Proces likwidacji szkół katolickich w powojennej Polsce na przykładzie Salezjańskiego Prywatnego Gimnazjum Krawieckiego we Wrocławiu

• Authors: Musiał Marcin

Title variants

EN

The process of dissolution of Catholic schools in post-war Poland of the example of the Salesian Tailor Gymnasium in Wrocław

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Prywatne Salezjańskie Gimnazjum Krawieckie funkcjonowało we wrocławskim poelżbietańskim kompleksie klasztorno – szpitalnym przy kościele św. Antoniego w latach 1946 – 1951. Jako placówka szkolno – wychowawcza, odpowiadało początkowo potrzebom formującej się władzy powojennej Polski, zarówno w zakresie kształcenia kadry rzemieślniczej jak i regulowania czy wspomagania procesu adaptacji na ziemiach włączonych w granice Polski po 1945 r. nowej, napływającej ze wszystkich części kraju, ludności. Przemiany polityczne dążące do zaostrzenia stosunku państwa względem Kościoła pociągnęły za sobą masową wręcz akcję likwidacyjną wszelkich form społecznej działalności związków wyznaniowych, w sposób szczególny na polu oświaty. Omawiane na łamach artykułu wrocławskie Gimnazjum Krawieckie stanowi jeden z wielu przykładów przebiegu tego procesu. Tym dotkliwszego, że pozostawiającego trwające do dziś konsekwencje, chociażby w postaci ostatecznego przejęcia większości zabudowań klasztornych, które po latach, jako zdewastowany obiekt zabytkowy, wystawiane są na sprzedaż.

EN

Private Salesian Tailor Gymnasium functioned in Wroclaw post-elizabethan school-hospital complex at St. Andrew’s Church, in the years 1946 – 1951. As an educational post, it initially suited the needs of the forming authorities of the post-war Poland, both in the scope of educating craft industry employees as well as regulating or aiding the adaptation process of immigrants from all over the country in the territo-ries incorporated into Poland after 1945. Political changes aiming at aggravating relations between the State and the Church resulted in a mass action of eradicating all forms of social activity of religious associations, especially in the field of education. The Wroclaw Tailor Gymnasium presented in the article constitutes one of many examples of the course of this process, being the more acute as its consequences last until the present day – for instance the ultimate takeover of most of monastery build-ings, which are being put on sale as devastated historic buildings.

Keywords

PL

Prywatne Salezjańskie Gimnazjum Krawieckie; placówka szkolno-wychowawcza; szkolnictwo katolickie; Wrocław; historia Kościoła w Polsce; likwidacja szkolnictwa katolickiego; powojenna Polska

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2014
• Volume: 122
• Pages: 187-204

Contributors

author

Musiał Marcin

References

• Balbus T., Obiekty działań operacyjnych Urzędu Bezpieczeństwa na terenie Administratury Apostolskiej Dolnego Śląska, [w:] Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 32-46.
• Białas S., Organizacja szkolnictwa w Polsce, Kraków 1950.
• Cofałka J., Pięćdziesięciolecie pracy salezjanów w archidiecezji wrocławskiej, „Dolny Śląsk” 1997, nr 4, s. 35-57.
• Kaczmarek E., Dlaczego przeszkadzały? Polityka władz partyjnych i rządowych wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1945-1956, Warszawa 2007.
• Kała M., Formy administracyjnego zwalczania Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej, [w:] Represje wobec Kościoła katolickiego na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. 1945-1989, red. S.A. Bogaczewicz, S. Krzyżanowska, Wrocław 2004, s. 179-207.
• Kuzak Z., 30-lecie zakładu św. Antoniego w Parafii św. Mikołaja we Wrocławiu, 1976, mps w Archiwum Salezjańskiej Inspektorii we Wrocławiu.
• Mirek A., Ustawa o przejęciu dóbr „martwej ręki” – zamach na życie zakonne w Polsce, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 2003, t. 36, z. 1, s. 168-179.
• Pietrzykowski J., Salezjanie w Polsce. 1945-1990, Warszawa 2007.
• Raina P., Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989. T. 1. lata 1945-1959, Poznań 1994.
• Zieliński Z., Zasady polityki Państwa wobec Kościoła w Polsce w latach 1944-1956, [w:] Aparat ucisku na Lubelszczyźnie w latach 1944-1956 wobec duchowieństwa katolickiego, red. Z. Zieliński, Lublin 2000.
• Żurek W., Salezjańskie szkolnictwo ponadpodstawowe w Polsce 1900-1963. Rozwój i organizacja, Lublin 1996.