Czy starość jest chorobą? – medykalizacja starości w Polsce

• Authors: Magdalena Wieczorkowska

Title variants

EN

Is an old age a disease? – the medicalization of an old age in Poland .

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zgodnie z główną tezą artykułu starość nie daje się jednoznacznie opisać jako fenomen podlegający jedynie procesowi medykalizacji. W zależności od kryteriów, jakie weźmie się pod uwagę, raz wydawać się będzie, że jest zmedykalizowana, a raz – że podlega odmedycznieniu. Przykładowe analizy mają pokazać, iż powinno się raczej mówić o farmaceutykalizacji starości, podkreślając, że w wymiarze obiektywnym proces ten rzeczywiście występuje. Jeśli chodzi o proces umedycznienia i ufarmakologicznienia starości rozpatrywany od strony seniorów, to w znaczący sposób ograniczają go takie czynniki jak zasobność seniorów, dostępność lekarzy i usług medycznych, czas oczekiwania na wizytę czy zabieg. Celem artykułu jest także pokazanie słabości i ograniczeń metodologicznych w odniesieniu do zagadnień medykalizacji jako problemów badawczych i próba wywołania dyskusji, której efektem będzie rekonceptualizacja sposobów badania medykalizacji w Polsce.

EN

According to the main thesis of an article the old age is not easily classified as a solely medicalized phenomenon. Application of various analytical tools shows that the phenomenon can be seen as medicalized and demedicalized. Examples of analyses are to show that one should rather talk about pharmaceuticalization as it really occurs in an objective dimension. Medicalization and pharmaceuticalization considered from the perspective of the elderly is significantly limited by such factors as material status of the old, accessibility of physicians and treatment, time of awaiting for a medical procedure. The aim of an article is also to show methodological weaknesses and limitations in relation to issues of medicalization seen as research questions and a try to evoke a debate which, in effect, would bring reconceptualization of medicalization research in Poland.

Keywords

PL

medykalizacja starości; gerontologia; andropauza; menopauza; choroba; demedykalizacja

EN

the medicalization of an old age; gerontology; andropause; menopause; disease; demedicalization

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2013
• Volume: 62
• Issue: 2
• Pages: 109 - 134

Dates

published

2013-12-31

Contributors

author

Magdalena Wieczorkowska

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Abraham J. [2011], Evolving sociological analyses of „pharmaceuticalisation”: a response to Williams, Martin and Gabe, „Sociology of Health and Illness”, vol. 33, no. 5.
• Abraham J. [2010], Pharmaceuticalisation of society in context: theoretical, empirical and health dimensions, „Sociology”, 44, August.
• Blech J. [2003], Inventing diseases and pushing pills, Routledge, New York.
• Bryda G. (red.) [2011], Światy i konteksty społeczne, tom II, Nomos, Kraków.
• Buczkowski A. [2005], Społeczne tworzenie ciała, Universitas, Kraków.
• Conrad P. [1979], Types of medical social control, „Sociology of Health and Illness”, Vol. 1, No. 1.
• Conrad P. [1992], Medicalization and Social Control, „Annual Review of Sociology”, Vol. 18.
• Conrad P. [2007], The Medicalization of Society. On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Conrad P., Schneider J.W. [1992], Deviance and Medicalization. From Badness to Sickness, Temple University Press, Philadelphia.
• Davis J.E. [2006], How Medicalization Lost Its Way, „Society”, vol. 43, Number 6, s. 51–56.
• Derejczyk J., Bień B., Kokoszka-Paszkot J., Szczygieł J. [2008], Gerontologia i geriatria w Polsce na tle Europy – czy należy inwestować w ich rozwój w naszym kraju?, „Gerontologia Polska”, tom 16, nr 3, s. 149–159.
• Eksperci: ponad 30 proc. seniorów nie wykupuje leków, <http://wiadomosci.onet.pl/kraj/eksperci-ponad-30-proc-seniorow-nie-wykupuje-lekow/12bqj> 11.06.2013.
• Foucault M. [1993], Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w College de France 1976, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Foucault M. [1995], Historia seksualności, Czytelnik, Warszawa.
• Foucault M. [2006], Trzy typy władzy, [w:] A. Jasińska–Kania (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom I, Scholar, Warszawa.
• Frąckowiak T., Kapała M., Zubik A., Cieślik A. [2006], Jak ludzie starzy opowiadają o starości – obraz starości wyłaniający się z narracji, [w:] T. Kowaleski, P. Szukalski, Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 312–319.
• Furedi F. [2006], Culture of Fear Revisited. Risk taking and the Morality of Low Experience, Continuum, London–New York.
• Garavaglia B. [2013], Aging, Deviance and the Medicalization of the Aging Process, [w:] Advance for Long-Term Care Management, 29 Nov. 2012, <http://long-term-care.advanceweb.com/Columns/Gerotalk/Aging-Deviance-and-the-Medicalization-of-the-Aging-Process.aspx>.
• Gatyas G. [2012], Spending in Pharmerging Markets to Nearly Double while Health Systems in Developed Countries Benefit from Historically Low Spending Growth.
• Getzen T. [2000], Ekonomika zdrowia, PWN, Warszawa.
• Gigantyczne kolejki po zdrowie. Sprawdź, ile trzeba czekać na wizytę u specjalisty, <http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-gigantyczne-kolejki-po-zdrowie-sprawdz-ile-trzeba-czekac-na-,nId,934728>.
• Grodzicki T. [2007], Strategia rozwoju systemu opieki geriatrycznej i rozwiązań poprawiających jakość opieki nad osobami starszymi w systemie ochrony zdrowia, <http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/51_geriatria_13072011.pdf>.
• Halfmann D. [2011], Recognizing Medicalization and Demedicalization: Discourses, Practices and Identities, „Health”, s. 1–22. <http://www.program60plus.pl/> 07.07.2013.
• Kaufman S.R., Shim J.K., Russ A.J. [2004], Revisiting the Biomedicalization of Aging: Clinical Trends and Ethical Challenges, „The Gerontologist”, Vol. 44, no 6, s. 731–738.
• Kawka Z. [2006], Starość w wyobrażeniach młodych ludzi, [w:] T. Kowaleski, P. Szukalski, Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, s. 287–295.
• Kowaleski T., Szukalski P. [2006], Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Larkin M. [2011], The „medicalization” of ageing: what it is, how it harms and what to do about it, „The Journal of Active Ageing”, January/February, s. 28–36;
• Lemke T. [2010], Biopolityka, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Miszczak E. [2006], Stereotypowy obraz człowieka starego w Polsce, [w:] T. Kowaleski, P. Szukalski, Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 305–312.
• Moynihan R., Heath I., Henry D. [2002], Selling sickness: the pharmaceutical industry and disease mongering, „British Medical Journal”, vol. 324, 13 April.
• Poitras G., Meredith L. [2009], Ethical Transparency and Economic Medicalization, „Journal of Business Ethics”, June 2009, 86, s. 313–325.
• Polacy o swoim zdrowiu oraz prozdrowotnych zachowaniach i aktywnościach, komunikat CBOS, BS/110/2012.
• Program 60+: seniorzy przepłacają za leki, <http://www.medicalnet.pl/Program-60---seniorzy-przeplacaja-za-leki,wiadomosc,30,lipiec,2013.aspx> 11.06.2013.
• Puchalski K. 1994, Kryteria zdrowia w świadomości potocznej, „Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna”, Rocznik 1, Nr 1–2, s. 53–69.
• GUS [2013], Rocznik Demograficzny 2013, Warszawa.
• Schmidt W.C. 2011, Medicalization of Aging: the Upside and Downside, „Marquette Elder’s Advisor”, Vol. 13, Iss. 1, Article 2, s. 54–88.
• Shilling Ch. [2010], Socjologia ciała, PWN, Warszawa.
• Syrek E. (red.) [2001], Jakość życia w chorobie – społeczno-pedagogiczne studium indywidualnych przypadków, Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków.
• Szarota Z. 2010, Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Wyd. Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Szasz T. [2007], The Medicalization of Everyday Life. Selected Essays, Syracuse University Press, New York.
• Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M. (red.) [2006], Podstawy gerontologii społecznej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Wieczorkowska M. [2008], Świat jako klinika – medykalizacja życia w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, [w:] M. Gałuszka (red.), Zdrowie i choroba w świetle społeczeństwa ryzyka biomedycznego, Wydawnictwo UM w Łodzi, Łódź.
• Wieczorkowska M. 2010, Biowładza nad ciałami kobiet. Populacyjny program profilaktyki raka piersi a modernizacja medyczna, [w:] Gałuszka M. (red.), Modernizacja biomedyczna społeczeństwa a ryzyko zdrowotne, Wyd. Uniwersytetu Medycznego, Łódź.
• Wieczorkowska M. [2012a], Medykalizacja społeczeństwa w socjologii amerykańskiej, „Przegląd Socjologiczny”, tom 61/2.
• Wieczorkowska M. [2012b], Farmaceutykalizacja społeczeństwa – między konsumpcjonizmem a kulturą lęku, [w:] Gałuszka M., Wieczorkowska M. (red.), Kulturowe, społeczne i polityczne uwarunkowania ryzyka biomedycznego, Wyd. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź.
• Williams S.J., Martin P., Gabe J. [2011], The pharmaceuticalisation of society? A framework for analysis, „Journal of Health and Illness”, vol. 33, no. 5.

Identifiers

ISSN

0033-2356