LOGIKA TEOLOGII OBJAWIONEJ W PISMACH ALBERTA WIELKIEGO I TOMASZA Z AKWINU

• Authors: Marcin Trepczyński

Title variants

EN

THE LOGIC OF REVEALED THEOLOGY IN THE WORKS OF ALBERT THE GREAT AND THOMAS AQUINAS

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In this paper the Author presents some remarks and hypotheses concerning the logic of revealed theology according to approach of Saint Albert the Great anf Saint Thomas Aquinas. First of all he shows that in their opinion revealed theology uses logic (as a science of correct reasonings). He also discusses the problem of scientific status of revealed theology on the grounds of the most important methodological fragments from their summas of theology; in this light he analyses if the revealed theology in their view may be interpreted as a kind of axiomatic deductive system. The Author inclines to give a positive answer on this question and presents a couple of arguments for such a hypothesis, however he is aware that the point is not totally clear and — hence — open for dis- cussion. The next topic is a question if we can admit that Thomas adopts one of nonmonotonic logic (understood here as relation of inference or relation of consequence) in some reasonings which we find in his Summa Theologiae. The Author gives a positive answer and confronts his opinion with an opinion of his opponent. In the third set of remarks he wonders if we may adopt that Aquinas accepts some local modifications in logic (this time understood as a some general rules of thinking), such as “the logic of Trinity” or “the Christologic”. Finally the Author invokes a case of the logic of negative theology and a nature of negation adopted according to this approach. However these remarks presented in this article concern the works of Albert and Thomas, the Author tends to affirm that their approach to the Catholic revealed theology is a proper one and—in this light—these conclusions may be valid for contemporary theology.

W artykule tym przedstawiam kilka spostrzeżeń i hipotez dotyczących logiki teologii w ujęciu św. Alberta Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu. Na początku pokazuję, że teologia objawiona korzysta według nich z logiki (jako nauki poprawnego rozumowania). Dyskutuję też problem naukowego statusu teologii objawionej na podstawie najważniejszych metodologicznych fragmentów summ teologii obu autorów; w tym świetle analizuję, czy teologia objawiona w ich ujęciu może być rozumiana jako aksjomatyczny system dedukcyjny. Skłaniam się ku udzieleniu pozytywnej odpowiedzi na to pytanie i podaję kilka argumentów za tą hipotezą, choć jestem świadomy, że zagadnienie to nie jest do końca jasne i – tym samym – pozostaje otwarte do dyskusji. Następną sprawą jest kwestia, czy możemy uznać, że Tomasz przyjmuje jedną z logik niemonotonicznych (rozumianej tu jako relecja inferencji lub relacja konsekwencji) w niektórych rozumowaniach zawartych w jego Summie teologii. Udzielam na to pytanie pozytywnej odpowiedzi i konfrontuję moje stanowisko ze stanowiskiem mojego oponenta. W ramach trzeciej grupy spostrzeżeń zastanawiam się, czy można założyć, że Akwinata przyjmuje pewne lokalne modyfikacje w logice (rozumianej tym razem jako ogólne prawa myślenia), takie jak „logika Trójcy” czy „Chrystologika”. Na koniec przywołuję jeszcze przypadek logiki teologii negatywnej i natury negacji przyjmowanej zgodnie z tym ujęciem. Chociaż spostrzeżenia przedstawione w tym artykule dotyczą pism Alberta i Tomasza, mam wewnętrzne przekonanie, że ich podejście do katolickiej teologii objawionej jest właściwe i – w tym świetle – powyższe wnioski mogą się również odnosić do współcześnie uprawianej teologii.

Keywords

PL

Albert Wielki; Tomasz z Akwinu; teologia objawiona; aksjomatyczny system dedukcyjny; logika niemonotoniczna; teologia negatywna

EN

Albert the Great; Thomas Aquinas; revealed theology; axiomatic deductive system; non-monotonical logic; negative theology

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2013
• Volume: 61
• Issue: 3
• Pages: 61-76

Contributors

author

Marcin Trepczyński

• Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Albert Wielki: Summa Theologiae, [w:] Alberti Magni Opera Omnia, t. 34, cz. 1, ed. D. Siedler et. al., Münster 1978.
• Arystoteles: Analityki wtóre, tł. K. Leśniak, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 1, Warszawa 2003.
• Bartoś T.: Koniec prawdy absolutnej. Tomasz z Akwinu w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2010.
• Bocheński J.M.: Współczesne metody myślenia, tł. S. Judycki, Poznań 1988.
• Humbrecht Th.-D.: Teologia negatywna św. Tomasza z Akwinu, tł. A. Kuryś, [w:] Święty Tomasz teolog. Wybór studiów, Warszawa–Kęty 2005, s. 136-209.
• Majewski J.: Ogólnoteologiczny kontekst dogmatyki, [w:] E. Adamiak, E. Czaja, J. Majewski (red.), Dogmatyka, t. 1, Warszawa 2005.
• Makinson D.: Od logiki klasycznej do niemonotonicznej, tł. T. Jarmużek, Toruń 2008.
• Malinowski J.: Logiki niemonotoniczne, „Przegląd Filozoficzny” 1997, nr 1(21), s. 7 i 8.
• Mikołaj z Amiens: Ars fidei catholicae, [w:] Nikolaus v o n Amiens, Ars fidei catholicae – ein Beispielwerk axiomatischer Methode, ed. M. Dreyer, Münster 1993, s. 76-103.
• Olszewski M.: Teologia jako nauka według Tomasza z Akwinu jak też o pożytkach płynących z czytania średniowiecznych tomistów, [w:] B. Kochaniewicz (red.), Teologia św. Tomasza z Akwinu dzisiaj, Poznań 2010, s. 137-150, i cytowana tam literatura.
• Pogoda P.: Tomasz z Akwinu monotonicznie, „Filozofia Nauki” 2012, nr 2, s. 129-133.
• Tomasz z Akwinu: De ente et essentia, ed. L. Baur, Monasterii Westfalorum 1933.
• Tomasz z Akwinu: Traktat o Bogu, Kraków 1999.
• Tomasz z Akwinu: Summa Theologiae. Textum Leoninum, Roma 1888.
• Torrell J-P.: Święty Tomasz z Akwinu, mistrz duchowy, tł. A. Kuryś, Poznań–Warszawa 2003.
• Trepczyński M.: Tomasz z Akwinu niemonotonicznie, „Filozofia Nauki” 2011, nr 2, s. 115-121.