Świadectwo dziewic w starożytności chrześcijańskiej

• Authors: Turzyński Piotr

Title variants

EN

The Testimony of Virgins in Ancient Christianity

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od początku istnienia Kościoła we wspólnotach chrześcijańskich pojawiają się kobiety, które darzą Chrystusa miłością oblubieńczą i ofiarują mu swoje życie. W ten sposób realizują błogosławieństwo skierowane do ludzi czystego serce i przez swoją bezżenność stają się świadkami królestwa niebieskiego. Pierwotnie żyły one w domach rodzinnych i nie posiadały jakiejś szczególnej funkcji we wspólnocie. Jednak po ustaniu prześladowań dziewice zaczęły zajmować miejsce męczenników i wraz z mnichami stały się modelem i ideałem chrześcijańskiej doskonałości. Artykuł pokazuje krótką historię instytucji dziewic w pierwotnym Kościele, pokazując rozwój w podejściu do rozumienia misji dziewic i teologii dziewictwa. Ten rozwój prowadzi od dziewictwa ukrytego w rodzinnym domu do wspólnot i klasztorów żeńskich oraz rozkwitu refleksji teologicznej na temat dziewictwa w IV w. Istotne są motywy, dla których kobiety rezygnują z małżeństwa i ofiarowują życie samemu Bogu. Być może w chrześcijańskim dziewictwie słyszany jest czasem argument z filozofii stoickiej, mówiący o trudach życia małżeńskiego, jednak najistotniejsza jest fascynacja Chrystusem i miłość wyłączna do Niego oraz szukanie bliskości Boga. Ideałem monastycznym pociągającym ludzi zanurzonych w chaosie świata stał się również wewnętrzny pokój i harmonia przypominające rajski czas ludzkości i przynoszące przedsmak przyszłego wieku i bożych przeznaczeń. Nie bez znaczenia w wyborze dziewiczej drogi życia była także tęsknota za wolnością, która realizowała się w oderwaniu od wszystkich uzależnień środowiskowych i społecznych tamtego czasu i prowadziła do oddania się tylko Bogu. Artykuł w ostatniej części chce pokazać owoce świadectwa dziewic. Ich sposób życia wskazuje na piękno i moc Boga, który potrafi przemienić człowieka. Najgłębsze tęsknoty ludzkiego serca zostają w nich w pewnym stopniu zaspokojone, a patrzący na nie i czerpiący z ich świadectwa zaglądają do świata, który przyjdzie po powszechnym zmartwychwstaniu. Dziewice przez swoją świętość i mądrość stają się ikoną macierzyńskiej płodności Kościoła i mają moc przyciągania do Chrystusa. Ponieważ w większości przypadków nie posiadają żadnych funkcji w społeczeństwie, a żyją dla Boga i na Jego chwałę, dziewice przypominają również ostateczny sens życia człowieka. U wielu autorów chrześcijańskich porównywanie dziewictwa do mistycznego małżeństwa z Chrystusem decyduje o wartości obydwu stanów życia, i małżeńskiego, i dziewiczego, co pozostaje dziedzictwem chrześcijaństwa na wieki.

EN

From the very beginning, within the community of Christian believers, there have been men and women who decided to follow Christ in His celibate style of life. Virginity and sexual renunciation in the early Church had distinct meanings and motives that differentiate it from similar practices within other religions and philosophies. For early Christians, the virginal ideal constituted a special way of life in which one was dedicated wholly and permanently, with love, to God and His kingdom (which truly was believed to be at hand). The Gospel message with its eschatological calling, and the new life in Christ with its transforming power, were the ultimate sources of this remarkable phenomenon. This article tries to present the topic in three steps: a brief account of the institution of virginity in the early Church; the motivations for this special form of devotion; and the meaning and the effects of virgins’ testimony. At the beginning virgins lived in their families without special tasks in the community. Gradually the importance of virginity increased. In III and IV century, virgins achieved almost the same status as martyrs had in the period of persecution. At that time virgins started to live together in monastic communities, and the great Fathers of the Church dedicated a considerable number of works to the subject. Early Christian ascetics looked backward, toward gaining a pre-Fall state of the heart, as well as forward to their resurrection. Through the renunciation of sexuality and gender, they condemned neither, but attempted to participate in the glory of the angels. The Fathers of the Church recognized that virgins were already being made a new creation. While on this earth we are still male and female, in the kingdom of heaven, they are already one in Christ. In the writings of early fathers, quite often the value of virginity was demonstrated in comparison with the value of marriage, not in contraposition but in a simple hierarchy of value: good and better.

Keywords

PL

Kościół starożytny; starożytność chrześcijańska; dziewictwo; duchowość; życie konsekrowane; życie monastyczne; monastycyzm

EN

Early Church; virginity; spirituality; consecrated life; monastic life

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Verbum Vitae
• Year: 2015
• Volume: 28
• Pages: 377-399

Contributors

author

Turzyński Piotr

References

• Adnès P., „Mariage spirituel”, Dictionnaire de spiritualité (Paris 1980) X, 388-408.
• Augustyn, Małżeństwo i pożądliwość (tł. K. Kościelniak, Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie, Lublin 2003).
• Augustyn, O świętym dziewictwie (tł. P. Nehring) (Źródła Monastyczne 27; Kraków 2002).
• Augustyn, Wyznania (tł. Z. Kubiak) (Warszawa 2002).
• Bouyer L, Il senso della vita monastica (Mognano 2013).
• Brown P., Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie (Kraków 2006).
• Calabuig I.M. – Barbieri E., Verginità consacrata nella Chiesa, http://www.paulus.net/identita/pdf/documenti/verginita_consacrata.PDF (dostęp 17.12.2015)
• Chryssavgis J., W sercu pustyni. Duchowość ojców i matek pustyni (Kraków 2007).
• Crouzel H., Orygenes (Kraków 2004).
• Crouzel H., Virginité et mariage selon Origène (Paris 1963).
• Cyprian z Kartaginy, Listy (tł. W. Szołdrski) (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 1; Warszawa 1969).
• Cyprian z Kartaginy, O stroju dziewic (tł. J. Czuj) (Pisma Ojców Kościoła 19; Poznań 1937).
• Degórski B., „Wstęp”, Święty Hieronim, Listy do Eustachium (tł. B. Degórski) (Źródła Monastyczne 33; Kraków 2004).
• Desprez O.V., Początki monastycyzmu (Tyniec – Kraków 1999).
• Evdokimov P., Wieki życia duchowego (Kraków 1996).
• Ewagriusz z Pontu, Napomnienie dla dziewicy (tł. M. Grzelak) (Źródła Monastyczne 18; Kraków 1998).
• Grzegorz z Nyssy, Życie św. Makryny (tł. W. Kania; Analecta Cracoviensia 3 [1971] 387-404).
• Guillaumont A., U źródeł monastycyzmu chrześcijańskiego (Tyniec – Kraków 2006).
• Heid S., Celibat w Kościele pierwotnym (Tuchów 2000).
• Jan Paweł II, Adhortacja Familiaris consortio (1981).
• Jan Paweł II, Adhortacja Vita consecrata (1996).
• Justyn Męczennik, 1. i 2. Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem (tł. L. Misiarczyk) (Warszawa 2012).
• Kania W., „Doktor dziewictwa – Św. Ambroży”, Vox Patrum 32-33 (1997) 133-137.
• Kidd E., The Virgin Desert: Gender Transformation in Fourth-Century Christian Asceticism, http://lyceumphilosophy.com/?q=node/73 (dostęp 17.12.2015)
• Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy (tł. J. Niemirska-Pliszczyńska) (Warszawa 1994).
• Kłoczowski J., Od pustyni do wspólnoty (Warszawa 1987).
• Małunowiczówna L., „Dziewica”, Encyklopedia katolicka (red. R. Łukaszyk – L. Bieńkowski – F. Gryglewicz) (Lublin 1995) IV, 604-605.
• Maulard A., Saint Jean Chrysostome défenseur du marriage et apôtre la virginité (Paris 1923).
• Metody z Olimpu, Uczta (tł. S. Kalinkowski) (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 24; Warszawa 1980) 27-108.
• Metz R., La consécration des vierges dans l'Église romaine. Etude d'histoire de la liturgie (Paris 1954).
• Orygenes, Komentarz do Ewangelii według Mateusza (tł. K. Augustyniak) (Źródła Myśli Teologicznej 10; Kraków 1998).
• Orygenes, O zasadach (tł. S. Kalinkowski) (Źródła Myśli Teologicznej 1; Kraków 1996).
• Ostrowski G., „Obrona dziewicy Indycji okazją do pouczenia o cnocie dziewictwa. List św. Ambrożego do Syagriusza (Ep, 56)”, Vox Patrum 52/2 (2008) 785-796.
• Špidlik T. – Tenace M. – Čemus R., Il Monachesimo secondo la tradizione dell’Oriente cristiano (Roma 2007).
• Swoboda A., „Aspekty teologiczne małżeństwa i dziewictwa w pismach św. Augustyna”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 37 (2004) 139-157.
• Tertulian, Do żony (tł. K. Obrycki) (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 29; Warszawa 1983).
• Tertulian, Zachęta do czystości (tł. K. Obrycki) (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 29; Warszawa 1983).
• Tibiletti C., „Vergine – Verginità – Velatio”, Dizionario patristico e di antichità cristiane (red. A. di Berardino) (Casale Monferrato 1984) 3559-3563.