PL
Na stanowisku Tell Arbid położonym w północno-wschodniej Syrii, w górnym basenie rzeki Chabur, od roku 1996 pracują polscy archeolodzy z UW pod kierownictwem prof. P. Bielińskiego. W czasie prac w sektorze W, w południowej części stanowiska (kwadraty 51/56 i 52/57), w locusie 12 odkryto dwa piece, najlepiej zachowane spośród tego rodzaju instalacji na całym stanowisku. Datowane są one, podobnie jak większość warstw z tego obszaru (m.in. tzw. świątynia południowa), na I poł. III tys. p.n.e., na okres kultury Niniwa 5, kiedy osadnictwo na Tell Arbid osiągnęło swój największy zasięg. Starsza z dwóch instalacji (piec 23) posiada wiele cech unikalnych. Zbudowano ją z cegieł mułowych na dziedzińcu lub otwartej przestrzeni, na planie dużego okręgu o średnicy ponad 2 m. Komora miała kształt kopuły z niewielkim otworem wejściowym, a wiódł do niego korytarz obramowany dwoma niskimi murkami. Młodszy piec - 15, podobnej wielkości i zbudowany w podobnej technice, ale bez korytarza i bocznego wejścia, wzniesiono prawie w tym samym miejscu. Zmianie uległ natomiast charakter otoczenia - pomieszczenie z piecem stanowiło w tej fazie część większego kompleksu architektonicznego składającego się z dziedzińca otoczonego z trzech stron ciągami pomieszczeń. W funkcjonowaniu pomieszczenia z piecem 15 można wyróżnić późniejszą fazę, kiedy pomieszczenie zmniejszono, dobudowując do wszystkich wewnętrznych ścian ławy lub wzmocnienia. Nie tylko ograniczały one znacznie możliwość poruszania się wewnątrz, ale też częściowo przecięły ścianki pieca. W kolejnej fazie istnienia kompleksu miejsce pieca zajęła inna instalacja, tzw. grill. Tę wyraźną zmianę można interpretować albo w ten sposób, że piec i związana z nim działalność zostały przeniesione w inne miejsce, albo też należy przyjąć, że piec nie był już potrzebny, bo ustał powód, dla którego został zbudowany. Najbliższe analogie dla pieców z locusu 12 stanowią dużo gorzej zachowane piece z sektora SD z Tell Arbid. Analogie z innych stanowisk kultury Niniwa 5 (Tell Leilan, Tell al-Raqa’i, Tell Abu Hafur, Tell Karrana 3) są dużo mniej pewne. W świetle obecnego stanu badań piece z Tell Arbid wydają się być konstrukcjami wyjątkowymi. Podjęta próba interpretacji celu, któremu służyły piece z sektora W, jest utrudniona właśnie z powodu ich wyjątkowego charakteru oraz przede wszystkim z powodu braku związanych z nimi jakichkolwiek śladów, np. odpadów poprodukcyjnych, narzędzi czy towarzyszących im innych konstrukcji. Natomiast na podstawie analogii etno-archeologicznych z terenu Turcji można jednak wysunąć hipotezę, że piece z sektora W służyły do prażenia ziarna, w celu łatwiejszego pozbycia się plew. Brak podobnych konstrukcji z późniejszych okresów istnienia stanowiska może świadczyć o zmianie metod obróbki ziarna, co mogło mieć związek z zaobserwowanym w badaniach archeobotanicznych wzrostem znaczenia jęczmienia wśród zbóż uprawianych w rejonie Chaburu w III tys. p.n.e.