Problem konfesyjnego nauczania religii w Niemczech

• Authors: Chałupniak Radosław

Title variants

EN

The Problem of Confessionality of the School Teaching of Religion in Germany

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Z punktu widzenia wychowania religijnego zagadnienie konfesyjności jest bardzo istotne. Według Dyrektorium ogólnego o katechizacji: „Charakter wyznaniowy nauczania religii w szkole, prowadzonego przez Kościół zgodnie ze sposobami i formami ustalonymi w poszczególnych krajach, jest więc nieodzowną gwarancją daną rodzinom i uczniom, którzy wybierają takie nauczanie”. Współcześnie niewielu Niemców zajmuje problem różnic wyznaniowych pomiędzy chrześcijanami, choć ciągle wielu identyfikuje się z chrześcijaństwem, z jego zwyczajami czy przykazaniami. Wychowanie religijne opiera się na konfesyjności, na konkretnym odniesieniu do wspólnoty wierzących, zarówno w znaczeniu osobowym (świadectwo nauczyciela wiary), jak i materialnym (przekaz konfesyjnie określonych treści). Nie dla wszystkich jest to takie oczywiste. Niektórzy uważają, że w pluralistycznie zorientowanej „szkole dla wszystkich” nie może mieć miejsca podział wyznaniowy. Mówienie współcześnie o konfesyjności tych zajęć spotyka się często z zarzutem nietolerancji czy też powrotu do „kościelnej indoktrynacji” na gruncie powszechnego systemu edukacji. Płytko rozumiany ekumenizm połączony często z religijną ignorancją, subiektywizmem i relatywizmem prowadzą do zaniku poczucia odrębności wyznaniowej, do zobojętnienia wobec istotnych różnic wyznaniowych. W artykule zostały przypomniane istotne kwestie związane z dylematem konfesyjności szkolnego nauczania religii w Niemczech, a więc rozumienie słowa „konfesyjność” oraz jego historyczne, prawne i praktyczne odniesienia. Warto przypominać, że nie ma chrześcijaństwa ogólnego (akonfesyjnego), a wychowanie konfesyjne jest zgodne z prawami przysługującymi zarówno rodzicom, jak i dzieciom.

EN

From the point of view of religious upbringing the issue of confessionality is very significant. According to the General Directory for Catechesis: “The confessional character of religious instruction in schools, in its various focuses, given by the Church in different countries is an indispensable guarantee offered to families and students who choose such teaching”. At present few Germans are interested in the problem of confessional differences between Christians though many of them identify themselves with Christianity, its customs, or commandments. Religious upbringing is based on confessionality and specific reference to the community of believers, both in the personal (a testimony of the teacher of faith) and material sense (transmission of confessionally determined contents). It not so obvious for everyone. Some think that in the pluralistically oriented “school for everyone” confessional division cannot be present. Contemporarily, speaking about confessionality of those classes frequently faces the accusation of non-tolerance or returning to “Church indoctrination” on the ground of the public system of education. Superficially understood ecumenism frequently connected to religious ignorance, subjectivism, and relativism lead to the decline of the sense of confessional distinctiveness and indifference to crucial confessional dissimilarities. The article reminds us significant questions related to the dilemma of confessionality of the school teaching of religion in Germany and therefore understanding of the word “confessionality” and its historical, legal, and practical references. It is worth reminding that there is no general (non-confessional) Christianity and confessional upbringing is consistent with the rights entitled to both families and children.

Keywords

PL

katecheza; szkolne nauczanie religii; konfesyjność; Kościół katolicki; Niemcy

EN

catechesis; the school teaching of religion; confessionality; Catholic Church; Germany

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2016
• Volume: 16
• Pages: 81-96

Contributors

author

Chałupniak Radosław

• Wydział Teologiczny UO

References

• Battke A., Fitzner Th., Isak R., Lochmann U. (red.), Schulentwicklung – Reli­gion – Religionsunterricht. Profil und Chance von Religion in der Schule der Zukunft, Freiburg – Basel – Wien 2002.
• Chałupniak R., Konfesyjność nauczania religii. Zarys problematyki, „Paedagogia Christiana” 3 (2000) nr 2 (6), s. 31–51.
• Chałupniak R., Między katechezą a religioznawstwem. Nauczanie religii katolickiej w szkole publicznej w Niemczech w latach 1945–2000, Opole 2005.
• DBK und EKD, Zur Kooperation von Evangelischem und Katholischem Religionsunterricht, Bonn – Hannover 1998.
• Der Religionsunterricht in der Schule. Ein Beschluß, w: Gemeinsame Synode der Bistümer in der Bundesrepublik Deutschland. Offizielle Gesamtausgabe, t. I, Freiburg 1978, s. 123–152.
• Fox H., Kompendium Didaktik Katholische Religion, München 1986.
• Gärtner C., Religionsunterricht – ein Auslaufmodell? Begründungen und Grundlagen religiöser Bildung in der Schule, Paderborn 2015.
• Hofmeier J., Kleine Fachdidaktik Katholische Religion, München 19842.
• Kirchenamt der EKD, Identität und Verständigung. Standort und Perspektiven des Religionsunterrichts in der Pluralität. Eine Denkschrift der Evangelischen Kirche in Deutschland, Gütersloh 1994.
• Kuld L., Schweitzer F., Tzscheetzsch W. (red.), Im Religionsunterricht zusammenarbeiten. Evaluation des konfessionell-kooperativen Religionsunterrichts in Baden-Württemberg, Stuttgart 2009.
• Leimgruber S., Interreligiöses Lernen, München 1995.
• Noormann H., Becker U., Trocholepczy B. (red.), Ökumenisches Arbeitsbuch Religionspädagogik, Stuttgart 20042.
• Nordhofen E., Plädoyer für einen konfessionellen Religionsunterricht, KB 123 (1998), s. 37–43.
• Padberg R., Entkonfessionalisierung des Religionsunterrichts. Zur Frage des Religionsunterrichts an öffentlichen Schulen, Paderborn 1973.
• Sauer R., Mokrosch R., Ökumene im Religionsunterricht. Glauben lernen im evangelisch-katholischen Dialog, Gütersloh 1994.
• Schweitzer F., Biesinger A., Gemeinsamkeiten stärken – Unterschieden gerecht werden. Erfahrungen und Perspektiven zum konfessionell-kooperativen Religionsunterricht, Freiburg – Gütersloh 2002.
• Schweitzer G. i in., Dialogischer Religionsunterricht. Analysen und Praxis konfessionell-kooperativen Religionsunterrichts im Jugendalter, Freiburg 2006.
• Sekretariat der DBK (red.), Die bildende Kraft des Religionsunterrichts. Zur Konfessionalität des katholischen Religionsunterrichts, Bonn 1996.
• Sekretariat der Ständigen Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland (red.), Zur Situation des Katholischen Religionsunterrichts in der Bundesrepublik Deutschland, Berlin 2002.
• Tzscheetzsch W. (red.), Zwischen Exodus und Exil. Religionspädagogik in der Pluralität, Ostfildern 2000.