Badanie społeczeństwa z perspektywy podmiotu działającego

• Authors: Górniak Jarosław

Title variants

EN

Analysis of society from the point of view of an acting subject

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia stanowisko teoretyczne w badaniu życia społecznego stojące na gruncie transcendentalnego realizmu i metodologicznego indywidualizmu (akceptującego realność ustrukuryzowanych bytów społecznych), uznające wysoką kompleksowość życia społecznego i jego ewolucyjny charakter. Stanowisko to formułowane jest w opozycji do konstruktywizmu i holizmu. Inspiracją do sposobu budowania teorii w naukach społecznych jest zreinterpretowane podejścia Alfreda Schutza. Reinterpretacja wskazuje na te zasadnicze cechy koncepcji Schutza, które lokują go bliżej teorii racjonalnego wyboru niż interpretatywnego postmodernizmu, za którego prekursora bywa uważany. Koncepcją bliską dyskutowanym w tekście postulatom jest socjologia analityczna, w tym akcentowane w niej ukierunkowanie na przyczynowe badanie mechanizmów społecznych i relacji mikro-makro.

EN

The paper presents the theoretical approach to the research of social life based on transcendental realism and methodological individualism (accepting the existence of structured social entities), recognizing the high complexity of social life and its evolutionary character. This positio n is formulated in opposition to constructivism and holism. The mode of constructing social theories is inspired by a reinterpretation of Alfred Schütz’s approach that focuses on the features of Schütz’s concept which bring him closer to the rational choice theory than to interpretative postmodernism, even though he is often considered as the proponent of the latter. The ideas presented in the paper are close to those developed in the scope of analytical sociology, especially to its emphasis on causal research of social mechanisms and micro-macro relationships.

Keywords

PL

socjologia analityczna; realizm krytyczny; indywidualizm metodologiczny; mechanizm społeczny; wiedza społeczna; działanie; podmiot działający; Szkoła Austriacka; Alfred Schütz

EN

analytical sociology; critical realism; methodological individualism; social mechanism; social knowledge; action; acting subject; Austrian School; Alfred Schütz

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2012
• Issue: 1(19)
• Pages: 19-32

Contributors

author

Górniak Jarosław

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Archer M.S. (2001). Being Human: The Problem of Agency (wyd. 1). Cambridge: Cambridge University Press.
• Bhaskar R. (1998). „Philosophy and scientific realism”, w: M. Archer, R. Bhaskar, A. Collier, T. Lawson,
• A. Norrie (red.), Critical Realism. Essential Readings. London: Routledge.
• Etzrodt C. (2005). „Advanced modern versions of Max Weber’s action concepts”, Ritsumeikan Social Sciences Review, nr 40.
• Hausner J. (2012). „Tworzenie i rodzaje wiedzy społecznej”, Zarządzanie Publiczne, nr 19.
• Hayek F.A., von (1978). „Competition as a discovery procedure”, w: New Studies in Philosophy, Politics, Economics and the History of Ideas. London: Routledge & Kegan.
• Hayek F.A., von (1998). Indywidualizm i porządek ekonomiczny, tłum. G. Łuczkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hayek F.A., von (2004). Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu, tłum. M. i. T. Kunińscy. Kraków: Wydawnictwo ARCANA.
• Hedström P., Swedberg R. (red.) (1998). Social Mechanisms: An Analytical Approach to Social Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lindblom C.E. (1977). Politics and Markets: The World’s Political Economic Systems. New York: Basic Books.
• Merton R.K. (1982). „Teorie socjologiczne średniego zasięgu”, w: Teoria socjologiczna i struktura społeczna, tłum. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mises L., von (2007). Ludzkie działanie, tłum. W. Falkowski. Warszawa: Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa.
• Norkus Z. (2000). „Weber’s interpretive sociology and rational choice approach”, Rationality and Society, nr 12(3).
• Pawson R. (2006). Evidence-Based Policy: A Realist Perspective. London – Thousand Oaks: Sage.
• Pawson R., Tilley N. (1997). Realistic Evaluation. London–Thousand Oaks: Sage.
• Pearl J. (2009). „Causal inference in statistics: An overview”. Statistics Surveys, nr 3(0).
• Pearl J. (2012). „Trygve Haavelmo and the Emergence of Causal Calculus”, http://ftp.cs.ucla.edu/pub/stat_ser/r391.pdf [dostęp: 30.12.2012].
• Popper K. (2002a). „Epistemologia bez podmiotu poznającego”, w: Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Popper K. (2002b). The Poverty of Historicism (Routledge Classics). London: Routledge.
• Prendergast C. (1986). „Alfred Schütz and the Austrian school of economics”, American Journal of Sociology, nr 92(1).
• Schütz A. (2008). O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, tłum. B. Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Shadish W.R., Sullivan K.J. (2012). „Theories of causation in psychological science”, w: H. Coo-
• per (red.), APA Handbook of Research Methods in Psychology (t. 1): Foundations, Planning, Measures, and Psychometrics. Washington: American Psychological Association.
• Simon H.A. (1976). Działanie administracji. Procesy podejmowania decyzji w organizacjach administracyjnych, tłum. K. Poznański. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Simon H.A. (1997). Models of Bounded Rationality: Empirically Grounded Economic Reason. Boston: The MIT Press.
• Song C., Qu Z., Blumm N., Barabasi A.L. (2010). „Limits of predictability in human mobility”, Science, nr 327(5968).