Symbolika narodowa w polskiej sztuce ulicy

• Authors: Małgorzata Sławek-Czochra

Title variants

EN

National Symbolism in the Polish Street Art

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Do obecności sztuki ulicy w przestrzeni polskich miast zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Naścienne obrazy wnoszą kolor w szare ulice, cieszą oko, czasem nas smucą i zmuszają do zadumy. W sposób niezauważalny dla odbiorcy dzielą Polaków i budują wspólnoty. Choć sztuka ulicy jest zjawiskiem globalnym, rodzimi artyści są przede wszystkim Polakami. Ich językiem ojczystym jest język polski, a kulturą, w której wzrastali, i w której zostali zsocjalizowani jest polska kultura. Pierwsza część artykułu definiuje symbol w kulturze narodowej z punktu widzenia socjologii i antropologii kultury. W drugiej ukazano zarys rozwoju sztuki ulicznej w Polsce. Kolejne części prezentują wyniki analizy zawartości i analizy porównawczej murali zebranych w 2016 i 2018 roku pod kątem występujących w nich symboli narodowych. Do najczęściej utrwalanych symboli w polskim street arcie należy flaga i barwy narodowe. Najrzadziej na murach umieszczany jest polski hymn. Namalowane przez ulicznych artystów symbole konstytucyjne często ulegają modyfikacjom i nie są traktowane z należytym szacunkiem. Wśród symboli historycznych najczęściej pojawia się polski mundur i znaczące postacie. W artykule wykorzystano analizę zawartości i analizę porównawczą. Uzyskane wyniki analiz szczegółowych mają charakter faktograficzny i są przyczynkiem do dalszych badań w obszernym temacie funkcjonowania symboliki narodowej w przestrzeni publicznej.

EN

The article refers to the figure of Socrates and its contemporary reception as a cultural We have already managed to get used to street art in the space of Polish cities. Mural art pieces bring colour into ordinary streets, delight the eye, sometimes make us sad and thoughtful. In a way unnoticeable to the member of an audience they divide Poles and build communities. Although street art is a global phenomenon, native artists are Poles above all. Polish is their mother tongue, and the culture in which they have been growing up and in which they have gone through the socialization process is the Polish culture. The first part of the article defines a symbol in the national culture from the point of view of sociology and cultural anthropology. In second part the development of street art in Poland is outlined. In the next sections of the article the results of the content analysis and the comparative analysis of the murals collected in 2016 and in 2018 are presented. The analyses pay special attention to the national symbols included in the pieces. The Polish flag and national colours are the most popular national symbols in patriotic street art. The Polish anthem is placed on walls the least frequently. Constitutional symbols painted by street artists often undergo modifications and are not treated with adequate respect. Amongst historical symbols the Polish military uniform and well-respected people are the most popular. In the article the analysis of the content and the comparative analysis are used. The results of the detailed analyses have a factual character and represent a contribution to further research on the ways in which national symbols function in the public sphere.

Keywords

PL

symbole narodowe; symbole konstytucyjne; symbole historyczne; sztuka ulicy; Żołnierze Wyklęci

EN

Polish national symbols; constitutional symbols; historical symbols; street art; Doomed Soldiers

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 3
• Pages: 97-121

Contributors

author

Małgorzata Sławek-Czochra

• Wydział Nauk Społecznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

References

• Banasiak, Jakub. „Street art – ruch zapoznany”. W: Mirosław Duchowski i Elżbieta Anna Sekuła (red.). Street art. Między wolnością a anarchią, 14–21. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych, 2011.
• Borucki, Marek. Polskie symbole narodowe. Historia i współczesność. Warszawa: Bellona, 2013.
• Billig, Michael. Banal Nationalism. London: SAGE Publications LTD, 1995 (pol. Banalny nacjonalizm. Tłum. Maciek Sekerdej. Kraków: Znak, 2008).
• Cassirer, Ernst. Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Tłum. Anna Staniewska. Warszawa: Czytelnik, 1977.
• Dołęga, Józef M. „Analiza pojęcia symbolu”. Studia Philosophiae Christianae 39 (2003), no. 2: 77–95.
• Duchowski, Mirosław, i Elżbieta Anna Sekuła (red.). Street art. Między wolnością a anarchią. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych, 2011.
• Dyczewski, Leon. Kultura polska w procesie przemian. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.
• Geertz, Clifford, Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. Maria Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.
• Golka, Marian. „Graffiti w poszukiwaniu tożsamości”. W: Marian Golka (red.). Od kontrkultury do popkultury, 131–146. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 2002.
• Golka, Marian. Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2008.
• Gregrowicz, Ryszard, i Jacek Waloch. Polskie mury. Toruń: Wydawnictwa Comer, 1991.
• Grzelka, Monika, i Agnieszka Kula, „O języku publikacji Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego (‘Homek’ i druki ulotne)”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 21 (41) (2014), z. 2: 25–39.
• Jankowska, Katarzyna. „Próba klasyfikacji napisów graffiti”. Literatura Ludowa 1999, nr 3: 17–26.
• Kłoskowska, Antonina. „Kultura narodowa”. W: Antonina Kłoskowska (red.). Encyklopedia kultury polskiej XX w. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.
• Kłoskowska, Antonina. „Kultura”. W: Władysław Kwaśniewicz (red.). Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999.
• Kłoskowska, Antonina. Kultury narodowe u korzeni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
• Kostro, Robert, Dariusz Gawin i Tomasz Merta (red.). Pamięć i odpowiedzialność. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2005.
• Marchlewski, Wojciech. „Pomarańczowa Alternatywa: Dokumentacja wybranych działań”. W: Jerzy Wertenstein-Żuławski i Mirosław Pęczak (red.). Spontaniczna Kultura Młodzieżowa, 162–187. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.
• Michow, Elżbieta. „Polskie graffiti”. Polonica 1995, nr 17: 109–120.
• Niżnik, Józef. Symbol a adaptacja kulturowa. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1985.
• Osęka, Andrzej. „Jaskrawa inwazja graffiti”. Gazeta Wyborcza 2001, nr 94: 16–18.
• Pęczak, Mirosław. Mały Słownik Subkultur Młodzieżowych. Warszawa: Semper, 1992.
• Polony, Leszek. Symbol i muzyka. Kraków: Akademia Muzyczna. Wydawnictwo, 2011.
• Sławek-Czochra, Małgorzata. Graffiti jako forma twórczości i przejaw tożsamości. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
• Sztompka, Piotr. Socjologia. Kraków: Znak 2002.
• Walczak-Niewiadomska, Agata, i Arkadiusz Niewiadomski. „Antyfaszyzm i antynazizm na polskich stronach internetowych”, Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego. Dostęp 12.04.2018. http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/1729/Antifascist%20and%20antinazi.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2018.8.3-5