Kryteria poprawności technik komunikacyjno-poznawczych

• Authors: Marcin Koszowy , Katarzyna Budzyńska , Olena Yaskorska

Title variants

EN

Criteria of Correctness for the Communicative and Cognitive Techniques

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: jakie są podstawowe typy kryteriów oceny poprawności technik komunikacyjno-poznawczych? Pokażemy, że we współczesnych badaniach rozwijanych na gruncie teorii błędnych technik tego typu (ang. theory of fallacies) teoretycy zazwyczaj koncentrują się na jednym z trzech aspektów: (1) kryterium logicznym, zgodnie z którym źródeł wadliwości tych technik upatruje się w przeprowadzanych rozumowaniach i inferencji, (2) kryterium dialektycznym, według którego wadliwość związana jest z nieprzestrzeganiem reguł dialogu przez jego uczestników, oraz (3) kryterium retorycznym, w którym wadliwości upatruje się w niepoprawnym wykorzystaniu środków perswazji (wadliwość związana z perswazyjną funkcją komunikacji). W artykule dokonujemy też przeglądu typowych podejść skupiających się na jednym z powyższych kryteriów oraz pokazujemy takie ujęcie, które umożliwia jednoczesne uwzględnienie wszystkich wymienionych aspektów.

EN

The aim of the paper is to explore the question: what are most basic types of criteria for evaluation of the communicative and cognitive techniques? We will show that argumentation scholars usually focus on one of three aspects of fallacies: (1) the logical criterion, according to which the sources of fallaciousness of communicative and cognitive techniques lie in the way the reasoning and inference is performed, (2) the dialectical criterion, according to which the fallaciousness of communicative and cognitive techniques is related to the violations of dialogue rules by the participants of the dialogue, and (3) the rhetorical criterion according to which the fallaciousness is recognized as the incorrect use of the persuasive means (the fallaciousness related to the persuasive function of communication). In the paper we propose an overview of typical approaches which focus on the one of those three criteria: logical, dialectical and rhetorical, and we also show an approach which allows to combine all mentioned criteria.

Keywords

PL

sofizmat; techniki komunikacyjno-poznawcze; inferencja; dialog; perswazja; ocena procedur badawczych

EN

fallacy; communicative and cognitive techniques; inference; dialogue; persuasion; evaluation of research procedures

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2013
• Volume: 49
• Issue: 2(196)
• Pages: 145-172

Dates

published

2013

Contributors

author

Marcin Koszowy

• Katedra Logiki, Informatyki i Filozofii Nauki, Uniwersytet w Białymstoku

author

Katarzyna Budzyńska

• Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk

author

Olena Yaskorska

• Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk

References

• Aberdein, A., Dove, I.J. (2013, red.), The Argument of Mathematics, Logic, Epistemology and the Unity of Science, vol. 30, Dordrecht etc.: Springer.
• Ajdukiewicz, K. (1965), Logika pragmatyczna, Warszawa: PWN.
• Arystoteles (1990), Dzieła wszystkie, t. 1 (Kategorie, Hermeneutyka, Analityki pierwsze, Analityki wtóre, Topiki, O dowodach sofistycznych), przekłady, wstępy i komentarze: K. Leśniak, Warszawa: PWN.
• Arystoteles (2001), Dzieła wszystkie, t. 6 (Retoryka), Warszawa: PWN.
• Austin, J.L. (1962), How to Do Things with Words, Oxford: Clarendon.
• Barth, E.M., Krabbe, E.C.W. (1982), From Axiom to Dialogue, A Philosophical Study of Logics and Argumentation, Berlin-New York: Walter de Gruyter.
• Bermejo-Luque, L. (2010), Intrinsic Versus Instrumental Values of Argumentation: The Rhetorical Dimension of Argumentation, Argumentation 24 (4), s. 453-474.
• Black, M. (1946), Critical Thinking: An Introduction to Logic and Scientific Method, Prentice-Hall.
• Bocheński, J.M. (1993), Co to jest autorytet?, w: tenże, Logika i filozofia. Wybór pism, Warszawa: PWN, s. 187-324.
• Budzyńska-Daca, A., Kwosek, J. (2012), Erystyka, czyli o sztuce prowadzenia sporów. Komentarze do Schopenhauera. Warszawa: PWN.
• Eemeren, F.H. van (2001), Fallacies, w: F. H. van Eemeren (red.), Crucial Concepts in Argumentation Theory, Amsterdam: Amsterdam University Press, s. 135-164.
• Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R. (1984), Speech Acts in Argumentative Discussions, Dordrecht: Foris Publications.
• Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R. (1992), Argumentation, Communication, and Fallacies: A Pragma-Dialectical Perspective, Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
• Eemeren, F.H. van, Grootendorst, R. (2004), A Systematic Theory of Argumentation. The Pragma-Dialectical Approach, Cambridge: Cambridge University Press.
• Eemeren, F.H., Houtlosser, P. (2000), Rhetorical analysis within a pragma-dialectical framework. The case of R. J. Reynolds. Argumentation 14, s. 293–305.
• Eemeren, F.H. van, Houtlosser, P. (2002), Strategic Maneuvering: Maintaining a Delicate Balance, w: F. H. van Eemeren, P. Houtlosser (red.), Dialectic and Rhetoric: The Warp and Woof of Argumentation Analysis, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, s. 131-159.
• Grice, H. P. (1967), Logic and conversation, w: D. Davison, G. Harman (red.), The Logic of Grammar, Encino: Dickenson, s. 64–75.
• Grzegorczyk, A. (1969), Zarys logiki matematycznej, Warszawa: PWN.
• Hamblin, C.L. (1970), Fallacies, London: Methuen.
• Hansen, H. V., Pinto, R. C. (1995) (red.), Fallacies: Classical and Contemporary Readings, University Park, PA: Pennsylvania State University Press.
• Hintikka, J. (1987), The Fallacy of Fallacies, Argumentation 1, s. 211-238.
• Hołówka, T. (1998), Błędy, spory, argumenty. Szkice z logiki stosowanej, Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii UW.
• Jacquette, D. (2009), Deductivism in Formal and Informal Logic, Studies in Logic, Grammar and Rhetoric 16(26), s. 189-216.
• Johnson, R. H. (1987), The Blaze of Her Splendors: Suggestions About Revitalizing Fallacy Theory, Argumentation 1, s. 239-253.
• Kahane, H. (1969), Logic and Philosophy, Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company.
• Kamiński, S. (1962), Systematyzacja typowych błędów logicznych, Roczniki Filozoficzne 10 (1), s. 5-39.
• Klumpp, J. (2012), Rhetorical Argument, w: F.H. van Eemeren, B. Garssen (red.), Topical Themes in Argumentation Theory. Twenty Exploratory Studies. Dordrecht etc.: Springer, s. 17-30.
• Kock, C. 2009. Choice is not true or false: The domain of rhetorical argumentation, Argumentation 23, s. 61–80.
• Kotarbiński, T. (1985), Wykłady z dziejów logiki, wyd. 2, Warszawa: PWN.
• Lorenz, K., Lorenzen, P. (1978), Dialogische Logik, Darmstadt.
• Marciszewski, W. (1988) (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich.
• Marciszewski, W. (1991). Logika z retorycznego punktu widzenia, Biblioteka Myśli Semiotycznej, t. 13, Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
• Perelman, Ch., Olbrechts-Tyteca, L. (1958), Traité de l’argumentation: La nouvelle rhétorique. Paris: Presses Universitaires de France.
• Prakken, H. (2006), Formal systems for persuasion dialogue, Knowledge Engineering Review 21, s. 163–188.
• Rescher, N. (1964), Introduction to Logic, New York: St Martin’s Press.
• Reyes, G.M. (2004), The Rhetoric in Mathematics: Newton, Leibniz, the Calculus, and the Rhetorical Force of the Infi nitesimal, Quarterly Journal of Speech, vol. 90, no. 2, s. 159-184.
• Schopenhauer, A. (2000), Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press.
• Searle, J. (1969), Speech acts: An essay in the philosophy of language, Cambridge: Cambridge University Press.
• Suchoń, W. (2005), Prolegomena do retoryki logicznej, Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Szymanek, K. (2001), Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa: PWN.
• Tindale, C. (1999), Acts of Arguing. A Rhetorical Model of Argument, Albany: State University of New York Press.
• Tokarz, M. (1993), Elementy pragmatyki logicznej, Warszawa: PWN.
• Tokarz, M. (2006), Argumentacja. Perswazja. Manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Toulmin, S. E. (1958), The Uses of Argument, Cambridge: Cambridge University Press.
• Trzęsicki, K. (2013), Logika, Białystok: Wydawnictwo UwB.
• Walczak, M. (2011), Stanisława Kamińskiego poglądy na cel nauki, Zagadnienia Naukoznawstwa, 3 (189), s. 391-405.
• Walton, D. N. (1991), Hamblin on the Standard Treatment of Fallacies, Philosophy and Rhetoric 24 (4), s. 353-361.
• Walton, D.N. (2008), Arguing from definition to verbal classification: the case of redefining ‘planet’ to exclude Pluto, Informal Logic, 28, no. 2, s. 129-154.
• Walton, D. N., Batten, L. M., (1984), Games, graphs and circular arguments, Logique et Analyse, 106, s. 133-164.
• Woods, J., Walton, D. N. (1989), Fallacies. Selected Papers 1972-1982, Dordrecht-Providence-Berlin: Foris Publications-Mouton de Gruyter.
• Żegleń, U.M. (2010), Problem racjonalności i irracjonalności poznania. Co nowego wnosi podejście naturalistyczne?, w: M. Walczak (red.), Metodologia. Tradycja i perspektywy. Wydawnictwo KUL: Lublin.