Dyplomacja i religia. Zakonnicy franciszkańscy u sułtanów w Stambule.

• Authors: Paczkowski Mieczysław Celestyn

Title variants

EN

Religion and Diplomacy. The Franciscan Friars at the Sultans‘ in Istanbul

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Historia franciszkańskiej obecności na Bliskim Wschodzie rozpoczyna się od spotkania św. Franciszka z sułtanem. Tureccy władcy ustanowili swoją stolicę w Konstantynopolu, stąd zrodziła się konieczność stałej obecności franciszkanów nad Bosforem. W okresie panowania Osmanów Stambuł był nie tylko największym islamskim miastem, ale także centrum wspólnoty żydowskiej oraz mniejszości chrześcijańskich. Ich przedstawiciele byli poddani zasadom tzw. milletu. Stolica imperium była także siedzibą patriarchatów orientalnych. Wspólnoty prawosławnych Greków czerpały korzyści z faktu, że ich członkowie byli poddanymi imperium osmańskiego, zdobywając przy tym wiele przywilejów. Rywalizacja o miejsca święte popchnęła te wspólnoty do rozpoczęcia kampanii zniesławiającej franciszkanów, opisywanych jako uzurpatorzy, obcy i nieprzyjaciele imperium tureckiego. Obrona i odzyskiwanie miejsc świętych była zasługą nieustannych i wytrwałych zabiegów ze strony zakonników i Stolicy Apostolskiej. Często zwracano się z prośbą do katolickich władców, aby podejmować dyplomatyczne rozmowy z islamskimi władcami w Konstantynopolu i upominać się o prawa katolików w miejscach świętych. W ten sposób zrodziła się długa tradycja dyplomatyczna w różnych rejonach imperium osmańskiego.

The story of the Franciscan presence in the Middle East began with the encounter between St. Francis and the sultan. The Turkish sultans had their seat in Constantinople and for this reason there was a need for a continued presence of the Franciscans on the banks of the Bosphorus. During the period of Ottoman rule Istanbul was not only that largest Islamic city, but also the center of Jewish and Christian minorities. They were subjected to so-called millet. The capital of the Empire functioned also as the seat of the Oriental Patriarchates. The Greek Orthodox communities, taking advantage of the fact that their members were subjects of the Ottoman Empire, had many privileges. Competition for the possession of the Holy Places led those communities to begin a defamation campaign against the Franciscans, depicting them as usurpers, foreigners and enemies of the Turkish Empire. The defense and recovery of the Holy Places were due to the laborious action undertaken by the Franciscans and the Holy See. They asked Catholic rulers to begin diplomatic work with the Muslim sultans of Constantinople for the defence of Catholic rights in the Holy Places. This is a long tradition marked by diplomacy in various regions belonging to the Ottoman Empire.

Keywords

PL

Imperium Osmańskie; zakon franciszkański; Stambuł; miejsca święte; władcy katoliccy

EN

Ottoman Empire; Franciscan Order; Istanbul; Holy Places; Catholic rulers

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2016
• Issue: 39
• Pages: 127-138

Contributors

author

Paczkowski Mieczysław Celestyn

• Wydział Teologiczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

References

• Abate, G., Missioni francescane italiane d’Oriente. I Frati Minori Conventuali a Costantinopoli, nell’Arcipelago e in Moldavia, „Rassegna Italiana del Mediterraneo”, 3 (1923), s. 31.
• Adinolfi, M. – Bruzzone, G.B., In Terra Santa con i papi, Casale Monferrato 2000.
• Album Missionis Terrae Sanctae, Jerusalem - Milano 1882 – 1893.
• Baldi, D., Enchiridion Locorum Sanctorum. Documenta S. Evangelii Loca Respicientia, Jerusalem 19823.
• Balfour, J.P.D., The Ottoman Centuries. The Rise and Fall of the Turkish Empire, New York 1977.
• Belin, M.A., Histoire de la latinité de Constantinople, Paris 18942.
• Bouman, C.A., Kościoły pochalcedońskie w Imperium Osmańskim, w: Historia Kościoła, t. 3 (15001715), tł. J. Piesiewicz, Warszawa 1986.
• Cassini, F., Storia di Gerusalemme corredata di un compendio delle principali vicende dei re e dei principi, t. 2, Roma 1857.
• Castellani, E., Catalogo dei firmani ed altri documenti… conservati nell’Archivio delta Custodia di Terra Santa, Jerusalem 1922.
• De Sandoli, S., Cento Fioretti di Terra Santa, Jerusalem 1975.
• Frazee, Ch.A., Catholics and Sultans: The Church and the Ottoman Empire 1453-1923, London – New York 1983.
• Girardelli, P., Between Rome and Istanbul: Architecture and Material Culture of a Franciscan Convent in the Ottoman Capital, „Mediterranean Studies” 19 (2010), s. 162-188.
• Hitti, P.K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.
• Jasiński, A.S., Franciszkańska obecność w Ziemi Świętej w kontekście polityki międzynarodowej (15161856), „Quaestiones Selectae” 12 (2001), s. 49-51.
• Kiełtyka, S., Święty Franciszek z Asyżu, Kraków 1982.
• Matteucci, G., Un glorioso convento francescano sulle rive del Bosforo: Il S. Francesco di Galata in Costantinopoli (c. 1230-1697), Firenze 1967.
• Mayer, H.E., The Crusades, Oxford 19882.
• Niemcewicz, J.U., Zbiór pamiętników historycznych o dawney Polszcze, t. 5, Puławy 1830.
• Piccirillo, M., In Terrasanta. Dalla Crociata alla Custodia dei Luoghi Santi, Firenze-Milano 2000.
• Pisma Świętego Franciszka i Świętej Klary z Asyżu, opr. K. Ambrożkiewicz, Kraków 2002.
• Roux, J.P., Historia Turków, Gdańsk 2003.
• Runciman, S., Upadek Konstantynopola 1453, tł. A. Dębicki, Warszawa 1994.
• Sammut, A.M., I francescani nel cuore dell’Impero Ottomano, w: I francescani nella storia dei popoli balcanici nell’VIII centenario della fondazione dell’Ordine. Atti del convegno internazionale di studi, Venezia, 13-14 novembre 2009, red. V. Nosilia – M. Scarpa, Venezia 2011, s. 1-14.
• Sourdel, J. – Sourdel, D., Cywilizacja islamu, tłum. M. Skuratowicz – W. Dembski, Warszawa 1980.
• Vatin, N., L’ascesa degli Ottomani (1451-1512), w: Storia dell’Impero Ottomano, red. R. Mantran, Lecce 2000, s. 95-134.
• Wiśniowski, G., Aulich H. M., w: Encyklopedia katolicka, t. 1, Lublin 1973, kol. 1132.
• Wyrwicz, K., Geografia czasów teraźniejszych albo opisanie naturalne i polityczne królestw, państw, stanów wszelakich, ich rządu, praw, rzemiosł, handlu, przemysłu, przymiotów, obyczajów etc. ku pożytkowi młodzi narodowej wydana, t. I (i jedyny), Warszawa 1768.
• Źródła franciszkańskie, red. R. Prejs – Z. Kijas, Kraków 2005.
• Żal-Kędzior, A., Obraz Ziemi Świętej w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku, Toruń 2010.