Michel Foucault jako farmakon

• Authors: Maricn Maria Bogusławski

Title variants

EN

Foucault As the Pharmakon

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule szukam odpowiedzi na pytanie, czy spuścizna Michela Foucaulta jest wciąż aktualna, czy stanowi już tylko szacowny zabytek humanistyki. Wpisuję myśl Foucaulta w „logikę farmakonu”, to znaczy środka, który jest zarazem lekarstwem i trucizną. W polemice z poglądami Ewy Domańskiej pokazuję, że myśl Foucaulta nadal pozostaje aktualna. Pozwala bowiem tak pytać o podmiotowość, status norm i normalizacji, by z jednej strony dostrzegać mechanizmy władzy i wiedzy, które warunkują procesy upodmiotowienia, a z drugiej zdać sprawę z autonomii i samosterowności podmiotów, w tym z wpływu, jaki podmioty mogą wywierać na społecznie funkcjonujące normy.

EN

In my article, I will try to find an answer to a question: Is Michel Foucault’s oeuvre still up to date or has it become one of the respected but foregone relics of humanities? I would inscribe Foucault’s thought into the “logic of pharmakon,” that is, a means being, at the same time, both a poison and a cure. I will show, polemically to Ewa Domańska, that Foucault’s thought remains valid nowadays. It allows us to question the subjectivity, status of norms, and normalization in such manner that we can perceive, on the one hand, mechanisms of power and knowledge and, on the other hand, we can give an account of subjects’ autonomy and self-determination, including their impact on norms at work in society.

Keywords

PL

normy; heteronorma; performatywność; normalizacja; queer; podmiot; Michel Foucault; Ewa Domańska

EN

Norms; Heteronormativity; Performativity; Normalization; Queer; Subject; Michel Foucault; Ewa Domańska

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Przegląd Socjologii Jakościowej
• Year: 2016
• Volume: 12
• Issue: 1
• Pages: 76-91

Contributors

author

Maricn Maria Bogusławski

• Uniwersytet Łódzki

References

• Abriszewska Paulina (2010) Stereotyp zwrotu, inflacja przełomów we współczesnej humanistyce [w:] Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, red., „Zwroty badawcze” w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne. Olsztyn: Colloquia Humaniorum, s. 45–60.
• Bersani Leo (2012) Czy odbytnica jest grobem? Przełożył Michał Abel Pelczar [w:] Agnieszka Gajewska, red., Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 745–782.
• Beylin Marek (2015) Ferwor. Życie Aliny Szapocznikow. Kraków, Warszawa: Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
• Błesznowski Bartłomiej (2009) Batalia o człowieka. Genealogia władzy Michela Foucaulta jako próba wyzwolenia podmiotu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Bogusławski Marcin M. (2008) Michela Foucaulta uzasadnienie metafizyki władzy. Niepublikowana praca magisterska [manuskrypt]. Biblioteka Instytutu Filozofii UŁ.
• Bogusławski Marcin M. (2014) Po co gejowi normy? „Internetowy Magazyn Filozoficzny HYBRIS”, t. 25, s. 94–109.
• Braidotti Rosi (2014) Po człowieku. Przełożyły Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Butler Judith (2008) Uwikłani w płeć. Przełożyła Karolina Krasuska. Warszawa: Krytyka Polityczna.
• Canguilhem Georges (2000) Normalne i patologiczne. Przełożył Paweł Pieniążek. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Chang Ha-Joon (2015) Ekonomia. Instrukcja obsługi. Przełożyła Barbara Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Derrida Jacques (1992) Farmakon [w:] tenże, Pismo filozofii. Przełożył Krzysztof Matuszewski i in. Kraków: Inter Esse, s. 43–69.
• Domańska Ewa (2007) „Zwrot performatywny” we współczesnej humanistyce. „Teksty Drugie”, z. 5, s. 48–61.
• Domańska Ewa (2012) Historia egzystencjalna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Edelman Lee (2012) Przyszłość to dziecinne mrzonki. Przełożył Tomasz Sikora [w:] Agnieszka Gajewska, red., Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 675‒711.
• Foucault Michel (1995) Historia seksualności. Przełożyli Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski, Tadeusz Komendant. Warszawa: Czytelnik.
• Foucault Michel (1998) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Aletheia.
• Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault Michel (2013) Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki. Przełożył Kajetan Jaksender. Kraków: eperons/ostrogi.
• Foucault Michel (2014) Rządzenie żywymi. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heller Agnes (2012) Eseje o nowoczesności. Przełożyli Jan Hudzik i in. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Irving John (2012) W jednej osobie. Przełożyła Magdalena Małkowska-Moltzan. Warszawa: Prószyński Media.
• Kant Immanuel (1984) Uzasadnienie metafizyki moralności. Przełożył Mieczysław Wartenberg. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kłoskowska Monika, Drozdowski Mariusz, Stasińska Agata, red. (2012), Strategie queer. Od teorii do praktyki. Warszawa: engram, Difin.
• Kochanowski Jacek (2004a) Fantazmat zróżNICowany. Socjologiczne studium przemian tożsamości gejów. Kraków: UNIVERSITAS.
• Kochanowski Jacek (2004b) Czy gej jest mężczyzną? [w:] M. Radkiewicz, red., Gender. Konteksty. Kraków: Rabid [dostęp 9 marca 2015 r.]. Dostępny w Internecie ‹http://transfuzja.org/pl/artykuly/artykuly_i_opracowania/czy_gej_jest_mezczyzna_przyczynki_do_teorii_postplciwosci.htm›.
• Kochanowski Jacek (2006) Wszyscy jesteśmy odmieńcami. Przyczynki do społecznej teorii queer [w:] Tomasz Basiuk, red., Parametry pożądania. Kultura odmieńców wobec homofobii, Kraków: Universitas, s. 37-50.
• Kochanowski Jacek (2011) Mikrofizyka władzy i mikrofizyka oporu w ujęciu społecznej teorii queer. „Societas/Communitas”, z. 1(11), s. 163–183.
• Kowalewski Jacek, Piasek Wojciech (2008) W poszukiwaniu utraconej Rzeczywistości. Uwagi na marginesie projektu ‘zwrotu ku rzeczom’ w historiografii i archeologii [w:] Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marta Śliwa, red., Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności. Olsztyn: Colloquia Humaniorium, s. 61–81.
• Kowalska Małgorzata (2010) Przygoda z French Theory: od postmodernizmu i postmetafizyki do krytycznej analizy społecznej [w:] Ewa Domańska, Mirosław Loba, red., French Theory w Polsce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 21–46.
• Kwiek Marek, red. (1998) Nie pytajcie mnie kim jestem… Michel Foucault dzisiaj. Poznań: UAM.
• Macherey Pierre (2011) Siła norm. Od Canguilhema do Foucaulta i z powrotem. Przełożyła Agata Czarnacka. Warszawa: Książka i Prasa.
• Majka Rafał (2012) Postanarchistyczny queer/queerowy postanarchizm – perspektywy radykalnej polityki we współczesnym systemie-świecie [w:] Monika Kłosowska, Mariusz Drozdowski, Agata Stasińska, red., Strategie queer. Od teorii do praktyki. Warszawa: engram, Difin, s. 115–135.
• Pieniążek Paweł (2006) Suwerenność a nowoczesność. Z dziejów poststrukturalistycznej recepcji myśli Nietzschego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Ping Lam Joe Ip (b.d.) Emancipation Without Telos: A Comparison of Foucault and Marx [dostęp 24 maja 2015 r.]. Dostępny w Internecie ‹https://www.academia.edu/5398283/Emancipation_without_Telos_A_Comparison_of_Foucault_and_Marx›.
• Sikora Tomasz (2012) „… czymś innym niż…”: queer jako (antyliberalna) polityka [w:] Monika Kłosowska, Mariusz Drozdowski, Agata Stasińska, red., Strategie queer. Od teorii do praktyki. Warszawa: engram, Difin, s. 35–59.
• Szahaj Andrzej (2014) Kapitalizm drobnego druku. Warszawa: Książka i Prasa.
• Szkudlarek Paulina (2012) A spanner in the work, czy(li) narzędzie w robocie. O użyciach i nadużyciach ujęć queerowych [w:] Monika Kłosowska, Mariusz Drozdowski, Agata Stasińska, red., Strategie queer. Od teorii do praktyki. Warszawa: engram, Difin, s. 150–169.
• Zbrzeźniak Urszula (2010) Michel Foucault. Ku historycznej ontologii nas samych. Warszawa: Scholar.