Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2018 | 13 | 59-73

Article title

Z dorobku polskiej dialektologii przełomu XX i XXI wieku w zakresie badania gwary lasowskiej

Content

Title variants

EN
The findings of Polish dialectology at the turn of the 21st century with regard to the Lasowiacy dialect

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
The article discusses the latest research regarding the dialect of the Lasowiacy, a subethnic group living at the conflux of the Vistula and the San in southern Poland. These studies are linguistic or ethnographic and verify the current state of the dialect, its stratification and functions in the fluid realities. Some researchers claim the present stage is one of “the emergence of an supraregional interdialect based on the Lasowiacy patois, whose usage encompasses a certain section of Subcarpathia” (Radwański 2013).

Contributors

  • Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

  • Bąk S., 1929a, Gwara „lasowska” Grębowa i okolicy, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, t. 6, s. 12–18.
  • Bąk S., 1929b, Morfologia gwary „lasowskiej” (Grębów i okolica, pod Tarnobrzegiem), „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU”, t. 33, s. 5–16.
  • Bąk S., 1931, Ze słownictwa ludowego w powiecie tarnobrzeskim, „Lud Słowiański” t. II, s. 115–125.
  • Bąk S., 1962, O niektórych cechach gwarowych między dolną Wisłoką, Wisłą i dolnym Sanem. Streszczenie, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, 14, 1959, s. 7–13.
  • Bąk S., 1965, Mazowieckie nazwy w budownictwie wiejskim na obszarze Puszczy Sandomierskiej, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 5, s. 235–239.
  • Bąk S., 1980, Dzieje i perspektywy badań w zakresie nauk humanistycznych na obszarze Puszczy Sandomierskiej, [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 123–166.
  • Bojanowskie szlaki Puszczy Sandomierskiej, 2010, tekst D. Garbacz, Wydawnictwo Sztafeta, Stalowa Wola.
  • Buława Z., 1972, Morfologia gwary we wsi Wydrza w powiecie tarnobrzeskim (niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem S. Bąka, obroniona na Uniwersytecie Wrocławskim).
  • Cygan S., 2011, Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, Kielce.
  • Dubisz S., Karaś H., Kolis N., 1995, Dialekty i gwary polskie. Leksykon, WP, Warszawa.
  • Encyklopedia wiedzy o języku polskim, 1978, red. S. Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.
  • Furdyna J., 2014, Wiejski dom mieszkalny w widłach Wisły i Sanu. Forma i funkcja (1850–1965), Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu, Mielec.
  • Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Wrocław.
  • Gajda S., 2006, Komunikacyjny model zróżnicowania współczesnej polszczyzny, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 7–17.
  • Gondek R., 2013, Słownik gwary lasowiackiej, Nowodębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Samorządowy Ośrodek Kultury w Nowej Dębie, Nowa Dęba.
  • Kapusta M., 2017, [rec.:] Jan Kutyła, Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, „Poradnik Językowy”, z. 5, s. 101–104.
  • Karaś H., 2018, Gwara lasowska – obszar, cechy, zróżnicowanie, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapaserwisu&l2=&l3=&l4=lasowiacy-gwara-regionu-mwr (dostęp: 04.07.2018).
  • Karaś H., 2011, Polska leksykografia gwarowa, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  • Karaś H., 2018, Słowniki gwarowe, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-malopolski&l3=lasowiacy&l4=lasowiacy-slowniki (dostęp: 04.07.2018).
  • Karaś M., 1956, Powieści ludu rzeszowskiego, [wybór i oprac.], Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  • Karaś M., 1958, Z problematyki gwar mieszanych i przejściowych, „Język Polski” XXXVIII, s. 286–296.
  • Karaś M., 1963, Przegląd i charakterystyka badań językowych w Małopolsce południowej, „Zeszyty Naukowe UJ”, Nr LX, „Prace Językoznawcze”, z. 5, s. 341–354.
  • Karaś M., 1969a/2017, O ludowych gwarach Rzeszowszczyzny, [w:] Z dziejów kultury i literatury ziemi przemyskiej. Zbiór szkiców, opracowań i utworów literackich, pod red. S. Kostrzewskiej-Kratochwilowej, Przemyśl, s. 345–364; przedruk: M. Karaś, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i opracowanie J. Reichan i M. Rak, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 55–73.
  • Karaś M., 1969b/2017, Antroponimia, czyli nazwy osobowe Przędzela i okolicy w powiecie niżańskim, „Profile” 1, s. 25–48; przedruk [w:] tegoż, Ze studiów leksykologicznych i onomastycznych, wybór i oprac. J. Reichan i M. Rak, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 195–223.
  • Karaś M., 1992, Wstęp do Słownika gwary wsi Nienadówka i okolicy w Rzeszowskiem Jana Bolesława Ożoga, [w:] Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, pod red. M. Kucały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 175–180.
  • Kościuk A., 2014, Język – współczesne obserwacje, [w:] Źródła kultury ludowej Puszczy Sandomierskiej, red. K. Ruszel, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Kolbuszowa, s. 279–288.
  • Kotula F., 1976, Znaki przeszłości. Odchodzące ślady zatrzymać w pamięci, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
  • Kotula F., 1969, Folklor słowny osobliwy Lasowiaków, Rzeszowiaków, Podgórzan, Muzeum w Rzeszowie, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.
  • Kucharzyk R., 2006, O podziałach dialektu małopolskiego, „Studia Dialektologiczne”, t. III, red. J. Okoniowa, Kraków, s. 33–46.
  • Kunysz A., 1980, Wczesnośredniowieczne osadnictwo w widłach Wisły i Sanu (VI–XIII w.), [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 57–106.
  • Kurek H., 2006, Zróżnicowanie polszczyzny wiejskiej a czynniki pozajęzykowe, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 53–57.
  • Kutyła J., 2016, Słownik gwary lasowiackiej Kamienia i okolicy na Rzeszowszczyźnie, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów.
  • Mały słownik gwar polskich, 2009, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Wydawnictwo LEXIS, Kraków.
  • Matusiak S., 1880, Gwara lasowska okolic Tarnobrzega, Studium dyalektologiczne, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, t. VIII, s. 70–179.
  • Nitsch K., 1958, Dialekty języka polskiego, [w:] idem, Wybór pism polonistycznych, t. IV, Wrocław–Kraków, s. 7–115.
  • Nitsch K., 1968, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. III, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  • Oronowicz-Kida E., 2007, Rzeszowszczyzna w polskich badaniach etnograficznych i dialektologicznych, [w:] Literatura i język wczoraj i dziś, red. E. Błachowicz, J. Lizak, Rzeszów, s. 41–67.
  • Ożóg J.B., 1992, Słownik gwary wsi Nienadówka i okolicy w Rzeszowskiem, [w:] Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, pod red. M. Kucały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 181–219.
  • Ożóg K., 1978, Fonetyka i fonologia gwar Górna i Sokołowa Młp. w woj. rzeszowskim – studium porównawcze, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze”, z. 59, s. 159–169.
  • Ożóg K., 2007, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. III, Biblioteka FRAZY, Rzeszów.
  • Pawłowski E., 1966, Podział gwar małopolskich na tle wzajemnych wpływów gwarowych oraz nowych tendencji językowych, „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, t. VI, s. 191–202.
  • Pelcowa H., 2006, Pokoleniowość i sytuacyjność – dwa istotne czynniki różnicowania się języka mieszkańców współczesnej wsi, [w:] Gwary dziś. 3: Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi, red. J. Sierociuk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 139–153.
  • Prucnal P., 2011, Współczesny system fonetyczny i leksykalny kilkunastu wsi środka polskiego Podkarpacia – studium socjolingwistyczne, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów (niepublikowana praca doktorska obroniona na Uniwersytecie Rzeszowskim, promotor: prof. dr hab. Kazimierz Ożóg; egzemplarz dostępny w Bibliotece Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego).
  • Radwański J., 2013, Język i tożsamość regionalna elit społecznych wsi lasowiackiej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków (niepublikowana praca doktorska obroniona na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, promotor: dr hab. Kazimierz Sikora).
  • Reichan J., 1999, Gwary polskie w końcu XX w., [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka polskiego, red. W. Pisarek, Kraków, s. 262–278.
  • Reinfuss R., 1980, Problem kultury ludowej Lasowiaków, [w:] Puszcza Sandomierska wczoraj i dziś. Zbiór rozpraw i artykułów, pod red. J. Półćwiartka, Towarzystwo Przyjaciół Regionu Lasowiackiego w Stalowej Woli, Rzeszów, s. 107–122.
  • Ruszel K., 1978, Studia nad kulturą ludową Puszczy Sandomierskiej, Muzeum Okręgowe, Rzeszów.
  • Ruszel K., 1994, Lasowiacy – materiały do monografii etnograficznej, Muzeum Okręgowe, Kolbuszowa.
  • Ruszel K., 2004, Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Muzeum Okręgowe, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Rzeszów.
  • Ruszel K., 2006, Ogólna charakterystyka regionu lasowiackiego, [w:] Tradycje naszej ziemi, ciągłość i trwanie, red. J. Bardan, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Kolbuszowa, s. 11–20.
  • Słownik gwar małopolskich, 2016, t. 1, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
  • Słownik gwar małopolskich, 2017, t. 2, oprac. zespół, pod red. J. Wronicz, Instytut Języka Polskiego, Kraków.
  • Stąpor I., 2017, Lasowiacy, dialektologia.uw.edu.pl/index.php? (dostęp: 15.10.2017).
  • Studia historycznojęzykowe i dialektologiczne, 1992, pod red. M. Kucały i J. Reichana, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
  • Topolińska Z., 1990, Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce, „Socjolingwistyka” IX, s. 29–35.
  • U źródeł etnografii w widłach Wisły i Sanu. Świadkowie, badacze, muzyka, 2012, zebrał i do druku przygotował ks. W. Gaj-Piotrowski, Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, Stalowa Wola.
  • Urbańczyk S., 1962, Zarys dialektologii polskiej, wyd. II, Warszawa.
  • Urbańczyk S., 1993, Dwieście lat polskiego językoznawstwa (1751–1950), Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU, t. 69, Secesja, Kraków.
  • Węgier J., Oronowicz E., 1992, Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie, Rzeszów.
  • Wójtowicz J., 1964, O cechach mazowieckich w gwarach między Wisłą i Sanem, „Poradnik Językowy”, s. 373–378.
  • Wójtowicz J., 1966, Charakterystyka fonetyczna gwar między Wisłą, Sanem, Wisłokiem i Wisłoką, Wrocław–Warszawa–Kraków.
  • Wójtowicz J., 1967, O Lasowiakach i gwarze lasowskiej. Porównanie wniosków etnografa i językoznawcy, „Etnografia Polska”, t. II, 1967, s. 185–191.
  • Wójtowicz J., 1968, Atlas gwarowy dawnej Puszczy Sandomierskiej, „Rocznik Przemyski”, t. 12, s. 343–395.
  • Zagórski Z., 1984, W sprawie interdialektu, „Slavia Occidentalis” 41, s. 57–61.
  • Żyga A., 1979, Portret regionalisty (geneza, prace, metoda, model), Muzeum Okręgowe, Rzeszów.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-ad489528-a5f1-4b98-8727-a9fa2f931479
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.