Krytyka neoliberalizmu w kontekście rozwoju zrównoważonego

• Authors: Grzegorz Droba

Title variants

EN

Critique of Neoliberalism in the Context of Sustainable Development

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor artykułu przedstawia krytykę neoliberalizmu w kontekście celów rozwoju zrównowa-żonego. Odwołując się do wybranych krytyków doktryny neoliberalnej przedstawia jej genezę, podstawowe założenia oraz sposób, w jaki wpłynęła na współczesny kształt ładu politycznego i ekonomicznego. Autor analogicznie prezentuje podstawowe zagadnienia, które legły u podstaw koncepcji rozwoju zrównoważonego oraz stara się odpowiedzieć na pytanie: jak korespondują one z neoliberalną ideologią i praktyką. W oparciu o podział celów zrównoważonego rozwoju według Stefana Kozłowskiego analizuje wpływ neoliberalizmu na wybrane dziedziny życia społecznego. Krytyka neoliberalizmu została przedstawiona pod kątem celów społecznych i humanitarnych (likwidacji głodu, analfabetyzmu, rozwoju edukacji, zaspokojenia potrzeb intelektualnych naro-dów, ochrony zdrowia i życia ludzkiego, położenie kresu wojnom, nienawiści, rasizmowi, szowi-nizmowi, zniewoleniu i dominacji jednych narodów nad innymi); pod kątem celów ekologicznych (powstrzymania degradacji środowiska naturalnego, zapewnienia przetrwania gatunków, zwięk-szenia bogactwa przyrody); pod kątem wpływu na światowy ład ekonomiczny (zaspokojenia potrzeb materialnych społeczeństw, zróżnicowania tempa wzrostu dochodu narodowego na osobę w różnych regionach świata, transferu kapitału i nagromadzonych bogactw, dostosowania technik i technologii produkcji do wymogów środowiska, zaprzestania produkcji ukierunkowanej na cele wojskowe. Autor przytacza w powyższych kwestiach opinię wybranych krytyków doktryny neoli-beralnej, podając przykłady neoliberalnych założeń i praktyk będących w sprzeczności z ideałami rozwoju zrównoważonego. Rozważania kończy stwierdzeniem, iż doktryna neoliberalna, ze względu na swoje dogmaty, charakter oraz sposób wykorzystania nie jest w stanie zrealizować celów rozwoju zrównoważonego. Stanowi ona dla nich swoistą przeciwwagę.

EN

The article presents the critique of neoliberalism in the context of the objectives of sustaina-ble development. By referring to some critics of neoliberal doctrine the author shows its origins, the basic assumptions and the way in which it affected the shape of modern political and economic governance. By analogy it presents basic issues underlying the concept of sustainable development and seeks to answer the question of how they correspond with the neoliberal ideology and practice. Based on the division of sustainable development conducted by Stefan Kozłowski the author analyzes the impact of neoliberalism on selected aspects of social life. Criticism of neo-liberalism has been presented in terms of social and humanitarian purposes (liquidation of famine, the liqui-dation of illiteracy, education, meeting the needs of intellectual people, the protection of human health and life, putting an end to wars, hatred, racism, chauvinism, slavery and domination of one nation over others), in terms of environmental objectives (to stop the degradation of the environ-ment of the planet, ensuring the survival of the species, increasing the wealth of nature in terms of the impact of the global economic order (satisfying the material needs of societies, diversity of growth of national income per capita in different regions of the world, transfer capital and accumu-lated wealth, adapting techniques and technology to environmental requirements, cessation of production aimed at military targets. Author cites an opinion of some critics of neoliberal doctrine on the above issues, giving examples of neo-liberal assumptions and practices that are in conflict with the ideals of sustainable development. The author finishes considerations by saying that the neo-liberal doctrine, due to its dogmas, the nature and the use is not able to achieve the objectives of sustainable development. It is juxtaposed to it.

Keywords

PL

neoliberalizm; rozwój zrównoważony; krytyka; nierówności społeczne; neokolonializm

EN

neoliberalism; sustainable development; criticism; social inequalities; neocolonialism

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2014
• Issue: 39
• Pages: 80-95

Contributors

author

Grzegorz Droba

• Instytut Socjologii Uniwersytet Rzeszowski

References

• Akerlof G.A., Shiller R.J., 2010, Zwierzęce instynkty. Czy ludzka psychika napędza glo-balną gospodarkę i jaki to ma wpływ na przemiany światowego kapitalizmu?, Wy-dawnictwo Studio Emka, Warszawa.
• Bihr A., 2008, Neoliberalna nowomowa, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Debord G., 2006, Społeczeństwo spektaklu oraz rozważania o społeczeństwie spektaklu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Dumenil G., Levy D., 2009, Neoliberalna (kontr-)rewolucja [w:] Neoliberalizm przed trybunałem, red. A. Saad-Filho, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Encyklopedia PWN, http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3946634 (data dostępu: 01.02.2014 r.).
• Godlewska-Lipowa W., Ostrowski J., 2000, Problemy światowej ekologii: z czym wchodzimy w XXI wiek, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Guzek M., 2011, Makroekonomia i Polityka po Neoliberalizmie. Eseje i polemiki, Oficy-na Wydawnicza Uczelni Łazarskiego, Warszawa.
• Harvey D., 2008, Neoliberalizm. Historia katastrofy, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
• Huntington S.P., 1997, Zderzenie cywilizacji, i nowy kształt ładu społecznego, Wydaw-nictwo Literackie Muza, Warszawa.
• Iwiński T., 1979, Współczesny neokolonializm, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa.
• Kaczmarek T.T., 2009, Globalna gospodarka i globalny kryzys, Difin SA, Warszawa
• Kieżun W., 2013, Patologia transformacji, Poltext, Warszawa.
• Klein N., 2004, No Logo, Świat Literacki, Izabelin.
• Klein N., 2008, Mury i wyłomy, czyli bariery i szanse, doniesienia z linii frontu debaty o globalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Klein N., 2009, Doktryna Szoku, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa.
• Kołodko G.W., 2008, Wędrujący świat, Prószyński i P-ka S.A. Warszawa.
• Kołodko G.W., 1991, Od szoku do terapii. Ekonomia i polityka transformacji, Poltext, Warszawa.
• Kołodko G.W., 2013, Dokąd zmierza Świat. Ekonomia polityczna przyszłości, Prószyń-ski Media Sp. z o. o., Warszawa.
• Kozłowski S., 1997, W drodze do ekorozwoju, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Łucki Z., 2012, Modernizacja sektora energii [w:] Gospodarka Polski 1990–2011. Transformacja. Modernizacja. Droga do spójności społeczno-ekonomicznej, t. 2, red. M.G. Woźniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Melosik Z., 2003, Edukacja uniwersytecka i stratyfikacja społeczna [w:] Edukacja i stratyfi-kacja społeczna, red. T. Gmerek, Wydawnictwo Wolumin, Poznań.
• Mises L., 1989, Liberalizm w klasycznej tradycji, Oświaty Kaganiec, Warszawa.
• Piontek B., 2002, Alternatywne koncepcje urzeczywistniania powszechności w procesie roz-woju [w:] Kapitał ludzki w procesie globalizacji a w zrównoważonym rozwoju, red. F. Piontek, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Bytomiu, Wisła.
• Thant U., 1971, Człowiek i jego środowisko [w:] Dajcie szansę Ziemi, red. J. Zieliński, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Wątroba W., 2009, Społeczeństwo konsumpcyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekono-micznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Woźniak M.G., 2011, Niespójności społeczno-ekonomiczne czasu transformacji, „Nie-równości Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, z. 21: Transformacja. Modernizacja. Spójność społeczno-ekonomiczna. Synteza.
• Woźniak M.G., 2009, Kryteria oceny sprawności systemów ekonomicznych [w:] Konwe-rgencja modeli ekonomicznych. Polska i Ukraina, red. M.G. Woźniak, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Woźniak M.G., 2013, Od gospodarki „ekonów” do zintegrowanego rozwoju, poprzez nową edukację ekonomiczną, IX Kongres Ekonomistów Polskich.
• Załocki G., 2012, Rozwój zrównoważony: idee, efekty, kontrowersje, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Żyżyński J., 2010, Neoliberalizm – ślepa uliczka globalizacji [w:] Globalizacja, kryzys i co dalej?, red. G. Kołodko, Poltext, Warszawa.
• Żyżyński J., 2012, Państwo minimalne czy państwo racjonalne [w:] Gospodarka Polski 1990–2011. Transformacja. Modernizacja. Droga do spójności społeczno-ekono-micznej, t. 3, red. M.G. Woźniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Moore M., Scott Walker’s Plutonomy: An Economy for the One Percent, http://www. michaelmoore.com/words/mike-friends-blog/scott-walkers-plutonomy-economy-one-percent (stan na dzień 1.02.2014).
• Research Quarterly 2013, http://www.sifma.org/research/item.aspx?id=8589948075