Hermeneutyka biblijna Marcina Lutra: sens dosłowny a interpretacja chrystologiczna na przykładzie Iz 52,13-53,12

• Authors: Slawik Jakub

Title variants

EN

Reformation Hermeneutics: Between Literal Meaning and Christological Interpretation Based on Isaiah 52:13-53:12

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule postawiono pytanie o to, czy i w jaki sposób M. Luter ujmował napięcie pomiędzy znaczeniem dosłownym tekstów biblijnych (przede wszystkim starotestamentowych) i ich chrystologiczną interpretacją oraz jakie znaczenie ma dzisiaj jego interpretacja Starego Testamentu. Przedstawiono zasadnicze elementy hermeneutyki biblijnej M. Lutra i jego wykład Iz 53 w zestawieniu interpretacją tego tekstu w świetle egzegezy historyczno-krytycznej. Interpretacja M. Lutra jest chrystologiczna, co wynika z sensu literalnego Pisma. Z perspektywy chrześcijańskiej i w świetle Nowego Testamentu sensy pneumatyczno-literalny i historyczno-literalny zbiegają się razem. Jego wykład łączy w sobie egzegezę tekstu ze zwiastowanie ewangelii odbiorcom. Jest to w swej istocie interpretacja egzystencjalna. Przy wszystkich różnicach pomiędzy wykładem M. Lutra a współczesną egzegezą łączy je krytyczne i analityczne podejście do tekstu biblijnego w językach oryginalnych oraz podkreślenie fundamentalnej roli odbiorcy, a tym samym poruszanie się pomiędzy dwoma biegunami: historycznym i dosłownym znaczeniem oraz interpretacją egzystencjalną (współczesnego) odbiorcy.

EN

This paper poses the question of whether and how Luther understood the tension between the literal meaning of Biblical texts and their Christological interpretation, and what meaning his interpretation of the Old Testament has today. Th e main theses of Luther’s hermeneutics are presented and his lecture on Isaiah 52:13-53:12 is compared with a modern historical-critical exegesis of the text. Luther’s Christological interpretation comes from the literal sense of the Scripture. From a Christian point of view and in the light of the New Testament, both literal senses, the historical and spiritual, coincide. Luther’s lecture combines the exegesis of the text with the preaching of the gospel for his reader or receiver. His interpretation is, in fact, an existential one. Despite all the diff erences between Luther’s interpretation and modern Biblical exegesis, both are linked by critical analysis of the Biblical texts in their original languages and an emphasis on the fundamental role of the receiver, all the while moving between the historical literal meaning and the existential interpretation of the (modern) reader.

Keywords

PL

Egzegeza Starego Testamentu; Marcin Luter; sens dosłowny Pisma; sens duchowy; interpretacja chrystologiczna; interpretacja egzystencjalna

EN

Exegesis of the Old Testament; Martin Luther; literal meaning; spiritual sense; Christological interpretation; existential interpretation

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2017
• Volume: 04
• Pages: 687-712

Dates

published

2017

Contributors

author

Slawik Jakub

References

• Bayer, Oswald. 2003. Martin Luthers Theologie: Eine Vergegenwärtigung. Tübingen: Mohr Siebeck
• Barth, Hans-Martin. 2009. Die Theologie Martin Luthers: Eine kritische Würdigung. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus
• Beutel, Albrecht. 2010. „Wort Gottes“. W Luther Handbuch, red. Albrecht Beutel, wyd. 2: 362-371. Tübingen: Mohr Siebeck
• BHS: Biblia Herbraica Stuttgartensia. 1997. Wyd. K. Elliger, W. Rudolph, uzupełnienia A. Schenker, wyd 5. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Crüsemann, Frank. 2011. Das Alte Testament als Wahrheitsraum des Neuen. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus.
• Ebeling, Gerhard. 1971. Lutherstudien: Band I. Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).
• Haag, Herbert. 1985. Der Gottesknecht bei Deuterojesaja (Erträge der Forschung 233). Darmstadt: Wissenschaft liche Buchgesellschaft
• HAHAT: Gesenius, Wilhelm. 2013. Hebräisches und Aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament. Opracowanie i wydawca Herbert Donner, współpraca Udo Rüterwörden, Johannes Jenz, rozpoczęcie D. Rudolf Meyer, wyd. 18. Heidelberg/Dordrecht/London/New York: Springer
• Hermisson, Hans-Jürgen. 1996. „Das vierte Gottesknecht im deuterojesajanischen Kontext.“ W Der leidende Gottesknecht. Jesaja 53 und seine Wirkungsgeschichte; mit einer Bibliographie zu Jes 53 (Forschungen zum Alten Testament 14), red. Bernd Janowski, Peter Stuhlmacher, 1-26. Tübingen: Mohr Siebeck
• Hermission, Hans-Jürgen. 2017. Deuterojesaja: 3. Teilband Jesaja 49,14-55,13 (Biblischer Kommentar Altes Testament XI/3). Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag
• Janowski, Bernd. 2008. „Biblical Th eology”. W Th e Oxford Handbook of Biblical Studies, red. J.W. Rogerson, J.M. Lieu, 716-729.Oxford: Oxford University Press
• Kaiser, Otto. 1962. Der königliche Knecht. Eine traditionsgeschichtlich-exegetische Studie über die Ebed-Jahwe-Lieder bei Deuterojesaja (Forschungen zur Religion und Literatur des Alten und Neuen Testaments 70), wyd. 2. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Kutsch, Ernst. 1967. Sein Leiden und Tod – unser Heil: Eine Auslegung von Jesaja 52,13-53,12 (Biblische Studien 52). Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag des Erziehungsvereins
• Lohse, Bernhard. 1995. Luthers Theologie in ihrer historischen Entwicklung und in ihrem systematischen Zusammenhang. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Luter, Marcin. 1977. O niewolnej woli. De servo arbitrio. Przekł. W. Niemczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT
• Luter, Marcin. 1992. Przedmowy do ksiąg biblijnych. Tłum. Jerzy Krzyszpień. Warszawa: Towarzystwo „Ogród Ksiąg”
• LW 35: Luther, Martin. 1999. Luther’s works. Vol. 35: Word and Sacrament I, red. J. J. Pelikan, H. C. Oswald, H. T. Lehmann, 273-279. Philadelphia: Fortress Press
• LW 17: Luther, Martin. 1999. Luther’s works. Vol. 17: Lectures on Isaiah: Chapters 40-66, red. J. J. Pelikan, H. C. Oswald & H. T. Lehmann, Ed. Saint Louis: Concordia Publishing House
• North, Christopher R. 1948. Th e Suff ering Servant in Deutero-Isaiah. An Historical and Critical Study. London: Oxford University Press
• Slawik, Jakub. 2015. „Stary Testament/Tanach w chrześcijańskiej Biblii”. Rocznik Teologiczny 57 (4): 401-426
• Slenczka, Notger. 2013. „Die Kirche und das Alte Testament.“ W Das Alte Testament in der Theologie: Marburger Jahrbuch Theologie 25, Leipzig: 83-119
• Sojka, Jerzy. 2016. „Marcin Luter i Żydzi”. Studia i Dokumenty Ekumeniczne (1): 30-52
• Steck, Odil Hannes. 1985. „Aspekte des Gottesknechts in Jes 52,13-53,12“. ZAW 97: 36-58
• „Texte zum Alten Testament. Texte von Prof. Dr. Notger Slenczka zum Alten Testament”. Dostęp: 2017.05.14. https://www.theologie.hu-berlin.de/de/professuren/professuren/st/AT
• WA: D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe. 1883-2009. Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger
• WA DB: D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe. Abteilung Deutsche Bibel. 1906-1961. Weimar: Hermann Böhlaus Nachfolger
• Wegscheider, Julius August i Ludwig Wegscheider. 1831. Dicta probantia veteris et novi testamenti: quae in singulis institutionum theologiae christianae dogmaticae. Halle: Gebaueriae. Dostęp: 2017.05.14. https://books.google.co.uk/books?id=Ds4UAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&-cad=0#v=onepage&q&f=false
• Wilhelm Gesenius’ Hebräische Grammatik völlig umgearbeitet von E. Kautsch. 1991. Wyd. 28. Hildesheim/Zürich/New York: Georg Olms Verlag
• Willi-Plein, Ina. 1993. Opfer und Kult im alttestamentlichen Israel. Textbefragungen und Zwischenergebnisse (Stuttgarter Bibelstudien 153). Stuttgart: Verlag Katholisches Bibelwerk