Doświadczenie Wschodu w XVIII i XIX wieku w biografiach kobiet (na przykładzie Salomei Pilsztynowej, Ludwiki Śniadeckiej i Jadwigi Zamoyskiej)

• Authors: Czajkowska Agnieszka

Title variants

EN

18th and 19th C. Eastern Experience in Women Biography (on the Example of Salomea Pilsztynowa, Ludwika Śniadecka, and Jadwiga Zamoyska)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje sylwetki trzech kobiet (Salomea Pilsztynowa, Ludwika Śniadecka i Jadwiga Zamoyska), które podróżując do Turcji w XVIII i XIX wieku nie tylko zdobywały nowe doświadczenia, ale też realizowały – odpowiedni dla swojej kondycji i okoliczności kulturowo-historycznych – ideał swoistej emancypacji. Salomea Pilsztynowa spisała w drugiej połowie XVIII wieku wspomnienia zatytułowane „Proceder podróży i życia mego awantur” (wydane w 1962 roku). Jadwiga Zamoyska jest autorką „Wspomnień”, przygotowanych w latach 1893–1895, wydanych w 1961 roku w opracowaniu Marii Czapskiej. Ludwika Śniadecka jest prezentowana w napisanej przez Marię Czapską biografii, zawierającej unikalne świadectwa w postaci fragmentów listów córki profesora Jędrzeja Śniadeckiego. W ówczesnej literaturze polskiej tego typu dokumenty nie są częste – kobiety rzadziej niż mężczyźni podróżowały, rzadziej też spisywały relacje. Wspomnienia bohaterek artykułu są tym cenniejsze, że dekonstruują ówczesny dyskurs orientalistyczny, tworzony przez zaangażowanych w politykę i handel mężczyzn. Istotną cechą autorek jest ich narodowa identyfikacja, która zawiera w sobie elementy historycznych związków ze Wschodem, a także uwikłanie w bieżącą politykę. Spotkanie z Orientem bohaterek artykułu oznacza odrzucenie stereotypów, otwartość na to, co inne, wyzwala w nich ciekawość poznawczą i umiejętność samodzielnego myślenia. W ten sposób prowadzi do ukształtowania się podmiotowości podróżujących kobiet.

EN

The article presents three woman figures (Salomea Pilsztynowa , Ludwika Śniadecka, Jadwiga Zamoyska) who while travelling to Turkey in the 18th and 19th c. not only gained new experience, but also fulfilled – in conformity to their social situation and cultural-historical circumstances – ideal of a peculiar emancipation. Salomea Pilsztynowa wrote in the second half of the 18th c. her memories entitled “Proceder podróży i życia mego awantur (My Life’s Travels and Adventures)” (published in 1962). Jadwiga Zamoyska is the author of “Wspomnienia (Memories)” composed between 1893 and 1895 and published in 1961 in Maria Czapska’s preparation. Ludwika Śniadecka is presented in a biography by Maria Czapska which includes rare testimonies: fragments of letters by professor Jędrzej Śniadecki’s daughter. In the polish literature of that time such documents are uncommon as women travelled less often than men, and much rarely did they express recollections in writing. The female memories are thus more valuable in that they deconstruct the then Oriental discourse made by males engaged into political matters and trade. An important trait of the women authors is their national identification which includes elements of historical connections with the East as well as involvement into the current politics. The heroines’ meeting with the Orient means rejection of stereotypes, openness to the other, it enhances cognitive interest and ability of individual thinking. And it is in that way that it leads to the shaping of travelling women subjectivity.

Keywords

EN

Salomea Pilsztynowa; Ludwika Śniadecka; Jadwiga Zamoyska; Maria Czapska

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2018
• Volume: 109
• Issue: 2
• Pages: 5-27

Dates

printed

2018-06-27

Contributors

author

Czajkowska Agnieszka

• Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa

Identifiers

ISSN

0031-0514