Dlaczego w przedszkolach Montessori dzieci pracują, a nie bawią się?

• Authors: Surma Barbara

Title variants

EN

Why do Children in Montessori Kindergartens Work and Not Play?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zabawa i praca są, obok nauki, dwiema podstawowymi formami działalności ludzkiej. Zabawa jest nie tylko podstawową formą aktywności małego dziecka, ale też organizacji procesu wychowawczego w przedszkolu. Dlatego celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, dlaczego Maria Montessori nazywa działalność dziecka pracą, a nie zabawą. Wyjaśnienie tego zagadnienia jest realizowane w dwóch etapach. Pierwszy to przegląd literatury, na podstawie której sformułowano najważniejsze kwestie współczesnego rozumienia pojęć zabawy i pracy. Drugi to analiza poglądów M. Montessori i porównanie ich z założeniami dotyczącymi zabawy i pracy. Praca dziecka według M. Montessori prowadzi do jego samodzielności, pozwala na budowanie więzi z innymi oraz na odkrywanie i nadawanie sensu swojemu działaniu, jak i przedmiotom znajdującym się w najbliższym otoczeniu. Intencją M. Montessori było dowartościowanie działania dziecka, które sprzyja holistycznemu i integralnemu rozwojowi. Jej poglądy można uznać za zbieżne ze współczesnymi koncepcjami edukacji dziecka, stawiającymi na podmiotowość. Włoszka tworzy odpowiednio przygotowane otoczenie do tego, by dziecko mogło dokonywać wyboru własnej aktywności, która została nazwana pracą.

Play and work are, besides science, two basic forms of human activity. Play is not only the basic form of the activity of a small child, but also the organization of the educational process in a kindergarten. Therefore, the purpose of the article is to answer the question of why Maria Montessori calls a child’s activity work and not play. The explanation of this issue is carried out in two stages. The first is a literature review, on the basis of which the most important issues of the contemporary understanding of the concept of play and work are formulated. The second is an analysis of M. Montessori’s views and comparing them with the assumptions about play and work. The work of a child according to M. Montessori leads to their independence, allowing them to build relationships with others and discover the meaning of their actions, as well as objects in their immediate vicinity. The intention of M. Montessori was to appreciate the child’s actions, which promote holistic and integral development. Her views can be considered as convergent with contemporary concepts in primary education, focusing on subjectivity. She created a well-prepared environment for the child to be able to choose their own activity, termed as work.

Keywords

PL

zabawa; praca; pedagogika Marii Montessori; dziecko w wieku przedszkolnym; formy aktywności dziecka

EN

play; work; pedagogy of Maria Montessori; preschool child; forms of child’s activity

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2018
• Volume: 13
• Issue: 1(47)
• Pages: 69-87

Contributors

author

Surma Barbara

References

• Arendt H., Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Wydawnictwo Fundacja ALETHEIA, Warszawa 2000.
• Bednarczuk B., Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych, „Impuls”, Kraków 2016.
• Bogaj A., Człowiek w środowisku pracy, [w:] Pedagogika pracy, red. S.M. Kwiatkowski, A. Bogaj, B. Baraniak, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
• Brzezińska A., Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, red. A. Brzezińska, M. Burtowy, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1992.
• Claparéde E., Psychologia dziecka i pedagogika eksperymentalna, Nasza Księgarnia, Warszawa 1936.
• Dmochowska H., Rozważania o podmiotowości dziecka, [w:] Dojrzałość szkolna dzieci a ich gotowość do nauki, red. L. Wiatrowska, H. Dmochowska, „Impuls”, Kraków 2013.
• Dudzińska I., Lipina S., Wlaźnik K., Metodyka wychowania w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1978.
• Duraj-Nowakowa K., Metodologiczne przesłanie problemu funkcji zabaw w edukacji, [w:] Funkcje zabaw w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. K. Duraj-Nowakowa, B. Muchacka, Wyd. Nauk. WSP, Kraków 1998.
• Hessen S., Podstawy pedagogiki, Wyd. „Żak”, Warszawa 1997.
• Huizinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. M. Kurecka, W. Wirpsza, PWN, Warszawa 1985.
• Hurlock E., Rozwój dziecka, tłum. B. Hornowski, K. Lewandowska, B. Rosemann, PWN, Warszawa 1985.
• Jedynak S. (red.), Mały słownik etyczny, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1994.
• Kapica G., Zabawa. Jest w niej ukryty skarb. Aktualne konteksty edukacyjne, [w:] Edukacja przedszkolna w teorii i praktyce, red. S. Włoch, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006.
• Karbowniczek J., Kwaśniewska M., Surma B., Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013.
• Kielar-Turska M., Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, Warszawa 1992.
• Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wyd. Salezjańskie, Warszawa 1993.
• Kwiatkowski S. M., Pedagogika pracy jako subdyscyplina pedagogiczna, [w:] Pedagogika pracy, red. S.M. Kwiatkowski, A. Bogaj, B. Baraniak, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
• Montessori M., Educazione e pace, Ed. ONM, Roma 2004.
• Montessori M., La mente del bambino, Garzanti, Milano 1992.
• Montessori M., Manuale di pedagogia scientifica, Morano Editore, Neapoli 1935.
• Montessori M., Odkrycie dziecka, tłum. A. Pluta, Palatum, Łódź 2014.
• Montessori M.. L’amoroso lavoro, [w:] Maria Montessori. Il metodo del bambino a la formazione dell’uomo. Scritti e decumenti inediti e rari, red. A. Schocchera, Ed. ONM, Roma 2002.
• Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, WSiP, Warszawa 1987.
• Olechnicki K., Załęcki P., Słownik socjologiczny, Graffiti BC, Toruń 1997.
• Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. nr 4, poz. 17.
• Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Dz. U. z dnia 24 lutego 2017 r., poz. 356.
• Przetacznik-Gierowska M., Zmiany rozwojowe aktywności i działalności jednostki, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, PWN, Warszawa 2000.
• Raczkowscy J. i B., Praca w wychowaniu dzieci i młodzieży, WSiP, Warszawa 1990.
• Scocchera A., Maria Montessori una storia per il nostro tempo, Ed. ONM, Roma 1997.
• Sikorska I., Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
• Sikorska I., Osmańska I., Czy montessoriański przedszkolak stanie się kreatywnym nastolatkiem? Doświadczenia średniego dzieciństwa a postawa twórcza adolescentów, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2013, nr 30/4.
• Solak A., Wychowanie chrześcijańskie i praca ludzka, Wyd. UKSW, Warszawa 2004.
• Stachowski R., Praca, procesy poznawcze i systemy semiotyczne, „Człowiek i społeczeństwo. Zagadnienia pracy ludzkiej” 1984, t. I.
• Surma B, Aktualne konteksty wychowania przez pracę i do pracy w pedagogice przedszkolnej, „Studia z Teorii Wychowania” 2014, tom V, nr 9/2.
• Surma B. (red.), Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na świecie, Palatum–Ignatianum, Łódź–Kraków 2009.
• Surma B., Edukacja językowa w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2012, nr 23/1.
• Surma B., Gotowość szkolna do uczenia się matematyki dzieci sześcioletnich w przedszkolu Montessori – raport z badań, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2013, nr 28/2.
• Surma B., Koncepcja wychowania dziecka w myśli pedagogicznej Sofii Cavalletti (1917-
• -2011). Geneza, założenia teoretyczne i recepcja, Akademia Ignatianum w Krakowie, Kraków 2017.
• Surma B., Pedagogika Montessori – podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce, Palatum, Łódź 2008.
• Surma B., Teoretyczne założenia kształtowania postawy twórczej dzieci w wieku przedszkolnym, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 2012, nr 26/4.
• Trabalzini P., Domy Dziecięce – wolność i pokój jako środek i cel wychowania, [w:] Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na świecie, red. B. Surma, Palatum-Ignatianum, Łódź–Kraków 2009.
• Uliński M., Praca, [w:] Słownik filozoficzny, red. J. Hartman, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2004.
• Uszyńska-Jarmoc J., Twórcza aktywność dziecka. Teoria – rzeczywistość – perspektywy rozwoju, Wyd. „Trans Humana”, Białystok 2003.
• Waloszek D., Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań, Wyd. Nauk. AP, Kraków 2006.
• Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wyd. Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000.