Strategie obrazowania ciała Chrystusa w wybranych barokowych utworach pasyjnych

• Authors: Pasek Monika

Title variants

EN

Manners of depicting Christ’s body in selected Baroque passion works

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article aims at analysing the manners of depicting Christ’s body in selected Baroque passion texts. The author looks at the 17th century passion poems by Abraham Rożniatowski, Kasper Miaskowski and Wespazjan Kochowski as her research material, as well as two less popular works by a Vilnius poet, Walenty Bartoszewski. The article points out a group of motives (addressed here as the manners of depicting the theme) which were applied by the Baroque authors to describe Christ’s body and his suffering as well as indicates the sources of these motifs and their functions.

Keywords

PL

utwory pasyjne; Walenty Bartoszewski

EN

passion epic; Walenty Bartoszewski

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2018
• Volume: 2 (9)
• Pages: 37-53

Dates

published

2019-01-01

Contributors

author

Pasek Monika

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN

References

• Bartoszewski, W. (1630). Cień pogrzebu P[ana] Jezusowego, który mu sprawili dwa przezacni uczniowie, Józef z Arymetyjej, szlachetny senator etc., i Nikodem z faruzów, książę żydowskie. Wystawiony gwoli uroczystości wielgopiątkowej Bractwa pod tytułem tychże świętych, na poratowanie ubogich założonego. Wilno: druk. Akademii Societatis Jesu.
• Bartoszewski, W. (1633). Tęcza przymierza wiecznego, Jezus Chrystus ukrzyżowany, świętym Józefowi i Nikodemowi jako Noemu w obłokach okazana. Wilno: druk. Akademii Societatis Jesu.
• Brygida Wielka (2004). Objawienia i inne dzieła. Tłum. J. Hojnowski, S. Kafel, T. Wietecha. Kraków: Wydawnictwo M.
• Cały świat (1996). Cały świat nie pomieściłby ksiąg. Staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne. Wyd. W.R. Rzepka, W. Wydra. Wstęp M. Adamczyk. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kochowski, W. (1859). Chrystus cierpiący, według textu Ewangielii świętej wierszem polskim wystawiony. Wyd. K.J. Turowski. Kraków: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
• Miaskowski, K. (1995). Historyja na godziny kościelne rozdzielona gorzkiej męki i okrutnej śmierci Boga Wcielonego Jezusa Pana. W: idem, Zbiór rytmów (s. 71–104). Wyd. A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Potocki, W. (1987). Nowy zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa, Syna Bożego […]. W: W. Potocki, Dzieła (s. 551–597). Oprac. L. Kukulski. T. 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Rozmyślanie przemyskie (2000). Rozmyślanie przemyskie. Transliteracja, transkrypcja, podstawa łacińska, niemiecki przekład. Hg. F. Keller, W. Twardzik. T. 2. Freiburg im Breisgau: Weiher.
• Rożniatowski, A. (2003). Pamiątka krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa. Wyd. J.S. Gruchała. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Wujek, J. (2013). Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. Transkrypcja typu B oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy ks. J. Frankowski. Wyd. 8. Warszawa: Vocatio.
• Brückner, A. (1898). Mesjady polskie XVII w. W: A. Brückner, Spuścizna rękopiśmienna po Wacławie Potockim (s. 348–355). Kraków: nakładem Akademii Umiejętności.
• Czechowicz, A. (2009). Katolicyzm sarmacki. W: M. Hanusiewicz-Lavallee (red.), Humanitas i christianitas w kulturze polskiej (s. 191–222). Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Cybulska-Bohuszewicz, E. (2011). Perwersyjny rdzeń „Rozmyślań dominikańskich”. Pamiętnik Literacki, 102 (4), 5–23.
• Drożdżewicz, M. (2014). Obrazy biczowania Chrystusa w wybranych mesjadach pasyjnych z XVII wieku. Tematy i Konteksty, 9 (4), 356–379.
• Drożdżewicz, M. (2015). „Nowy zaciąg…” Wacława Potockiego wobec tradycji apokryficznej (Opis ukrzyżowania Chrystusa). W: M. Jarczykowa, B. Mazurkowa, z udziałem S.P. Dąbrowskiego (red.), Świat bliski i świat daleki w staropolskich przestrzeniach (s. 233–245). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Forstner, D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłum. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Glazer, A. (1981). „Nowy zaciąg” Wacława Potockiego na tle wybranych mesjad staropolskich. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie, 22 (12), 61–72.
• Gruchała, J.S. (2002). W przedsionkach słowieńskiej Kalliopy. Próby epickie przed „Gofredem”. W: M. Hanusiewicz, J. Dąbkowska, A. Karpiński (red.), Świt i zmierzch baroku (s. 117–142). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Gruchała, J.S. (2003). Wprowadzenie do lektury. W: Abraham Rożniatowski, Pamiątka krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa. Wyd. J.S. Gruchała. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Grzebień, L. (1976). Bartoszewski, Bartoszewicz, Jan SJ. W: F. Gryglewicz i in. (red.), Encyklopedia katolicka (s. 87). T. 2. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Hanusiewicz, M. (2001). Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Hernas, C. (1976). Barok. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kaczor-Scheitler, K. (2011). Wizerunki świętych niewiast w świetle anonimowego rękopisu „Kontemplacja Męki i śmierci Chrystusa Pana”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 14 (2), 24–36.
• Kasprzak-Obrębska, H. (1998). Dwie późnobarokowe mesjady. W: J. Okoń, przy współpracy M. Kwiek, M. Wichowej (red.), Literatura a liturgia. Księga referatów międzynarodowej sesji naukowej, Łódź 14–17 maja 1996 (s. 241–252). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kopeć, J.J. CP (1972). Przemiany ideowe pobożności pasyjnej na przykładzie kultu cierniowej korony Chrystusa. Studia Theologica Varsaviensia, 10 (2), 155–193.
• Kopeć, J.J. CP (1975). Męka Pańska w religijnej kulturze polskiego średniowiecza. Studium nad pasyjnymi motywami i tekstami liturgicznymi. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Kowalczyk, M. (2017). „Nowy zaciąg pod chorągiew starą tryumfującego Jezusa”. O wyznaniowym wymiarze eposu biblijnego Wacława Potockiego. Warszawa: nakładem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
• Künstler-Langner, D. (2000). Człowiek i cierpienie w poezji polskiego baroku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Kuran, M. (2012). Pasyjny wymiar duchowości franciszkańskiej na przykładzie Kazania na Wielki Piątek o męce Pana Jezusowej reformata Antoniego Węgrzynowicza. W: S. Bułajewski, J. Gancewski, A. Wałkówski (red.), Piśmiennictwo sakralne w dziejach Polski do końca XVIII wieku na tle powszechnym (s. 219–230). Józefów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide de Gasperi.
• Kwiatkowski, S. (1990). Powstanie i kształtowanie się chrześcijańskiej mentalności religijnej w Polsce do końca XIII w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Lichański, J.Z. (1995). Mesjada Wespazjana Kochowskiego. W: A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński (red.), Literatura polskiego baroku w kręgu idei (s. 167–191). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Łowmiańska, M. (2005). Wilno przed najazdem moskiewskim 1655 roku. W: Dwa doktoraty z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Małkiewiczówna, H. (1972). Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie. Folia Historiae Artium, 8, 69–149.
• Nieznanowski, S. (1965). O poezji Kaspra Miaskowskiego. Studium o kształtowaniu się baroku w poezji polskiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Nowicka-Jeżowa, A. (1995). Wprowadzenie do lektury. W: K. Miaskowski, Zbiór rytmów (s. 5–18). Wyd. A. Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
• Okoń, J. (1970). Dramat i teatr szkolny. Sceny jezuickie XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rybicki, A. (2009). Compassio Mariae w chrześcijańskim życiu duchowym. Studium na przykładzie polskiej średniowiecznej literatury i sztuki religijnej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Stręciwilk, J. (1981). Męka Pańska w polskiej literaturze barokowej. W: H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP (red.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś (s. 102–119). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
• Szczukowski, I. (2012). Między odrzuceniem a zbawieniem. Problematyka ciała w piśmiennictwie religijnym polskiego baroku. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Śniegocki, J. (1977). Z problemów kaznodziejstwa Fabiana Birkowskiego (1566–1636). Studia Płockie, 5, 67–83.
• Tazbir, J. (1970). Sarmatyzacja katolicyzmu w XVII wieku. W. J. Pelc (red.), Wiek XVII – kontrreformacja – barok. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Teusz, L. (2002). „Bolesna Muza nie Parnasu Góry, ale Golgoty…” Mesjady polskie XVII stulecia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
• Trościński, G. (2015). Pieśń o Krzyżu i jej nieznany późnośredniowieczny przekaz. Z zagadnień polskojęzycznego zasobu literackich pozdrowień Krzyża. Pamiętnik Literacki, 106 (1), 23–44.
• Wojtyska, H.D. CP (1981). Męka Chrystusa w religijności polskiej XVI–XVIII w. W: H.D. Wojtyska CP, J.J. Kopeć CP (red.), Męka Chrystusa wczoraj i dziś (s. 61–79). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.