Wymogi formalne testamentu tajemnego w świetle ustawodawstwa Królestwa Polskiego i praktyki na przykładzie akt kancelarii notarialnych w Zgierzu w latach 1826–1875

• Authors: Justyna Bieda , Dorota Wiśniewska-Jóźwiak

Title variants

EN

Formal requirements for the mystic will on the basis of the legislation of the Kingdom of Poland in view of the records of the notary offices in Zgierz in 1826–1875

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The secret (mystic) will, along with a self-written (holographic) will and a public will, was authorised by the Napoleonic Code. It contained some of the characteristics of a holographic will, since its details were kept secret, and a public will, since it had force of evidence of a legal instrument. It consisted of two parts: a private document containing the declaration of will and a legal document that is legal overwriting added by the notary. Legally binding requirements were defined by the Napoleonic Code and no derogation was ever permitted. They were peremptory norms (lat. ius cogens). The legal overwriting added by the notary was regulated not only by the Napoleonic Code, but also by the French law from 1803 (Law Ventôse An XI of the 17 March 1803). Some of the requirements included in the French law from 1803 (Law Ventôse An XI of the 17 March 1803) were considered rules capable of being modified by contrary contractual engagements (lat. ius dispositivum), which means that not following them had consequences other than validity problems. Some of the possible consequences were fees for the notary, an obligation to make up for the detriment of the improperly prepared document, the problems with validity of some fragments of the document or suspension of the notary. In the State Archive in Łódź there are only nine secret wills gathered in the records of the notary offices in Zgierz in 1826–1875. Seven of them contain legal overwriting added by the notary and five decrees remain sealed. There are also two pieces of information claiming that two more decrees were of mystic form, but the documents themselves were not preserved. Even though there are so few examples of notary’s practice in the field of a mystic will, the article traces the legal requirements for the composition of such a document and the conclusions that can be drawn on the basis of them.

Keywords

PL

testament tajemny; testament własnoręczny; ustawodawstwo Królestwa Polskiego; Kodeks Napoleona

EN

secret will; self-written will; legislation of the Kingom of Poland; Napoleonic Code

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2013
• Volume: LXXXVIII (88)
• Pages: 11-34

Dates

published

2013

Contributors

author

Justyna Bieda

• Katedra Historii Państwa i Prawa Polskiego, Uniwersytet Łódzki

author

Dorota Wiśniewska-Jóźwiak

• Katedra Historii Państwa i Prawa Polskiego, Uniwersytet Łódzki

References

• Zespół 438 – akta notariusza Józefa Stokowskiego w Zgierzu (1821–1847): sygn.:1782 (17.06. 1827 r.), 1711 (testament zamknięty, akt nadpisu – 24.10.1824 r.), 3633 (6.03.1835 r.), 4234 (testament zamknięty, akt nadpisu – 21.09. / 3.10.1836 r.), 6133 (testament zamknięty, akt nadpisu – 11/23.01. 1839 r.), 5091 (testament zamknięty, akt nadpisu – 31.08. / 12.09.1838 r.).
• • Zespół 439 – akta notariusza Franciszka Boguńskiego w Zgierzu (1827–1846): sygn.: 10 (testament zamknięty, akt nadpisu – 8/20.01.1838 r.), 4 (14.01.1828 r.), 5 (11.01.1825 r.).
• • Zespół 445 – akta notariusza Wojciecha Hałaczkiewicza w Zgierzu (1862–1876): sygn. 167, 168 (adnotacje o złożeniu testamentu mistycznego).
• Barwiński E.J., Prawo spadkowe obowiązujące w b. Królestwie Polskim w zarysie, Warszawa 1938.
• Bieda J., Wiśniewska D., Respektowanie ustawy notarialnej w aktach sporządzonych w XIX w. przez notariuszy w Zgierzu i Łodzi (na przykładzie wybranych kancelarii), [w:] Notariat na ziemiach polskich w XIX–XX wieku – ustawodawstwo, edukacja, piśmiennictwo, Rad. Tow. Nauk., Radom 2006.
• Bieda J., Testamenty publiczne na ziemiach Królestwa Polskiego w świetle praktyki notarialnej na przykładzie działalności kancelarii notarialnych w Zgierzu w latach 1826–1875, Łódź 2011.
• Cederbaum H., Jak napisać testament własnoręczny, Warszawa 1900.
• Drzewiecki H., Studja i materiały do dziejów notariatu w Polsce. Część I ogólna, Warszawa 1928.
• Ihnatowicz I., Biernat A., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
• Kulpa S., Testament. Praktyczne uwagi nad prawem spadkowym, pouczenia i wzory testamentów opracowane według ustaw obowiązujących w Małopolsce na ziemiach byłego zaboru pruskiego i w byłej Kongresówce, Kraków, b.r.w.
• Litauer J.J., Prawo cywilne obowiązujące na obszarze b. Kongresowego Królestwa z dodaniem tekstu francuskiego, ustaw uzupełniających i związkowych oraz orzecznictwa kasacyjnego, Warszawa 1929.
• Malec D., Dzieje notariatu polskiego, Warszawa 2007.
• Okolski A., Zasady prawa cywilnego obowiązujące w Królestwie Polskim, Warszawa 1885.
• Planiol M., Podręcznik prawa cywilnego (o darowiznach i testamentach), z francuskiego przełożył i przypisami opatrzył A. Słomiński, Warszawa 1922.
• Podlewski F., O spadkach i testamentach. Wykład popularny prawa obowiązującego z uwzględnieniem prawa rosyjskiego, austriackiego i niemieckiego, Warszawa 1900.
• Prawo cywilne. Repertorium egzaminacyjne opracowane na podstawie wykładów uniwersyteckich prof. H. Konica, Warszawa 1931.
• Prawo spadkowe, testamenty, darowizny obowiązujące w b. Królestwie Kongresowym. Podręcznik dla studentów IV kursu prawa opracowany na podstawie wykładów uniwersyteckich i dzieł M. Planiola, Warszawa 1938–1939.
• Słomiński A., Prawo cywilne obow. w byłym Królestwie Kongresowym w jurysprudencji Senatu 1842–1914, cz. I: Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego, Warszawa 1923; cz. III: Księga trzecia Kodeksu Napoleona – spadki, działy, darowizny, testamenty, umowy (sprzedaż, najem, spółka, etc.), Łódź, b.r.w.
• Szumański W., Czy kobiety mogą być świadkami lub rekognoscentami przy aktach urzędowych?, Gazeta Sądowa Warszawska 1895/8,
• Wykład praw obowiązujących w Królestwie Polskim, t. IV: Notariat, b.m.w., b.r.w.
• Zawadzki S., Prawo cywilne obow. w Królestwie Polskim, t. I, Warszawa 1860; Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskim, t. II, Warszawa 1861.

Identifiers

ISSN

0081-6841