Płeć biologiczna i płeć społeczno-kulturowa a związki intymne Polaków

• Authors: Zbigniew Izdebski , Emilia Paprzycka , Edyta Mianowska

Title variants

EN

Biological Sex and Gender and Intimate Relationships of Poles

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badań, których wyniki prezentowane są w artykule było poznanie znaczenia płci społeczno-kulturowej dla bycia w związku lub życia bez partnera oraz dla postrzegania norm, regulujących intymne relacje partnerów w związkach. Odpowiedzi na postawione pytania badawcze zostały sformułowane na podstawie wyników badań z 2011 roku (reprezentatywna próba 3206 Polaków w wieku 15–59 lat). W badaniach zastosowano technikę wywiadu bezpośredniego (osobistego), ankietę oraz Inwentarz do oceny Płci Psychologicznej (IPP). Wyniki pokazują, że płeć biologiczna, a wśród kobiet i mężczyzn również płeć społeczno-kulturowa, różnicują bycie w związku i plany matrymonialne oraz poglądy na temat seksu przedmałżeńskiego i relacji seksualnych w związkach. Stwierdzono, że w związkach formalnych lub nieformalnych są częściej kobiety o tradycyjnych poglądach na temat kobiecości i męskości oraz androgyniczne. Samotnie żyją najczęściej kobiety o niestereotypowych poglądach na temat kobiecości i męskości. W przypadku mężczyzn, najczęściej w związku żyją mężczyźni androgyniczni, a singlami przeważnie są mężczyźni, którzy w ocenie siebie nie odwołują się do kulturowych definicji kobiecości i męskości.

EN

The aim of research presented in the article was to recognize the importance of gender for being in a relationship or living without a partner and for perceiving the norms defining intimate relationships of partners. The answers to these enquires were given on the basis of the results of research performed in 2011 among a representative group of 3206 Poles aged 15–59. In the research the following techniques were used: direct (personal) interview, questionnaire and Inventory for assessing Psychological Sex (IPP). The research shows that biological sex and, among both men and women, gender diversify being in a relationship and matrimonial plans and views on pre-matrimonial sex and sexual affiliations in relationships. It has been recognised that androgenic women and women with traditional views on womanhood and manhood are more often in relationships (formal and informal). Women with maverick views on womanhood and manhood usually live a single life. As far as men are concerned, androgenic men are usually in relationships whereas men who do not refer in self-assessment to cultural definitions of womanhood and manhood are usually single.

Keywords

PL

gender; związki intymne; alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego; stosunek do małżeństwa; zachowania seksualne

EN

gender; intimate relationships; alternative forms of marriage-family life; attitude towards marriage; sexual behaviours

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 4(215)
• Pages: 13–39

Contributors

author

Zbigniew Izdebski

• Katedra Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Seksuologii Uniwersytet Warszawski, ul. Mokotowska 16/20, 00- 561 Warszawa

author

Emilia Paprzycka

• Katedra Socjologii SGGW w Warszawie, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa

author

Edyta Mianowska

• Zakład Metodologii Badań Społecznych Uniwersytet Zielonogórski, ul. Energetyków 2, 65-001 Zielona Góra

References

• Adams, Bert. N. 1995. The Family: A Sociological Interpretation. Fort Worth, Texas: Harcourt Brace College Publishers.
• Axinn, William G. i Arland Thornton. 2000. The Transformation in the Meaning of Mariage. W: L. J. Waite (red.). The Ties that Bind. Pesrpectives on Marriage and Cohabitation. New York: Aldine de Gruyter, s: 233–246.
• Ballard-Reisch, Deborah i Mary Elton. 1992. Gender Orientation and the Bern Sex Role Inventory. A Psychological Construct Revisited. „Sex Roles” 27: 291–306.
• Beck, Urlich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
• Beck, Urlich i Elizabeth Beck-Gernsheim. 1995. The Normal Chaos of Love. Cambridge: Polity Press.
• Beck, Urlich i Elizabeth Beck-Gernsheim. 2002. Indyvidualization. Instytutionalized individualism and its social and political consequences. London–Thousand Oaks–New Deli: Sage Publications.
• Beere, Carole A. 1979. Women and Women’s Issues: A Handbook of Tests and Measures. San Francisco: Jossey-Bass.
• Beere, Carole A. 1990. Gender Roles: A Handbook of Tests and Measures. New York: Greenwood.
• Bem Lipsitz, Sandra. 1974. The Measurement of Psychological Androgyny. „Jurnal of Consulting and Clinical Psychology” 42: 155–162.
• Bem Lipsitz, Sandra. 1981. Gender Schema Theory: A Cognitive Account of Sex Typing. „Psychological Review” 88: 354–364.
• Bem Lipsitz, Sandra. 2000. Męskość. Kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: GWP.
• Bernarders, Jon. 1997. Family Studies. An Introduction. London and New York: Routledge.
• Buunk, Bram. 1983. Alternative Lifestyles from an International Perspective: A Trans-atlantic Comparison. W: E. D. Macklin i R. H. Rubin (red.). Contemporary Families and Alternative Lifestyles: Handbook on Research and Theory. London: Sage, s. 308–330.
• Chomczyńska-Miliszkiewicz, Mariola. 2002. Edukacja seksualna w społeczeństwie współczesnym. Konteksty pedagogiczne i psychospołeczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Chester, Robert. 1988. The Myth of the Disappearing Nuclear Family. W: D. Anderson i G. Dawson (red.). Family Portraits. Exeter: Esmonde Publishing Limited, s. 19–26.
• Connell, Robert W. 1987. Gender and Power. Society, the Person and Sexual Politics. Cambridge: Stanford: Stanford University Press.
• Duberman, Lucile. 1974. Marriage and its Alternatives. New York-Washington: Preager Publishers.
• Duch, Danuta. 2002. O władzy w rodzinie. W: M. Fuszara (red.). Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci? Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 125–147.
• Duch-Krzystoszek, Danuta. 1998. Małżeństwo, seks, prokreacja. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Eliot, Faith R. 1996. Gender, Family and Society. Houndmills, Basinngstoke, Hampshire and London: MacMillan Press LTD.
• Eliot, Faith R. 1986. The Family: Change or Continuity? Houndmills, Basinngstoke, Hampshire and London: MacMillan Press LTD.
• Fuszara, Małgorzata. 2002. Zmiany świadomości kobiet w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. W: M. Fuszara (red.). Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci? Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 13–39.
• Giddens, Anthony. 2007. The Global Revolution in Family and Personal Life. W: A.S. Skolnick i J.H. Skolnick (red.). Family in Transition (wyd. 14). Boston: Pearson, s. 76–95.
• Hoffman, Rose M. i L. DiAnne Borders. 2001. Twenty-five Years after the Bem Sex-Role Inventory: A Reassessment and New Issues Regarding Classification Variability. „Measurement and Evaluation in Counseling and Development” 34: 39–55.
• Izdebski, Zbigniew. 2011. Seksualność Polaków 2011. Raport z badań. Warszawa: TNS OBOP.
• Kuczyńska, Anna. 1992. Inwentarz do oceny płci psychologicznej. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Kwak, Anna. 2005. Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Kwak, Anna. 2001. Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w świecie współczesnym. Diagnoza i prognoza. W: M. Ziółkowski (red.). Ludzie przełomu tysiąclecia a cywilizacja przyszłości. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humianiora, s. 155–167.
• Kwak, Anna. 1994. Rodzina i jej przemiany. Warszawa: ISNS UW.
• Lenney, Ellen. 1991. Sex Roles: The Measurement of Masculinity, Femininity, and Androgyny. W: J. P. Robinson, P. R. Shaver i L. S. Wrightsman (red.). Measures of Personality and Social Psychological Attitudes. San Diego, CA: Academic Press, s. 573–660.
• Macklin, Eleanor D. 1980. Nontraditional Family Forms: A Decade of Research. „Journal of Marriage and the Family” t. 42, 4: 905–922.
• Mizielińska, Joanna. 2006. Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii querr. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Paprzycka, Emilia. 2012. Single Men – Topological Approach from the Perspective of Sociocultural Gender. W: E. Malinowska (red.). Gender Approach in Social Sciences. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 4: 69–87.
• Payne, Frank D. 1985. Review of Bem Sex-Role Inventory. W: J. V. Mitchell (red.). The Ninth Mental Measurements Yearbook. Lincoln, NE: Buros Institute of Mental Measurements, s. 178–179.
• Pedhazur, Elazar J. i Toby J. Tetenbaum. 1979. Bem Sex Role Inventory: A Theoretical and Methodological Critique. „Journal of Personality and Social Psychology”, vol 37(6): 996–1016.
• Renzetti, Clarie M. i Daniel J. Curran. 2005. Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Warszawa: WN PWN.
• Rubin, Gayle. 1993. Thinking Sex: Notes for Radical Theory of the Politics of Sexuality. W: L.S. Kauffman (red.). American Feminist Thought at Century’s End. Blackwell, s. 3–64.
• Silverstein, Louise B. i Auerbach, Carl F. 2005. (Post)modern Families. W: J.L. Roopnarine i U.P. Gielen (red.). Families in Global Perspective. Boston: Pearson, s. 33–48.
• Skogeman, Pia. 2003. Kobiecość w rozwoju. Psychologia współczesnej kobiety. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
• Skolnick, Arlene S. i Jerome H. Skolnick (red.). 2007. Family in Transition (wyd.14). Boston: Pearson.
• Slany, Krystyna. 2011. Rodzina w refleksji feministyczno-genderowej. W: K. Slany, J. Struzik i K. Wojnicka (red.). Gender w społeczeństwie polskim. Kraków: Nomos, s. 225–249.
• Slany, Krystyna. 2006. Socjo-demograficzne aspekty „syndromu opóźniania” i jego konsekwencje dla polityki społecznej. „Roczniki Socjologii Rodziny. Studia socjologiczne oraz interdyscyplinarne” XVII.
• Slany, Krystyna. i Krystyna Kluzowa. 2005. Aksjologiczne aspekty polityki rodzinnej. W: R. Horodeński i E. Ozorowski (red.). Rodzina – Etyka – Ekonomia. Białystok: WSE.
• Slany, Krystyna. 2001. Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Nomos.
• Spence, Janet T. 1984. Masculinity, Femininity, and Gender-related Traits: A Conceptual Analysis and Critique of Current Research. W: B. A. Maher i W. B. Maher (red.). Progress in Experimental Research in Personality 13: 1–97. New York: Academic Press.
• Spence, Janet T. 1991. Do the BSRI and PAQ measure the same or different concepts? „Psychology of Women Quarterly” 15: 141–165.
• Szlendak, Tomasz. 2010. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: WN PWN.
• Titkow, Anna. 2011. Kategoria płci kulturowej jako instrumentarium badawcze i źródło wiedzy o społeczeństwie. W: K. Slany, J. Struzik i K. Wojnicka (red.). Gender w społeczeństwie polskim. Kraków: Nomos.
• Titkow, Anna. 2001. Gender jako źródło instrumentarium badawczego. „Katedra. Gender Studies” 3: 6.
• Warzywoda-Kruszyńska, Wielisława. 2004. Rodzina w procesie przemian. W: W. Warzywoda-Kruszyńska i P. Szukalski (red.). Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim. Łódź: Wydawnictwo UŁ, s. 175–196.
• Vedfelt, Ole. 2004. Kobiecość w mężczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.
• Yarnold, Paul. 1990. Androgyny and Sex-typing as Continuous Independent Factors, and a Glimpse of the Future. „Multivariate Behavioral Research” 25: 407–419.