Innowacyjność jako kategoria analityczna zmiany społecznej. O dychotomicznej naturze pojęcia

• Authors: Magdalena Zdun

Title variants

EN

Innovativeness as a Category Used in Social Change Analysis: On the Dichotomy of the Term

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie socjologicznej dyskusji wokół innowacyjności, wraz z wyjawieniem potencjału interpretacyjnego przyjętej do analizy kategorii. Cechą prymarną wyróżnionej kategorii jest dychotomiczność jej natury, rozumiana za sprawą wyszczególnionych linii dwubiegunowej analizy. Innowacyjność umieszczona kolejno między tym co aksjologiczne i prakseologiczne, elitarne i egalitarne oraz jednostkowe i systemowe, daje się poznać jako explanans i explanandum socjologicznej analizy, kategoria absolutna i służebna zarazem. Z jednej strony, jej wyjaśnienie możliwe jest wyłącznie za sprawą dyskusji w odniesieniu do podstawowych paradygmatów teoretycznych (kulturowego, przedsiębiorczego, technicystycznego), z drugiej – poprzez zaangażowanie tejże kategorii, prawdopodobnym się staje wytłumaczenie procesu zmiany społecznej. Dychotomiczność natury objętej analizą kategorii jest zarazem treścią, jak i metodą prowadzonego wywodu.

EN

The aim of this article is to present a sociological discussion on innovativeness and to reveal the interpretative potential of this analytical category. The primary trait of this category is its dichotomy, which can be understood by means of the bipolar analysis carried out in the article. Innovativeness lies, respectively, between that which is axiological and praxological, elitist and egalitarian, individual and systemic, and is recognized as explanans and explanandum of sociological analysis – it is an absolute and a servant category at the same time. On the one hand, it is possible to explain innovativeness solely by discussing its basic theoretical paradigms (cultural, entrepreneurial and technical ones) while, on the other hand, incorporation of innovativeness as a category could be used to explain the process of social change. Dichotomy of the category adopted in this analysis makes it its subject and its methodology at the same time.

Keywords

PL

innowacyjność; innowacja; zmiana społeczna; kultura; przedsiębiorczość; technicyzm

EN

innovativeness; innovation; social change; culture; entrepreneurship; technicism

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2016
• Issue: 2(221)
• Pages: 163-185

Contributors

author

Magdalena Zdun

• Katedra Gospodarki Regionalnej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Adamski, Krzysztof. 2012. Transhumanizm – między utopią, biotechnologią a gnozą. „Rocznik teologii moralnej” 4(59):105–129.
• Barnett, Homer. 1953. Innovation: The Basis of Cultural Change. New York: McGraww-Hill Compny.
• Bartnik, Czesław. 1995. Personalizm. Lublin: Oficyna Wydawnicza „Czas”.
• Bauman, Zygmunt. 2001. Życie do natychmiastowego użytku. „Gazeta Wyborcza”, 3–4.11.2001.
• Bauman, Zygmunt. 2006. Płynny lęk. Tłum. J. Morgański. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Bell, Daniel. 1973. The Coming of Post-industrial Society: A Venture in Social Fore- casting. New York: Basic Books.
• Bergson, Henry. 1985. Świadomość i życie. W: I. Wojnar, Bergson. Tłum. I. Wojnar. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Bittner, Ireneusz. 2009. Homo oeconomicus. Łódź: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania.
• Burke, James i Ornstein Robert. 1999. Ostrze geniuszu. Obosieczne skutki rozwoju cywilizacji. Tłum. M. Sadowski. Warszawa: Philip Wilson.
• Czarnowski, Stefan. 1956. Dzieła. Tom 1. Warszawa: PAN.
• Drucker, Peter. 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Tłum. A. Ehrlich. Warszawa: PWE.
• Foucault, Michel. 2008. Trzy typy władzy. W: A. Jasińska-Kania (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Antologia tekstów. Tłum. M. Kowalska. Warszawa: WN PWN.
• Friedel, Robert. 2007. Culture of Improvement. Technology and the western millennium. Cambridge–Massachusetts–London: The MIT.
• Fromm, Erich i Maccoby, Malcolm. 1970. A Social Character in Mexican Village. A Socio-Psychoanalytic Study. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Golka, Marian. 2006. Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne. Warszawa: WN PWN.
• Hagen, Everett. 1962.On the Theory of Social Change. Illinois: The Dorsey Press, INC.
• Hoggart, Richard. 1976. Spojrzenie na kulturę robotnicza w Anglii. Tłum. A. Ambros. Warszawa: PIW.
• Höffe, Otfried. 2004. Mała historia filozofii. Tłum. J. Sidorek. Warszawa: WN PWN.
• Huizinga, Johan. 1974. Jesień średniowiecza. Tłum. T. Brzostowski. Warszawa: PIW.
• Inglehart, Ronald. 2003. Kultura a demokracja. W: L.E. Harrison. S.P. Huntington (red.) Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw. Tłum. S. Dymczyk. Poznań. Zysk i S-ka.
• Jung, Carl G. 1976. Archetypy i symbole. Pisma wybrane. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: Czytelnik.
• Kępiński, Antoni. 2001. Melancholia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kojder, Andrzej. 2000. Spojrzenie na przemiany ustrojowe w Polsce w latach 1989– 1997. W: P. Sztompka (red.). Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacyjnych. Warszawa: WN PWN.
• Kondratiew Mikołaj. 1935. The Long Waves in Economic Life. „The Review of Economic Statistic” (6) .
• Kotarbiński, Tadeusz. 1965. Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Ossolineum.
• Kotarbiński, Tadeusz. 1999. Dzieła wszystkie. Prakseologia. Cześć I. Wrocław: Ossolineum.
• Kozielecki, Józef. 2002. Transgresja i kultura. Warszawa: Żak.
• Kroeber, Alfred.1937. Anthropology. New York: Harcourt.
• Linton, Ralph.1936. The Study of Man. New York: Appleton-Century.
• Lewicka-Strzałecka, Anna. 2003. Hedonizm imaginatywny etyką dostatku. W: A. Węgrzecki (red.). Etyczne aspekty bogacenia się i ubóstwa. Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
• Makarczyk, Wacław. 1965. Pionierzy innowacji w społeczności wiejskiej. „Wieś Współczesna” (5).
• Mariański, Janusz. 2000. Kryzys moralny czy transformacja wartości. W: P. Sztompka (red.). Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacyjnych. Warszawa: WN PWN.
• Marody, Mirosława. 1996. Jak daleko stąd, jak blisko…do kapitalizmu. W: M. Marody (red.) Oswajanie rzeczywistości. Między realnym socjalizmem a realną demokracją. Warszawa: Wydawnictwo ISS.
• McClelland, David. 1973. Business Drive and National Achievements. W: E. Etzioni-Halevy i A. Etzioni (red.). Social Change. Sources, Patterns, and Consequences. New York: Basic Books, INC. Publishers.
• Merton, Robert K. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Tłum. E. Morawska i J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: PWN.
• Mikosik, Stanisław. 1993. Teoria rozwoju gospodarczego Josepha A. Schumpetera. Warszawa: WN PWN.
• Mizińska, Jadwiga.1994. Przedmowa. W: M. Weber. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Tłum. J. Miziński. Lublin: Test.
• Moore, Peter. 2008. Odkrycia i wynalazki, które zmieniły świat. Pionierzy współczesnej nauki i ich osiągnięcia. Tłum. M. Junkieles. Ożarów Mazowiecki: Firma księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk.
• Mumford, Lewis. 1966. Technika a cywilizacja, Historia rozwoju maszyny i jej wpływ na cywilizację. Tłum. E. Danecka. Warszawa: WN PWN.
• Nietzche, Fryderyk. 2010. Tako rzecze Zaratustra. Tłum. W. Berent. Kraków: Vis-à-vis.
• Ogburn, William F. 1946. The Great Man Versus Social Forces. Social Forces. W: O. D. Duncan. William F. Ogburn on Culture and Social Change: Selected Papers. Chicago: University of Chicago Press.
• Ogburn, William F. 1950. Social Change with Respect to Culture and Original Nature. New York: Viking Press.
• Ogburn, William F. 1964. On Culture and Social Change. Selected papers. Edited and with an Introduction by Otis Dudley Duncan. Chicago: University Press Chicago.
• Ortega Y Gasset, Jose. 2002. Bunt mass. Tłum. P. Niklewicz. Warszawa: MUZA.
• Pareto, Vilfredo. 1994. Traktat o socjologii ogólnej. W: V. Pareto, Uczucia i działania. Fragmenty socjologiczne. Tłum. M. Dobrowolska, M. Rozpędowska, A. Zinserling. Warszawa: WN PWN.
• Rogers, Everett. 1983. Diffusion of Innovations. New York: The Free Press.
• Ritzer, George. 2001. Magiczny świat konsumpcji. Tłum. L. Stawowy. Warszawa: MUZA.
• Schumpeter, Joseph. 1960. Teoria rozwoju gospodarczego. Tłum. J. Grzywicka. Warszawa: WN PWN.
• Schumpeter, Joseph. 2009. Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Tłum. M. Rusiński. Warszawa: WN PWN.
• Sharp, Laurston, 1952. Steel Axes for Stone – Age Australians. W: E. H. Spicer (red.), Human Problems in Technological Change. New York: Russell Sage.
• Schmookler, Jacob. 1966. Invention and Economic Growth. Cambridge: Harvard University Press.
• Schulze, Gerhard. 2005. Erlebnisgesellschaft: Kultursoziologie der Gegenwart. Frankfurt: Campus Verlag GmbH.
• Sombart, Werner. 1919. Der moderne Kapitalismus. Historisch-systematische Darstel- lung des Gesamten Eropäischen Wirtschaftsleben von Seine Anfrägen bis zur Gegenwart. München: Duncker & Humblot.
• Sombart, Werner. 2004. Dlaczego nie ma socjalizmu w Stanach Zjednoczonych? Tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Sombart, Werner. 2010. Żydzi i życie gospodarcze. Tłum. M. Brokmanowa. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Sorokin, Pitirim. 2009. Ruchliwość społeczna. Tłum. J. Słomczyńska. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Suttles, Wayne. 1951. The Early Diffusion of the Potato among Coast Salish, Journal of Anthropology 7(3): 272–288.
• Tarde, Gabriel. 1895. Les lois de l’imitation. Paris: Alcan.
• Toffler, Alvin. 2007. Szok przyszłości. Tłum. W. Osiatyński, E. Grabarczyk-Ryszka. Przeźmierowo: Wydawnictwo KURPISZ S.A.
• Tomasello, Michael. 2002. Kulturowe źródła ludzkiego poznania. Tłum. J. Rączaszek. Warszawa: PiW.
• Veblen, Thorstein.1904. Theory of Business Enterprise. New York: The New American Library.
• Veblen, Thorstein. 1924. Absentee Ownership and Business Enterprise in Recent Times: The Case of America. London: Allen & Unwin.
• Weber, Max. 1994. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Tłum. J. Miziński. Lublin: Wydawnictwo Test.
• Weech William N.1994. History of the Word. London: Press Limited Long Acre.
• Wellin, Edward. 1955. Water Boiling in a Peruvian Town. W: D.P. Benjamin (red.). Heatlh, Culture, Community. New York: Russel Stage Foundation.
• Wissler, Clark. 1923.Man and Culture. New York: Crowell Company.
• Zalewski, Tomasz. 2011. Inne Stany. Czym różnią się od nas Amerykanie. Warszawa: Polityka Spółdzielnia Pracy.