (red.), współpr. Kalicka J., Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa
• Schonig B. (1999), Auf dem Weg zur eigenen Pädagogik. Annäherungen an Janusz Korczak, Baltmannsweiler, Schneider Verlag Hohengehren
• Skarga B. (1995), Tożsamość Ja i pamięć, „Znak”, nr 5
• Skórzyńska I., Lavrence Ch., Pépina C. (red.) (2007), Inscenizacje pamięci, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Skrzypczak B. (2014), Współczesne idee i ideologie animacyjne – ich obecność w praktyce społeczno-edukacyjnej, „Pedagogika Społeczna”, nr 4
• Smolińska-Theiss B. (1987), Planowanie i organizacja sił społecznych w lokalnym środowisku wychowawczym – założenia teoretyczno-metodologiczne, [w:] Funkcjonowanie i kierunki rozwoju edukacji równoległej w polskim systemie oświaty i wychowania – problemy teoretyczne i metodologiczne badań, Trempała E. (red.), Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy, Bydgoszcz
• Smolińska-Theiss B. (red.) (1988), Badanie i działanie. W poszukiwaniu metod organizowania środowiska wychowawczego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Smolińska-Theiss B. (red.) (1991), Węgrów. Siły społeczne małego miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Smolińska-Theiss B., Theiss W. (1988), Śladami Janusza Korczaka – od Warszawy do Treblinki, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4
• Smolińska-Theiss B., Theiss W. (2013), Badanie i działanie w pedagogice społecznej – między tradycją a współczesnymi zadaniami, [w:] Edukacyjne badania w działaniu, Červinková H., Gołębniak B.D. (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
• Sulima R. (2001), Głosy tradycji, Wydawnictwo DiG, Warszawa
• Szacka B. (2000), Pamięć społeczna, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 3: O–R, Oficyna Naukowa, Warszawa
• Szczepański J. (1986), Pamięć, „Odra” nr 3
• Szpociński A. (2003), Miejsca pamięci, „Borussia”, nr 29
• Szpociński A. (2008), Miejsca pamięci (Lieux de mémoire), „Teksty Drugie”, nr 4
• Szpociński A. (red.) (2009), Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
• Theiss W. (1988a), Badanie i działanie w koncepcji Heleny Radlińskiej, [w:] Badanie i działanie. W poszukiwaniu metod organizowania środowiska wychowawczego, Smolińska-Theiss B. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Theiss W. (1988b), Badanie biograficzne, [w:] Badanie i działanie. W poszukiwaniu metod organizowania środowiska wychowawczego, Smolińska-Theiss B. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Theiss W. (1991), „Pogwarki węgrowskie” – społeczna funkcja lokalnej historii, [w:] Węgrów. Siły społeczne małego miasta, Smolińska-Theiss B. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Theiss W. (1992), Praca socjalno-kulturalna w środowisku – „Pogwarki węgrowskie”, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 3–4
• Theiss W. (1997), Między Węgrowem a Caracas. O korespondencyjnym dialogu w poznawaniu polsko-żydowskiej przeszłości, [w:] Pamięć, miejsce, obecność. Współczesne refleksje nad kulturą i ich implikacje pedagogiczne, Hudzik, J.P., Mizińska J. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Theiss W. (red.) (2001), Mała ojczyzna. Kultura, edukacja, rozwój lokalny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa
• Thompson P. (1982), The Voice of the Past. Oral History, Oxford University Press, Oxford–New York
• Traverso E. (2014), Historia jako pole bitwy, Książka i Prasa, Warszawa
• Twardoch E. (2012), „Usieciowione” miejsca pamięci, czyli jak symbole przeszłości stają się przestrzenia aktywności użytkowników sieci, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 2
• Wilkowski M. (2013), Wprowadzenie do historii cyfrowej, Instytut Kultury Miejskiej, Gdańsk
• Wroczyński R., Pilch T., (red.) (1974), Metodologia pedagogiki społecznej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław

Identifiers

ISSN

1642-672X