Gość czy obcy? Od pr zekazu ewangeli cznego (Mt 25, 31–46) do polskich pr zekładów bibli jnych. Problemy ekwiwalencji

• Authors: Koziara Stanisław , Przybylska Renata

Title variants

EN

Guest or foreigner? From the evangelical message (Mt 25, 31-46)t o the Polish translations of the Bible. Problems of equivalence

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper tries to draw attention to problems related to accurate conveyance in translation of certain forms and ideas contained in the Bible. It focuses on a fragment of the parable of the final judgment from the Gospel of St. Matthew (Mt 25, 31–46) which speaks about acts of love towards neighbours. Besides the evangelical command to care for the hungry, thirsty, naked, sick, and imprisoned, it contains an order to accept a FOREIGNER, described in the Greek and Latin text of the Bible as ksénos and hospes, respectively. The first goal of this paper is to attempt a reconstruction of the linguistic and cultural context in which those names for the FOREIGNER were used. The second, essential, goal is to philologically evaluate a collection of native equivalents of those foreign words which appear in 34 Polish translations of the Gospel of St. Matthew, from Old Polish to newer and contemporary renderings. The remarks presented in the paper are philological in nature and primarily refer to linguistic descriptive procedures, with a necessary utilization of certain findings in the fields of exegesis and Biblical hermenutics.

Keywords

PL

kategoria ‘obcego’; Biblia; polskie przekłady Biblii; ekwiwalencja przekładowa

EN

the category of ‘foreigner’; the Bible; Polish translations of the Bible; translational equivalence

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2017
• Issue: 24
• Pages: 73-91

Contributors

author

Koziara Stanisław

author

Przybylska Renata

References

• Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Łódź.
• Daniel-Rops H., 2001, Życie codzienne w Palestynie w czasach Chrystusa, Warszawa.
• Dziadosz D., 2017, „I wy byliście przybyszami…” (Kpł 19, 34). „Obcy” w religijnym i społeczno-kulturowym kontekście Biblii Hebrajskiej, „Ethos” nr 1 (117), s. 19–39, [on-line:] http://dx.doi.org/10.12887/30-2017-1-117-03.
• Hryniewicz W., 2016, Nadzieja woła głośniej niż lęk. Eseje wokół nauczania Jezusa historycznego, Kielce.
• Katechizm: Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
• Kąś J., 2015–2016, Ilustrowany leksykon gwary i kultury podhalańskiej, Bukowina Tatrzańska.
• Keener C.S., 2000, Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, red. nauk. wyd. pol. K. Bardski, W. Chrostowski, „Prymasowska Seria Biblijna”, Warszawa.
• Koziara S., 2002, Rola Biblii Gdańskiej w kształtowaniu stylowej odrębności polszczyzny biblijnej, „Myśl Protestancka” nr 3–4, s. 69–80.
• Koziara S., 2013, Rola Biblii Jakuba Wujka w dziejach kultury polskiej, [w:] R. Słowiński (red.), Biblia Jakuba Wujka w życiu i kulturze narodu polskiego. Artykuły opracowane na podstawie referatów wygłoszonych na sesji naukowej pt. „Biblia Jakuba Wujka w życiu i kulturze narodu polskiego” w Poznaniu w dniu 25 października 2012 r., Poznań, s. 41–64.
• Koziara S., 2016, Biblia Tysiąclecia wobec tradycji polszczyzny biblijnej – uwagi jubileuszowe, „Język Polski” XCVI, s. 15–31.
• Lisowski T., 2010, Sola scriptura. Leksyka Nowego Testamentu Biblii gdańskiej (1632) na tle porównawczym. Ujęcie kwantytatywno-dystrybucyjne, Poznań.
• Lohfink G., 1987, Rozumieć Biblię. Wprowadzenie do krytyki form literackich, Warszawa, s. 21–40.
• Meynet R., 2001, Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej, Kraków.
• Meynet R., 2005, Język przypowieści biblijnych, „Myśl Teologiczna”, t. 51, Kraków.
• NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] nkjp.pl.
• Pietkiewicz R., 2015, Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim, t. 5: Biblia Tysiąclecia (1965–2015), Poznań.
• Przybylska R., w druku, Uchodźca i inne nazwy ludzi opuszczających swój kraj.
• SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.
• Sg-p: Z. Abramowiczówna (red.), Słownik grecko-polski, Warszawa 1958.
• SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
• SL: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, wyd. 2, Lwów 1854–1860.
• Sł-p: M. Plezia (red.), Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1998–1999.
• SPXVI: Słownik polszczyzny XVI wieku, t. I–IV, red. komitet redakcyjny, t. V–XVII, red. M.R. Meyenowa, t. XVIII–XXXIV, red. F. Pepłowski, t. XXXV–XXXVI, red. K. Mrowcewicz, P. Potoniec, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966–2012.
• SStp: S. Urbańczyk (red.), Słownik staropolski, Kraków 1953–2002.
• SW: J. Karłowicz, A.A. Kryński, W. Niedźwiedzki (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1900–1927.
• SWO: J. Tokarski (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1980.
• Szczepińska B., 2005, Ewangelie tylekroć tłumaczone… Studia o przekładach i przekładaniu, Gdańsk.
• Szurek M.M., 2013, Z dziejów polszczyzny biblijnej. Biblia Wujka (1599) a Biblia Gdańska (1632). Studium komparatywne, Kraków.
• Theisen G., 2004, Czasy Jezusa. Tło społeczne pierwotnego chrześcijaństwa, Kraków.
• USJP: S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.
• Walczak B., 2016, Językoznawstwo – dyscyplina humanistyczna, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis” 210 „Studia Linguistica” XI, s. 12–17.
• Wierzbicka A., 1991, Uniwersalne pojęcia ludzkie i ich konfiguracje w różnych kulturach, „Etnolingwistyka” 4, s. 7–40.
• Wierzbicka A., 2002, Przypowieść o Sądzie Ostatecznym, [w:] eadem, Co mówi Jezus? Objaśnianie przypowieści ewangelicznych w słowach prostych i uniwersalnych, Warszawa, s. 148–164.
• WSG-PNT: R. Popowski, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa 1995.
• WSJP: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN, [on-line:] wsjp.pl.

Identifiers

DOI

10.12797/LV.12.2017.24.05