Najmniejsza powszechność. O Norwidowskiej skali aktywizmu

• Authors: Zehnder Christian

Title variants

EN

The Smallest Universality. Norwid’s Scale of Activism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście poddano ponownej ocenie stosunek Cypriana Norwida do romantycznego aktywizmu. Model zaproponowany przez samego poetę  „praca” zajmująca miejsce „czynu”  okazuje się wadliwy, gdyż zakłada istnienie wieloznacznego pojęcia pracy, które w ostatecznym rozrachunku nadal odnosi się do czynu. Autor artykułu powołuje się na zaproponowany przez Harolda Blooma termin „internalizacji” rewolucyjnego prometeizmu w późnym romantyzmie, aby pokazać – na zasadzie kontrastu – to, jak Norwid formalnie pomniejsza skalę aktywizmu. Skupienie uwagi na „małym” umożliwia na poziomie ogólniejszym zestawienie z biedermeierem (formacją charakterystyczną dla ówczesnej Europy Środkowej), a na poziomie szczegółowym – z „łagodnym prawem” Adalberta Stiftera. Wreszcie autor przygląda się trzem przykładom „pomniejszenia” w dziełach Norwida: modelowaniu akcji jako okręgu i koła w „Promethidionie” (1851) i innych utworach, paradoksalnej demonstracji, dlaczego wszechmoc Boga objawia się w sferze „małego” w „Białych kwiatach” (1856–1857), a także serii mikrointerwencji głównie w listach poety, które mają pokazać, że konwencjonalny aktywizm romantyczny to myślenie magiczne.

EN

This article attempts a reassessment of Cyprian Norwid’s response to Romantic activism. The model promoted by Norwid himself—the replacement of action (czyn) by labor (praca)—has the disadvantage that it presupposes a vague concept of labor that ultimately refers back to action. This article uses Harold Bloom’s concept of an “internalization” of revolutionary prometheism in late Romanticism to show, by contrast, how Norwid formally downsizes activism. The focus on the “small” allows for a new juxtaposition with the Biedermeier, a distinctive Central European current of the time, in general and Adalbert Stifter’s “gentle law” (das sanfte Gesetz) in particular. This article then takes a closer look at three cases of downscaling in Norwid’s writings: the modeling of action as circle and wheel (koło) in Promethidion (1851) and other writings, the paradoxical demonstration of why God’s omnipotence reveals itself within the realm of the “small” in “Białe kwiaty” (“White Flowers,” 1856–1857) as well as a series of ironic micro-simulations of the “deed from the word” (czyn ze słowa), which are meant to expose conventional Romantic activism as magical thinking.

Keywords

EN

Cyprian Norwid; Romantic activism; Prometheism; Biedermeier; downsizing scale models

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2021
• Volume: 112
• Issue: 3
• Pages: 143-162

Dates

printed

2021-09-23

Contributors

author

Zehnder Christian

• Université de Fribourg

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2021.3.8