Zawłaszczenie jako sposób nabycia terytorium państwowego – ewolucja doktryny i praktyki

• Authors: Jan Rudnicki

Title variants

EN

Occupation as a mode of acquiring state territory – evolution of doctrine and practice

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zawłaszczenie ziemi niczyjej jest instytucją prawa międzynarodowego o jednoznacznie prywatnoprawnym rodowodzie. Jej geneza wiąże się z odkryciami geograficznymi i wynikającymi z nich pytaniami o tytuł prawny do nowych ziem. Wobec jednoznacznego zakwestionowania spornej już wcześniej kompetencji papieża do dysponowania ziemiami należącymi do pogan, potrzebne stały się nowe konstrukcje prawne. Klasycy prawa międzynarodowego zaczerpnęli wówczas z rzymskiego prawa prywatnego instytucję okupacji i – uznawszy ją za wynikającą z prawa natury – przenieśli na grunt stosunków międzynarodowych. W artykule przedstawiona została ewolucja instytucji zawłaszczenia w prawie międzynarodowym, w szczególności zaś problem, jakiego typu działania państw uznawane były za wystarczające do stworzenia tytułu do terytorium niczyjego. Opisana ewolucja doprowadziła do powszechnego zaakceptowania koncepcji efektywnej okupacji, która do dziś odgrywa znaczną rolę w niektórych sporach międzynarodowych.

EN

Occupation of terra nullius is an institution of international law with clearly private law origins. Its genesis bounds with the age of discoveries and questions about the legal title to the new lands. The eventual negation of formerly questioned pope’s privilege to dispose the pagan lands resulted in the need for new legal concepts. The classics of international law derived the institution of occupation from Roman private law and – after developing a theory that it is a concept of the law of nature – transferred it on the field of international relations. The article presents the evolution of occupation in the international law, especially focusing on the issue, which actions of nations were considered to be sufficient to establish a title to terra nullius. The process lead to universal recognition of the effective occupation doctrine, which plays a significant role in certain international disputes until today.

Keywords

PL

zawłaszczenie; ziemia niczyja; terytorium; międzynarodowe; terytorium rzymskie

EN

occupation; terra nullius; international territory; Roman territory

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2014
• Volume: 24
• Issue: 4
• Pages: 125-143

Contributors

author

Jan Rudnicki

• Zakład Europejskiej Tradycji Prawnej, Instytut Historii Prawa, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Bartyzel Jacek: Gen. Friedrich August bar. (Freiherr) von der Heydte, Myśl Konserwatywna, 7 lipca 2014 , http://www.myslkonserwatywna.pl [dostęp: 16.09.2014].
• Ehrlich Ludwik: Prawo narodów, Lwów 1927.
• Glahn von Gerhard: Law Among Nations. An Introduction to Public International Law, New York–London, Macmillan 1981.
• Grewe Wilhelm G.: The Epochs of International Law, Berlin–New York 2000.
• Grotius Hugo: O prawie wojny i pokoju, 1.3.4, tłum. R. Bierzanek, Warszawa 1957.
• Góralczyk Wojciech, Sawicki Stefan: Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2004.
• Hara Ryszard, Stańczyk Jerzy: Space Law nad Roman Law Concepts, Postępy Astronautyki 18 (1985), nr 3/4, s. 15-25.
• Heydte von der Friedrich A.: Discovery, Symbolic Annexation and Virtual Effectivenes in International Law, The American Journal of International Law 29 (1935), nr 3, s. 448-471.
• Holland Thomas E.: Studies in International Law and Diplomacy, Oxford 1898.
• Koskenniemi Martti: Colonization of the ‘Indies’ – the Origin of International Law?, Talk at the University of Zaragoza, December 2009.
• Koskenniemi Martti: The Gentle Civilizer of Nations. The Rise and Fall of Inter-national Law 1870-1960, Cambridge 2001.
• Lauterpacht Hersch: Private Law Sources and Analogies of International Law (With Special Reference to International Arbitration), Cambridge 1927.
• Lesaffer Randall: Argument from Roman Law in Current International Law: Occupation and Acquisitive Prescription, The European Journal of International Law 16 (2005), s. 25-58.
• Machowski Jacek: Sytuacja Antarktyki w świetle prawa międzynarodowego, Wrocław 1968.
• MacDonnel John: Occupation and ‘Res Nullius’, Journal of Society of Comparative Legislation, New Series, 1 (1899), nr 2, s. 276-286.
• Muldoon James: The Contribution of the Medieval Canon Lawyers to the Formation of International Law, Tradito 28 (1972), s. 483-497.
• Oppenheim Lassa, Lauterpacht Hersch: International Law. A Treatise, London–New York–Toronto 1958.
• Orent Beatrice, Reinsch Pauline: Sovereignty over Islands in the Pacific, The American Journal of International Law 35 (1941), nr 3, s. 443-461.
• Rothwell Donald: The Polar Regions and the Development of International Law, Cambridge 2006.
• Ruddy Francis S.: Res Nullius and Occupation in Roman and International Law, University of Missouri-Kansas City Law Review 274 (1968), s. 274-287.
• Salas Victor M.: Francisco de Vitoria on the Ius Gentium and the American Indios, Ave Maria Law Review 10 (2012), s. 331-341.
• Shaw Malcolm N.: Prawo międzynarodowe, tłum. J. Gojło, Warszawa 2011.
• Symonides Janusz: Terytorium państwowe w świetle zasady efektywności, Toruń 1971.
• Truyol y Serra Antonio: The Discovery of the New World and International Law, University of Toledo Law Review 305 (1971), s. 305-321.
• De Vattel Emer: Prawo narodów, czyli zasady prawa naturalnego zastosowane do postępowania i spraw narodów i monarchów, tłum. B. Winiarski, t. I, Warszawa 1958.
• De Vitoria Francisco: O Indianach, 2.6, tłum. J. Modrzejewski, Warszawa 1954.
• Williams George: Treaty with Australia's indigenous people long overdue, Sydney Morning Herald, 12 listopada 2013, http://www.smh.com.au [dostęp: 15.09.2014].