Rola spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym w Polsce

• Authors: Kawa Marta , Kuźniar Wiesława

Title variants

EN

The role of cooperatives movement in socio-economic development in Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest określenie etapów rozwoju ruchu spółdzielczego oraz znaczenia spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym w Polsce. Ponadto przedstawiono spółdzielnie na tle gospodarki narodowej oraz aktualny stan liczby spółdzielni działających w Polsce w poszczególnych branżach gospodarki w latach 1989–2016. Rola i pozycja spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym znacznie się różniła na poszczególnych etapach rozwoju, co wynikało z odmiennych warunków funkcjonowania i polityki państwa. Spółdzielczość od początku powstania odgrywała ważną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym. W latach 1947–1989 spółdzielnie odgrywały znaczącą rolę w gospodarce, co wynikało z polityki państwa. Po zmianie systemu gospodarowania pozycja spółdzielczości znacznie się zmniejszyła w zakresie udziału sektora spółdzielczego w gospodarce narodowej oraz liczby podmiotów spółdzielczych w tradycyjnych branżach. Pojawiły się natomiast nowe formy spółdzielcze takie jak spółdzielnie socjalne, grupy producentów rolnych, co świadczy o przydatności tej formy gospodarowania do rozwiązywania wielu problemów społecznych i gospodarczych. O pozycji spółdzielczości powinny decydować potrzeby polskiej gospodarki i polskiego społeczeństwa. Rozwijać powinny się formy spółdzielcze dostosowane do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej Polski i warunków gospodarki rynkowej. Nie jest ważna pozycja w gospodarce narodowej, ale przede wszystkim wartości, którymi kierują się spółdzielnie, a które będą przynosić korzyści nie tylko ekonomiczne, ale i społeczne. Spółdzielczą formę gospodarowania opartą o wartości takie jak uczciwość, demokracja, troska o innych można wykorzystać jako instrument do rozwiązywania wielu problemów społeczno-gospodarczych. Jest to kierunek rozwoju spółdzielczości opartej o wartości.

EN

The aim of the paper is to determine the stages of the development of the cooperative movement and the importance of cooperative activity in the socio-economic development in Poland. In addition, co-operatives are presented against the background of the national economy and the current state of a number of cooperatives operating in Poland, in particular sectors of economy in 1989–2016. The role and position of cooperatives in the socio-economic development was significantly different at particular stages, which resulted from different conditions of functioning and the state policy. From the beginning, the cooperative played an important role in socio-economic development. In the years 1947–1989, cooperatives played a significant role in the economy, which resulted from the state policy. After the change of the management system, the position of cooperatives decreased significantly in terms of the share of the cooperative sector in national economy and the number of cooperative entities in traditional industries. However, new cooperative forms appeared, such as social cooperatives, groups of agricultural producers, which proves the usefulness of this form of management for solving many social and economic problems. The position of cooperatives should be determined by the needs of the Polish economy and Polish society. Cooperative forms have adapted to the current socio-economic situation in Poland and market economy conditions. It is not a position in the national economy that matters, but above all, the values by which the cooperatives are lead, and which will bring not only economic, but also social benefits. A cooperative form of management based on values such as honesty, democracy and care for others can be used as an instrument to solve many socio-economic problems. This is the direction of the development of value-based cooperative movement.

Keywords

PL

spółdzielnie; rozwój społeczno-gospodarczy

EN

cooperatives; socio-economic development

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2019
• Volume: 59
• Pages: 119-130

Contributors

author

Kawa Marta

• Katedra Marketingu i Przedsiębiorczości Uniwersytet Rzeszowski

author

Kuźniar Wiesława

• Katedra Marketingu i Przedsiębiorczości Uniwersytet Rzeszowski

References

• Boczar, K. (1986). Spółdzielczość. Problematyka społeczna i ekonomiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Boczar, K., Szelążek, T., Wala, F. (1993). Spółdzielczość wiejska w okresie przełomu. Warszawa: Wydawnictwo im. Friedricha Eberta.
• Chyra-Rolicz, Z. (1985). Pod spółdzielczym sztandarem. Z dziejów spółdzielczości polskiej do 1982 r. Warszawa: Wydawnictwo Spółdzielcze.
• Chyra-Rolicz, Z. (2013). Wspólnymi siłami. Związki ruchu emancypacji kobiet ze spółdzielczością na ziemiach polskich przed rokiem 1939. Warszawa: Wydawca Krajowa Rada Spółdzielcza.
• Cyrek, M. (2017). Zmiany strukturalne jako determinanta popytu na kapitał ludzki. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 49 (1/2017), 48–72. DOI: 10.15584/ nsawg.2017.1.4.
• Czternasty, W. (2013). Determinanty rozwoju spółdzielczości w różnych warunkach ekonomiczno- społecznych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Dyka, S., Grzegorzewski, P. (2000). Zarządzanie spółdzielnią. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Kata, R. (2014). Rola spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym Euroregionu Karpackiego. W: B. Grzebyk, A. Walenia (red.), Przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne uwarunkowania rozwoju obszarów przygranicznych Polski i Słowacji (s. 68–81). Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
• Kata, R. (2016). Spółdzielczość w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskie – stan i współczesne wyzwania. Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 9, 67–86.
• Kawa, M., Kuźniar, W. (2009). Rola spółdzielczości jako instytucji w przeciwdziałaniu nierównościom ekonomicznym i społecznym. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 15, 310–317.
• Piechowski, A. (2015). Gospodarka społeczna w Polsce przed zmianą ustrojową 1989 r. Cz. I: Pierwotne formy gospodarki społecznej i spółdzielnie od wieków średnich do początku XX wieku, Społeczeństwo Obywatelskie. Warszawa: Wydawca Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, Dom Wydawniczy Elipsa.
• Raport o spółdzielczości polskiej. (2010). Warszawa: Krajowa Rada Spółdzielcza.
• Spółdzielczość 1994. (1996). Warszawa: Informacje i Opracowania Statystyczne, Główny Urząd Statystyczny.
• Strużek, B. (1995). Rola i miejsce spółdzielczości w gospodarce narodowej Polski na przełomie XX i XXI wieku. Wieś i Państwo, 1 (18).

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2019.3.8