Postawa metropolity Andrzeja Szeptyckiego wobec skomplikowanych stosunków polsko-ukraińskich w latach 1918-1944

• Authors: Kubasik Adam

Title variants

EN

The Metropolitan Andrey Sheptytsky's attitude to the complicated polish-ukrainian relations

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Metropolita Szeptycki objął przywództwo w Cerkwi w najtrudniejszym okresie stosunków polsko-ukraińskich. Rozpoczynając swoją posługę biskupią zapewniał, że darzy Polaków szacunkiem. Jednak mimo łagodnego początku prowadził antypolską politykę. Zarówno w czasie wojny ukraińsko-polskiej w 1918 r. o Galicję Wschodnią, jak i w czasie rzezi ludności polskiej przez szowinistów ukraińskich na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej w czasie II wojny światowej zachowywał się raczej jak polityk a nie duszpasterz. Gdy abp. Bilczewski, a potem abp. Twardowski zwrócili się do niego z prośbą o powstrzymanie mordowania polskiej ludności cywilnej, udawał, że nie wie o co chodzi. Czasami można było odnieść wrażenie, że zapominał, że jego najważniejszym zadaniem jest głoszenie Ewangelii. Dla niego polityczne interesy Ukraińców czasami były ważniejsze. Zamiast dążyć do pojednania polsko-ukraińskiego wspierał ukraińskich nacjonalistów w ich walce z Polakami. Postępowanie Szeptyckiego doprowadziło do poważnego ochłodzenia jego relacji z polskimi biskupami.

EN

The Metropolitan Andrey Sheptytsky has become the leader of the Greek Catholic Church in the most difficult period of the Polish-Ukrainian relations. When he began his service as the archbishop, he assured that he respected the Poles. However, despite the mild beginnings, his politics were anti-Polish. Both during the Ukrainian- Polish war of Eastern Galicia in 1918 and during the World War II massacre of the Poles by the Ukrainian chauvinists in Volhynia and Eastern Małopolska, he behaved more like a politician than a priest. When first the archbishop Jozef Bilczewski and then the archbishop Boleslaw Twardowski asked him to try to stop the murders on Polish civilians, he pretended he did not know what was going on. Sometimes he acted as though he had forgotten that his major task was to preach the Gospel and in result the political interests of the Ukrainians were more important to him. Instead of attempting to unite the Poles and the Ukrainians, he supported Ukrainian nationalists in their fights with Poland. His approach led to a serious chilling of his relations with Polish bishops.

Keywords

PL

Metropolita Andrzej Szeptycki; Metropolita Józef Bilczewski; Metropolita Bolesław Twardowski,; Małopolska Wschodnia; Galicja Wschodnia; Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów; Ukraińska Powstańcza Armia; Ludobójstwo; Wołyń; Galicja Wschodnia

EN

Metropolitan Andrey Sheptytsky; Metropolitan Jozef Bilczewski; Metropolitan Boleslaw Twardowski; Eastern Małopolska; Eastern Galicia; Organization of Ukrainian Nationalists; Ukrainian Insurgent Army; Massacres; Volhynia; Eastern Galicia

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2018
• Volume: 129
• Pages: 341- 363

Contributors

author

Kubasik Adam

References

• Źródła drukowane
• Kopia pisma abp. Józefa Bilczewskiego do komisarza miasta Lwowa Władysława Stesłowicza z prośbą o przepustkę na wyjazd duszpasterski do Sokolnik k. Lwowa, Lwów 16 X 1918 r., [w:] Kościół rzymskokatolicki i Polacy w Małopolsce Wschodniej podczas wojny ukraińsko-polskiej 1918- 1919. Źródła, t. 1, red. J. Wołczański, Lwów-Kraków 2012, s. 70-71.
• List ss. Bazylianek obrządku greckokatolickiego do abp. Józefa Bilczewskiego z podziękowaniem za obronę przed rewizjami klasztorów we Lwowie ze strony wojsk polskich w czasie wojny ukraińsko-polskiej, Lwów 5 XII 1918, [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 78-79.
• Projekt polsko-ukraińskiej odezwy autorstwa prof. Ernesta Tilla z myślą o zażegnanie konfliktu ukraińsko-polskiego 1918-1919, Lwów grudzień 1918 r., [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 94-95.
• Pismo gen. Tadeusza Rozwadowskiego do abp. Józefa Bilczewskiego w sprawie podejmowanych decyzji podczas wojny ukraińsko-polskiej 1918-1919, Lwów 1 I 1919, [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 96-97.
• Pismo prof. Leona Pińskiego do bp Adama Stefana Sapiehy z prośbą o interwencję na forum międzynarodowym w sprawie oblężonego przez Ukraińców Lwowa i Galicji (Małopolski) Wschodniej, Lwów 2 I 1919 r., [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 97-101.
• Kopia pisma abp. Józefa Bilczewskiego do papieża Benedykta XV o konflikcie ukraińsko-polskim 1918-1919, Lwów 21 II 1919 r., [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 130-138.
• Kopia listu abp. Andrzeja Szeptyckiego do premiera rządu Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej Sydora Hołubowycza w sprawie uwolnienia internowanych przez władze ukraińskie kapłanów obrządku łacińskiego, Lwów 27 II 1919, [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 138-139.
• Koncept pisma abp. Bilczewskiego do abp. Andrzeja Szeptyckiego odnoszący się do kontrowersyjnej postawy w dobie wojny ukraińsko-polskiej 1918- 1919, Lwów IX 1919, [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 284-287.
• Relacja ambasadora Rzeczpospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej hr. Władysława Skrzyńskiego na temat zbrojnej inwazji ukraińskiej w Galicji Wschodniej w roku 1918, Rzym 3 VIII 1921 r., [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 813-818.
• List pasterski do duchowieństwa i wiernych, 10 VIII 1943 r., „Znak” 40 (1988), nr 9, s. 74-78.
• Пастирський лист сімох галицких гр.-кат. Владик, 26 X 1930, [w:] Т. Гунчак, Р. Сольчаник, Українська суспільно-політична думка в 20 толітті. Документи і матеріали, t. 2, b.m.w., 1983, s. 337-339.
• Послання духовенству й вірним. Мир о Господу! Про вбивання священиків, 1944, [w:] Письма-послання митрополита Андрея Шептицького з часів німецької окупації, ч. 2, wyd. М. Гринчишин, Yorkton, Sask 1969, s. 431-432.
• Г. Хомишин, Два Царства, [w:] Два Царства. Dwa królestwa, red. I. Pełehatyj, W. Osadczy, Lublin 2016, s. 101-396.
• Publikacje
• Buszko J., Historia Polski 1864-1948, Warszawa 1984.
• Chojnowski A., Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921-1939, Wrocław 1979.
• Cywiński B., Ogniem próbowane. cz. 1: Korzenie tożsamości, Rzym 1982.
• Giertych J., Józef Piłsudski 1914-1919, t. 2, Londyn 1982.
• Giertych J., Tysiąc lat historii polskiego narodu, t. 3, Londyn 1986.
• Grünberg K., Sprengel B., Trudne sąsiedztwo. Stosunki polsko-ukraińskie w X-XX wieku, Warszawa 2005.
• Heydenkorn B., Polityczna działalność metropolity Szeptyckiego, „Zeszyty Historyczne”, 1985, z. 72, s. 99-114.
• Klachko M., Podróż metropolity Szeptyckiego do Zachodniej Europy i Ameryki w latach 1920-1923, [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A. Zięba, Kraków 1994, s. 155-168.
• Klimecki M., Lwów 1918-1919. Z dziejów walki o polskie Kresy, Warszawa 2016.
• Korman A, Piąte Przykazanie Boskie: Nie zabijaj. Nieukarane ludobójstwo dokonane przez ukraińskich szowinistów w latach 1939-1945, Londyn 1990.
• Kozłowski M., Między Sanem a Zbruczem, Kraków 1990.
• Kubasik A., Arcybiskupa Andrzeja Szeptyckiego wizja ukraińskiego państwa, narodu i Cerkwi, Lwów-Kraków 1999.
• Kulińska L., Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922-1939, Kraków 2009.
• Olszański T., Historia Ukrainy XX w., Warszawa b.r.
• Papierzyńska-Turek M., Sprawa ukraińska w drugiej Rzeczypospolitej 1922- 1926, Kraków 1979.
• Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski, t. 2: okres 1914-1939, Gdańsk 1990.
• Poliszczuk W., Apokalipsa według Wiktora Ukraińca, Toronto-Warszawa 1996.
• Poliszczuk W., Gorzka prawda. Zbrodniczość OUN – UPA, Toronto 1995.
• Prus E., Banderowcy-defekt historii, Wrocław b.r.
• Prus E., Herosi spod znaku tryzuba. Konowalec-Bandera-Szuchewycz, Warszawa 1985.
• Prus E., Kurhany. Dążenia galicyjskich nacjonalistów ukraińskich, Warszawa 1993.
• Prus E., Władyka świętojurski. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim (1865-1944), Warszawa 1985.
• Rzemieniuk F., Walki polityczne greckokatolickiego duchowieństwa o niepodległość Ukrainy w okresie II Rzeczypospolitej (1918-1939), Siedlce 2003.
• Serczyk W., Historia Ukrainy, Wrocław 1990.
• Sobieski W., Dzieje Polski. Dzieje ostatnich dwu pokoleń, t. 3, Warszawa 1925.
• Sprawa ukraińska. (Praca na temat stosunków polsko-ukraińskich, opracowana w Kraju w roku 1943. Wpłynęła do Biura Premiera 26 VI 1944 z MSW), „Zeszyty Historyczne”, 1985, z. 71, s. 121-153.
• Szembek Z., Wspomnienie o metropolicie Andrzeju Romanie Szeptyckim spisane dla dzieci i wnuków mej ukochanej siostry Jadwigi Szeptyckiej, „Harvard Ukrainian Studies”, 15 (1991), nr 1-2, s. 108-171.
• Torzecki R., Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945, Warszawa 1972.
• Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923-1929, Kraków 1989.
• Torzecki R., Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993.
• Torzecki R., Postawa metropolity, „Więź” 31(1988), nr 7-8, s. 99-115.
• Torzecki R., Z problematyki stosunków polsko-ukraińskich, „Dzieje najnowsze”, 17(1985), nr 2, s. 151-166.
• Wołczański J., Korespondencja arcybiskupa Bolesława Twardowskiego z arcybiskupem Andrzejem Szeptyckim w latach 1943-1944, „Przegląd Wschodni”, 3(1992/93) z. 2(6), s. 465-483.
• Wołczański J., Wstęp, [w:] Kościół rzymskokatolicki, s. 5-64.
• Zięba Z., Metropolita Andrzej Szeptycki i władze II Rzeczypospolitej, „Chrześcijanin w świecie”, 21 (1989), nr 7-8, s. 45-56.
• Кравченюк О., Велетень зо Святоюрської Гори: причинки до біографії Слуги Божого Андрея Шептицького на підставі чужомовних джерел, b.m.w. 1963.