Z historii opieki. Szpitale i zakłady zakonne dla dzieci w tradycji polskiej

• Authors: Bartkowiak Edyta

Title variants

EN

From the history of caregiving. Monastic hospitals and care institutions for children in Polish tradition

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano najlepsze doświadczenia zgromadzeń zakonnych w historii opieki nad dzieckiem. W tradycji polskiej początki opieki zastępczej wiążą się z powstaniem pierwszych szpitali – przytułków, a następnie sierocińców zakonnych dla dzieci. Z dziejami Kościoła katolickiego splata się też geneza dawnych ochronek, archetypów dzisiejszych przedszkoli. Żeńskie zgromadzenia zakonne przyczyniły się również do wykreowania innych form opieki, jak żłobki czy modne swego czasu pogotowia opiekuńcze. Niniejsza analiza ukazuje aktywność sióstr zakonnych na każdym z wymienionych obszarów i przemiany, jakim podlegały najważniejsze formy opieki nad dzieckiem na przestrzeni wieków.

EN

The article presents the best experience of religious orders in the history of child care. In Polish tradition the origins of foster care are associated with the formation of the first monastic hospitals – almshouses for children and later monastic orphanages. The history of the Catholic Church is also connected with the origins of children’s homes, the archetypes of contemporary kindergartens. Female orders also contributed to the formation of other forms of care, including nurseries, or once fashionable shelter houses. This analysis presents the activity of nuns in each of these areas and the changes that have occurred in the major forms of child care over time.

Keywords

PL

opieka nad dzieckiem; formy opieki nad dzieckiem; szpital; przytułek, sierociniec; ochronka; przedszkole; żłobek; pogotowie opiekuńcze; siostry zakonne; zgromadzenie zakonne

EN

child care; forms of child care; hospital; almshouse; orphanage; children’s homes,; kindergarten; nursery; shelter houses; nuns; religious congregation

• Publisher: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Journal: Relacje. Studia z nauk społecznych
• Year: 2016
• Issue: 2
• Pages: 41-60

Contributors

author

Bartkowiak Edyta

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Akta Zakładu św. Trzech Kroli w Warszawie (1905-1944), Archiwum Siostr Miłosierdzia w Warszawie, teczka Warszawa, Zakład Trzech Kroli.
• Archutowski J., Archutowski R. (1914), Podręczna Encyklopedya Kościelna, t. XXXIX-XI, Warszawa‒Lublin‒Łodź.
• Bartkowiak E. (2009), Formacje zakonne wobec problemu dzieci pozbawionych opieki w Polsce w latach 1918-1939, Uniwersytet Zielonogorski, Zielona Gora.
• Bobrowska-Nowak W. (1978), Historia wychowania przedszkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Bojanowski E. (1986), Piosnki wiejskie dla ochronek, Nakładem Księgarni św. Jacka, Katowice.
• Dom im. Dzieciątka Jezus, rękopis, Archiwum Siostr Miłosierdzia w Krakowie, Akta Domu Dzieciątka Jezus.
• Fierek H., Fierek-Kaźmierowska M. (1991), Dzieje opieki nad dzieckiem, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Słupsk.
• Furmanowska M. (2008), Opieka nad matką i małym dzieckiem w II Rzeczypospolitej, [w:] S. Walasek (red.), Opieka nad dziećmi i młodzieżą. Studia z dziejow oświaty w XX wieku, Oficyna Wydawnicza Impuls, Krakow.
• Haratyk A. (2007), Udział duchowieństwa galicyjskiego w opiece nad dziećmi ubogimi i osieroconymi (1867-1914), Oficyna wydawnicza Impuls, Krakow.
• Kępski C. (2002), Idea miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Uniwersytet Marii Curie- -Skłodowskiej, Lublin.
• Kolankiewicz M. (1997), Schronienie. Historia Domu Małych Dzieci ks. Baudouina, Wydawnictwo KR, Warszawa.
• Korespondencja Przełożonej Generalnej z Kurią Mertopolitalną we Lwowie (26 IX 1936), Archiwum Głowne Siostr Służebniczek, Akta Kurii Generalnej Służebniczek, sygn. AIVn, 107.
• Kwestionariusz dla Książęcej Kurii Metropolitalnej w Krakowie (25 X 1930), Archiwum Głowne Siostr Służebniczek, Akta Kurii Generalnej Służebniczek, sygn. B I b 52/1.
• List L. Hali do Przełożonej Generalnej (14 XII 1936), Archiwum Głowne Siostr Służebniczek, Akta Kurii Generalnej Służebniczek, sygn. AIIh, 174.
• List L. Hali do Przełożonej Generalnej (28 XII 1937), Archiwum Głowne Siostr Służebniczek, Akta Kurii Generalnej Służebniczek, sygn. AIIh, 174.
• List L. Hali do Przełożonej Generalnej (28 XII 1936), Archiwum Głowne Siostr Służebniczek, Akta Kurii Generalnej Służebniczek, sygn. AIIh, 174.
• Mały Rocznik Statystyczny (1939), Nakładem Głownego Urzędu Statystycznego, Warszawa.
• Opiela M. (2013), Integralna pedagogika przedszkolna w systemie wychowania Edmunda Bojanowskiego. Kontynuacja i zmiana, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin.
• Pirożyński M., Szczęch S. (1938), Rocznik statystyczny Kościoła katolickiego w Polsce, Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej, Lublin.
• Pismo Towarzystwa Opieki nad Niemowlętami do Kurii Metropolitalnej (18 grudnia 1930), Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie , „Charitas”, teczka nr 2.
• Regulamin dla kobiet (b.r.), punkt 9, Regulamin Towarzystwa „Ratujmy Matki i Niemowlęta” (b.r.), Archiwum Siostr Miłosierdzia w Krakowie, Akta Domu Dzieciątka Jezus, Krakow ul. Krowoderska 71.
• Regulamin Towarzystwa „Ratujmy Matki i Niemowlęta” (b.r.), Archiwum Siostr Miłosierdzia w Krakowie, Akta Domu Dzieciątka Jezus, Krakow, ul. Krowoderska 71.
• Sprawozdania Towarzystwa Opieki nad Niemowlętami i Podrzutkami im. Dzieciątka Jezus dla Kurii Metropolitalnej (1930-1932), Akta Kurii Metropolitalnej w Krakowie „Charitas”, teczka nr 2, 3.
• Szelęgiewicz A. (1966), Edmund Bojanowski i jego dzieło, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań‒ Warszawa‒Lublin.
• Szelęgiewicz A. (1984), Służebniczki Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej, [w:] Żeńskie zgromadzenia zakonne w Polsce w latach 1939-1947, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin.
• Szymański M.J. (2013), Socjologia edukacji. Zarys problematyki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Krakow.
• Tymczasowy regulamin Żłobka Dzieciątka Jezus (1928), Archiwum Siostr Miłosierdzia w Krakowie, Akta Domu Dzieciątka Jezus, teczka Krakow ul. Krowoderska 71.
• Ustawa o opiece nad dziećmi do lat trzech, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Nr 65/1924, poz. 636.
• Ustawa o ustroju szkolnictwa, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Nr 38/1932, poz. 389.
• Zawada J. (1945), Edmund Bojanowski. Apostoł ludu, „Caritas”, nr 3.