Symbol hermeneutyczny a symboliczność dzieła sztuki według Hansa-Georga Gadamera

• Authors: Sołtysiak Marek

Title variants

EN

The hermeneutic symbol and the symbolization of a work of art according to Hans-Georg Gadamer

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

H.-G. Gadamer odróżnia symbol hermeneutyczny od symbolu religijnego (metafizycznego) i czysto konwencjonalnego. Symbol metafizyczny reprezentuje to, czym sam nie jest. Jego istotą jest zastępowanie i uobecnianie tego, co jest symbolizowane. Według Gadamera pomiędzy symbolem metafizycznym a symbolem w sensie hermeneutycznym (dziełem sztuki) występują zasadnicze różnice. Dzieło sztuki, jako przykład symbolu hermeneutycznego, przynosi przyrost bytu temu, co reprezentuje. Nie odsyła do czegoś symbolizowanego przez siebie, ale ujawnia to, co zawiera się w nim samym. Jest to zatem swoista transcendencja w immanencji. Ze względu na swoją istotę, którą jest autoprezentacja, charakteryzuje się niekończącą się grą odsłaniania i skrywania. Autoprezentacja stanowi o hermeneutycznej symboliczności każdego dzieła sztuki, jak również każdego bytu. To, co jest jawne w autoprezentacji dzieła sztuki (bytu), odsyła do tego, co jest w nim skryte. Symboliczność dzieła sztuki (bytu) ma także wymiar syntaktyczny. W poznaniu żaden byt nie ma znaczenia pojedynczego, zawsze jest powiązany ze znaczeniem innych bytów. Występuje określony system wzajemnych powiązań. Szczególnie widoczne jest to w mowie, w której każde słowo jest zrozumiałe tylko w kontekście innych słów. W symbolu hermeneutycznym można wyróżnić również jego egzystencjalną funkcję. Dzieło sztuki wzywa do przemiany życia tego, kto się z nim spotkał, przez ukazanie prawdy o nim samym i o świecie, w którym przyszło mu żyć.

Keywords

PL

dzieło sztuki; autoprezentacja; symbol hermeneutyczny; symbol religijny

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2014
• Issue: 2(37)
• Pages: 21–46

Contributors

author

Sołtysiak Marek

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Cassirer E., Wesen und Wirkung des Symbolbegriffs, Darmstadt 1983.
• Chmielowski F., Sztuka, sens, hermeneutyka, Kraków 1993.
• Dupré L., Inny wymiar, tłum. S. Lewandowska, Kraków 1991.
• Durand G., Wyobraźnia symboliczna, tłum. C. Rowiński, Warszawa 1986.
• Gadamer H.-G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1993.
• Gadamer H.-G., Ästhetische und religiöse Erfahrung, [w:] tenże, Gesammelte Werke. Ästhetik und Poetik I, t. 8, Tübingen 1993, s. 143–155.
• Gadamer H.-G., Człowiek i język, tłum. K. Michalski, [w:] tenże, Słowo, rozum dzieje, tłum. M. Łukasiewicz i K. Michalski, Warszawa 2000, s. 52–62.
• Gadamer H.-G., Estetyka i hermeneutyka, tłum. M. Łukasiewicz, [w:] tenże, Rozum, słowo, dzieje, tłum. M. Łukasiewicz i K. Michalski, Warszawa 2000, s. 132–141.
• Gadamer H.-G., Prawda i metoda, tłum. B. Baran, Warszawa 2004.
• Gadamer H.-G., Wiek filozofii. Rozmowy z Riccardem Dottorim, tłum. J. Wilk, Wrocław 2009.
• Grondin J., Hans-Georg Gadamer. Biografia, tłum. J. Wilk, Wrocław 2007.
• Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 1994.
• Kant I., Krytyka władzy sądzenia, tłum. A. Landman, Warszawa 1986.
• Platon, Uczta 192 E, [w:] tenże, Dialogi, tłum. W. Witwicki, t. 2, Kęty 1999, s. 29–89.
• Przyłębski A., Symbol w Gadamerowskiej filozofii sztuki, [w:] Symbol a rzeczywistość, red. B. Andrzejewski, Poznań 1996, s. 117–131.
• Ricoeur P., Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, tłum. E. Bieńkowska, Warszawa 1985.
• Ricoeur P., Symbolika zła, tłum. S. Cichowicz i M. Ochab, Warszawa 1986.
• Seils M., Symbol, [w:] Historisches Wörterbuch der Philosophie, red. J. Ritter i K. Gründer, t. 10, Basel 1998, s. 710–739.
• Sołtysiak M., Istnienie dzieła sztuki a jego tożsamość hermeneutyczna według Hansa-Georga Gadamera, „Logos i Ethos” 2013 nr 2 (35), s. 7–25.
• Stróżewski W., Symbol i rzeczywistość, [w:] tenże, Istnienie i sens, Kraków 1994, s. 438–464.
• Symbol, [w:] Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, red. A. Podsiad i Z. Więckowski, Warszawa 1983, s. 377.