Aleksander Brückner – ein polnischer Slawist in Berlin – oder die Einsamkeit der Grenzgänger

• Authors: Alicja Nagórko

Title variants

PL

Aleksander Brückner – polski slawista w Berlinie albo samotność na pograniczach

EN

Aleksander Brückner – a Polish Slavist in Berlin, or loneliness in the borderland

• Languages of publication: DE

Abstracts

Artykuł przedstawia Aleksandra Brücknera jako polskiego uczonego w Berlinie, przy czym chodzi głównie o jego obraz w oczach niemieckich slawistów. Autorka dokonuje przy tym rewizji surowej oceny, z jaką Brückner spotkał się w jej wychowanym na strukturalizmie pokoleniu. Brückner uchodzi nadal za „ikonę” berlińskiej slawistyki, a jego profesura ustanowiła wiele rekordów nie do pobicia, zarówno jeśli chodzi o wiek powołania na katedrę 24-latka, ponad czterdziestoletni okres jej trwania, jak i rozrzut proponowanych zajęć oraz ogrom pisanej spuścizny. Nic dziwnego, że ważne rocznice Brücknerowskie są traktowane jako okazja do spotkań naukowych (na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Bonn w 1978, Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie w 1979, na berlińskim Wolnym Uniwersytecie w 1989 i ponownie na Uniwersytecie Humboldtów w 1999). Materiały z tych sympozjów nie są jednak w Polsce powszechnie dostępne, a opinie o berlińskim profesorze mniej znane.

EN

The paper presents Aleksander Brückner as a Polish scholar in Berlin. The focus is mainly on his picture in the eyes of German Slavists. The author revises the rigorous evaluation under which Brückner was placed by her generation raised on structuralism. Brückner is still considered an icon of Berlin Slavonic studies, and his professorship has set many unbeatable records, from assuming the office at the young age of 24 and holding it for forty years, to the wide diversity of proposed lectures and the magnitude of his written legacy. It is small wonder then, that Brückner anniversaries are still seen as opportunities for scholarly meetings (at the University of Bonn in 1978, the Humboldt University of Berlin in 1979, the Free University of Berlin in 1989 and again at the Humboldt University in 1999). Materials from these symposia, however, are not widely available in Poland, and the opinions on the Berlin professor less known.

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2012
• Issue: 1(13)
• Pages: 169-181

Contributors

author

Alicja Nagórko

• Humboldt-Universität zu Berlin, Berlin

References

• Baudouin de Courtenay J.N., 1974–1986, Dzieła wybrane, Bd. I–VI, Warszawa.
• Bielfeldt H.H., 1980, Begegnungen mit Aleksander Brückner, „Zeitschrift für Slawistik“ 25, S. 166–169.
• Bott M.-L., 2005, ’Deutsche Slavistik’ in Berlin? Zum Slavischen Institut der Friedrich-Wilhelms Universität 1933–1945, [in:] R. Vom Bruch, Ch. Jahr, R. Schaarschmidt (Hrsg.), Die Berliner Universität in der NS-Zeit, Bd. 2, Stuttgart, S. 277–298.
• Brückner A., 1891, Kazania świętokrzyskie. Wydał i objaśnił…, „Prace Filologiczne“ 3, S. 697–740.
• Brückner A., 1905, Różnowiercy polscy, Warszawa.
• Brückner A., 1929, Zur deutschen Slavistik, „Archiv für slavische Philologie“ 42, S. 1–7.
• Brückner A., 1931–1932, Dzieje kultury polskiej, Bd. I–III, Kraków; 21957–1958, Warszawa; Reprint Kraków 31991; unter dem Titel Tysiąc lat kultury polskiej in Księgarnia Polska in Paris 1955 herausgegeben.
• Brückner A., 1960, Dzieje języka polskiego, Wrocław.
• Brückner A., 1974, Początki i rozwój języka polskiego. Aleksander Brückner – wybór prac pod red. Mieczysława Karasia, Warszawa.
• Brückner A., 1979/1985, Starożytna Litwa. Ludy i bogi, Olsztyn.
• Brückner A., 1985, Mitologia słowiańska i polska, Warszawa.
• Długosz-Kurczabowa K., 2003, Nowy słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
• Feldman W., 1915, Deutschland, Polen und die russische Gefahr, Berlin.
• Frejlich J., 1964, Samotnik berliński: w 25-ą rocznicę zgonu, „Wiadomości”, (London), Nr 45, S. 1–2.
• Gladrow W., 2001, Aleksander Brückner und die Berliner Slawistik, [in:] A. Nagórko (Hrsg.), Aleksander Brückner – zum 60. Todestag, Frankfurt am Main, S. 21–31.
• Jakobson R., 1960, Kazańska szkoła polskiej lingwistyki i jej miejsce w światowym rozwoju fonologii, „Biuletyn PTJ” 19, S. 3–34.
• Kośny W. (Hrsg.), 1991, Aleksander Brückner. Ein polnischer Slavist in Berlin, Wiesbaden.
• Kośny W., 2001, Aleksander Brückners Eintreten für die polnische Frage und die Folgen: Ein Beitrag zur Biographie und Rezeption des Berliner Slawisten, [in:] A. Nagórko (Hrsg.), Aleksander Brückner – zum 60. Todestag, Frankfurt am Main, S. 65–82.
• Kośny W., 2009, Aleksander Brückner als Dolmetscher der Geister, [in:] Amicus Poloniae, [in:] K. Ruchniewicz, M. Zybura (Hrsg.), Teksty ofiarowane Profesorowi Heinrichowi Kunstmannowi w osiemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Wrocław, S. 215–234.
• Krzyżanowski J., 1946, Aleksander Brückner, „Pamiętnik Literacki” 35, 1–2, S. 60–73.
• Otrębski J., 1960, Aleksander Brückner: W dziesiątą rocznicę śmierci, „Slavia Occidentalis” 20, S. 1–46.
• Olesch, R., 1980, Alexander Brückner als Professor der Friedrich-Wilhelms-Universität Berlin, [in:] von Reinhold Olesch und Hans Rothe (Hrsg.), Bausteine zur Geschichte der Literatur bei den Slawen. Band 14,1. Fragen der polnischen Kultur im 16. Jahrhundert. Vorträge und Diskussionen der Tagung zum ehrenden Gedenken an Alexander Brückner, Bonn 1978, Gießen, S. 1–11.
• Puzynina J., 2000, Aleksander Brückner – uczony i człowiek (w 60. rocznicę śmierci), „Biuletyn PTJ” LV, S. 53– 62.
• Puzynina J., 2001: Aleksander Brückner als Forscher und als Mensch, [in:] A. Nagorko (Hrsg.), Aleksander Brückner – zum 60. Todestag, Frakfkurt am Main, S. 11–20.
• Rhode M., 2006, Aleksander Brückner und Jan Baudouin de Courtenay. Wissenschaft, Nation und Loyalitäten polnischer Gelehrter in Berlin und St. Petersburg, [in:] T. Maurer (Hrsg.), Kollegen – Kommilitonen – Kämpfer. Europäische Universitäten im Ersten Weltkrieg, Stuttgart, S. 329–340.
• Rothe H., 2001, Aleksander Brückner als Historiker der russischen Literatur, [in:] A. Nagórko (Hrsg.), Aleksander Brückner – zum 60. Todestag, Frankfurt am Main, S. 33–51.
• Scholze D., 2001, Nomen iest omen. Brückner als Mittler zwischen Deutschland und Polen, [in:] Alicja Nagórko (Hrsg.), Aleksander Brückner – zum 60. Todestag, Frankfurt am Main, S. 83–90.
• Seemann K.-D., 1991, Aleksander Brückner als Historiker der russischen Literatur, [in:] W. Kośny (Hrsg.), Aleksander Brückner. Ein polnischer Slavist in Berlin, Berlin, S. 97–111.
• Skarżyński M., 2010, Kartka z przeszłości. („Rocznik Slawistyczny” a Aleksander Brückner), [in:] R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora (Hrsg.), Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, Kraków, „Biblioteka LingVariów”, S. 133–142.
• A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa 2000.
• W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2008.
• A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927 (Warszawa 21974, 41985, 51989, 61993, 71996, 81998, 92000).
• F. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, A–Ł, Kraków 1952–1982.
• S.B. Linde, Słownik języka polskiego, Bd. 1–6, Warszawa 1807–1815.
• Sławski F., 1980, Aleksander Brückner jako badacz słownictwa polskiego, [in:] R. Olesch, H. Rothe (Hrsg.), Bausteine zur Geschichte der Literatur bei den Slawen. Band 14,1. Fragen der polnischen Kultur im 16. Jahrhundert. Vorträge und Diskussionen der Tagung zum ehrenden Gedenken an Alexander Brückner, Bonn 1978, Gießen, S. 27–37.
• M.R. Mayenowa (Hrsg.), Słownik polszczyzny XVI wieku, Wrocław, 1966– (vgl. www.spxvi.edu.pl).
• S. Urbańczyk (Hrsg.), Słownik staropolski, Wrocław 1953–1977.
• Starnawski J., 1980, Aleksander Brückner in seiner Korrespondenz, [in:] R. Olesch, H. Rothe (Hrsg.), Bausteine zur Geschichte der Literatur bei den Slawen. Band 14,1. Fragen der polnischen Kultur im 16. Jahrhundert. Vorträge und Diskussionen der Tagung zum ehrenden Gedenken an Alexander Brückner, Bonn 1978, Gießen, S. 38–42.
• Ułaszyn H., 2006, Ze wspomnień Henryka Ułaszyna. Brückneriada, [zum Druck vorbereitet von M. Skarżyński], „LingVaria”, nr 2, S. 75–83.