Relacja współwięźniów o ostatnich dniach życia Sługi Bożego ks. Konstantego Budkiewicza (1867-1923)

• Authors: Irena Wodzianowska

Title variants

EN

The Report of Fellow Prisoners on the Last Days of the Live of the Servant of God, Father Konstanty Budkiewicz (1867-1923)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozstrzelanie w marcu 1923 r. ks. prałata Konstantego Budkiewicza, jak i proces pokazowy, który odbył się w Moskwie, zbulwersował opinię publiczną w Polsce i za granicą. W jego wyniku skazano na karę śmierci arcybiskupa Jana Cieplaka oraz dziekana piotrogrodzkiego, ks. Konstantego Budkiewicza, inni duchowni otrzymali łagodniejsze wyroki – od 3 do 10 lat więzienia. Noty protestacyjne wysłały rządy m.in. Polski, Niemiec, Francji, Stanów Zjednoczonych, Brazylii, Czechosłowacji, Hiszpanii, Anglii i innych krajów. Po rozstrzelaniu ks. Budkiewicza, w wyniku międzynarodowych protestów arcybiskupa wydalono z kraju. Trzynastu kapłanów po odbyciu kary wróciło do duszpasterskich obowiązków. Zagrożona ponownym aresztowaniem, część kapłanów w ramach wymiany więźniów do 1934 r. opuściła Związek Radziecki. Jako ostatni do Polski przyjechał bp Antoni Malecki, wycieńczony uwięzieniem i zesłaniem, kilka miesięcy po powrocie zmarł. Pozostali zginęli w łagrach lub zostali rozstrzelani w następnych latach. Szerszemu gronu Czytelników prezentowane jest świadectwo o męczeńskiej śmierci ks. Budkiewicza spisane przez uwięzionych w 1923 r. kapłanów. Opisano w nim prawie miesiąc życia księdza przed wykonaniem wyroku śmierci. Ks. Budkiewicz przez prawie 20 lat był proboszczem największej parafii w Petersburgu pw. św. Katarzyny. Przy kościele działały szkoły podstawowe, dwa gimnazja, towarzystwo dobroczynne oraz bractwa modlitewne. Skupiało się tu także życie kulturalne i polonijne. Ks. Budkiewicz, od 1908 r. dziekan petersburski, opiekował się ponad 40 parafiami i kaplicami na rozległym terenie Pskowa, Nowogrodu oraz Finlandii. W 1918 r. został też wikarym generalnym bpa Cieplaka. Po dojściu do władzy bolszewików ks. Budkiewicz dzielnie bronił praw Kościoła. Zagrożony aresztowaniem, dwukrotnie odmówił wyjazdu do Polski. Za swój obowiązek uznał pozostanie z podległym mu duchowieństwem oraz wiernymi do końca. Spisany przez uwięzionych razem z nim kapłanów protokół został przekazany drogą dyplomatyczną do Polski, a następnie do Stolicy Apostolskiej. Stał się on świadectwem męczeństwa Kościoła katolickiego w Związku Radzieckim. Proces beatyfikacyjny ks. Budkiewicza rozpoczął się w 2003 r.

EN

The execution of the prelate Konstantin Budkiewicz in March 1923, as well as an open court trial that took place in Moscow, shocked public opinion in Poland and abroad. Archbishop Jan Cieplak and the dean of Piotrogrod, Father Budkiewicz, were sentenced to death, while other clergy received less several sentences from 3 to 10 years in the Gulag. The governments of Poland, Germany, France, the United States, Brazil, Czechoslovakia, Spain, England and other countries sent protest notes. After was shot of Budkiewicz, as a resulr of international protest, the archbishop was expelled from the Soviet Union. 13 priests return to their pastoral duties in Piotrogrod after serving their punishment. Threatened with renewed arrest, part of the priests in the exchange of prisoners left the Soviet Union until 1934. Bishop Antoni Malecki was the last to come to Poland, exhauted by prisonment and exile, a few months after return he died in Warsaw. The others died in the Gulag after arrrested or were shot in the following years. A testimony written down by priests imprisoned in 1923 about the martyrdom of Father Budkiewicz id present to a wider group of readers. It describes almost a whole month of his life before the execution od the death sentence. For almost 20 yers Fr. Budkiewicz was the parish priest of the largest parish in St. Catherine in St. Petersburg. Several primary schools, two middle schools, a charity society and fraternities operated at the parish. The cultural and Polnish community life was also concentrated here. Father Budkiewicz, since 1908 also was the Dean of St. Petersburg, took care of more than 40 parishes and chapels in the vast area of Pskov, Novgorod and Finland. In the 1918 he became prelate and Vicar General for Bishop Jan Cieplak, who served in Petersburg. After the Bolsheviks came to power, he bravely defended the rights of the Church and organised the clergy. From 1922 he was professor in the underground seminary. Threatened with arrest, he refused to go to Poland twice. He considered it his duty to remain in the clergy under his authority and to remain faithful to the end. The protocol written down by the priests imprisoned with him was transmitted through diplomatic channels to Poland and then to the Holy See. It became a testimony to the martyrdom of the Catholic Church in the Soviet Union. Father Budkiewicz`s cause for sainthood was opened in 2003 and remains under investigation.

Keywords

PL

Konstanty Budkiewicz; abp Jan Cieplak; męczeństwo; proces pokazowy w Moskwie; Sankt Petersburg; Kościół katolicki w Rosji

EN

Konstanty Budkiewicz; Archbishop Jan Cieplak; martyrdom; an open court in Moscow; Saint Petersburg; Catholic Church in Russia

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2019
• Volume: 40
• Pages: 379-398

Contributors

author

Irena Wodzianowska

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Humanistycznych

References

• Archivio Segreto, Arch. Nunz. Varsavia, vol. 225.
• Archiwum Akt Nowych, Ambasada RP w Moskwie, sygn. 70.
• Biblioteka KUL, Oddział Zbiorów Specjalnych, Sekcja rękopisów, Zbiór B. Ussasa, rkps 781, 782, 787.
• Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Ambasada R.P. w Londynie, sygn. A.12 P.5/2, 15/3.
• Czaplicki B., Ks. Konstanty Budkiewicz (1867-1923) – życie i działalność, Katowice: Uniwersytet Śląski 2004.
• Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR. 1917-1939. Martyrologium, Lublin: TN KUL 1998.
• Dzwonkowski R., Kościół katolicki w ZSRR. 1917-1939. Zarys historii, Lublin 1997.
• Falkowski Cz., Budkiewicz Konstanty, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. III, Kraków 1937, s. 91-93.
• McCullagh F., Prześladowanie Chrześcijaństwa przez bolszewizm rosyjski, Kraków 1924.
• Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzecząpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym. Dokumenty i materiały, oprac. W. Materski, Warszawa: ISP PAN 2000.
• Petrani A., Budkiewicz Konstanty Romuald, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. II, Lublin: TN KUL 1976, kol. 1171.
• Rutkowski F., Arcybiskup Jan Cieplak (1857-1926). Szkic biograficzny, Warszawa 1934.
• Rutkowski F., Biskup Antoni Malecki, Warszawa 1936.
• Słota B., Życie i działalność o. Edwarda Juniewicza w latach 1918-1925, „Studia Redemptorystowskie” 2007, nr 5, s. 78-118.
• Ostrowski S., Ks. Konstanty Budkiewicz (1867-1923), [w:] Z murów św. Katarzyny. Księga pamiątkowa b. wychowanek i wychowanków gimnazjum przy kościele Świętej Katarzyny w Petersburgu, Warszawa 1933, s. 94-98.
• Ostrowski S., Ś. P. Ksiądz Prałat Konstanty Budkiewicz na tle walki w obronie Kościoła Katolickiego i Wiary świętej, Warszawa 1929.
• Wodzianowska I., Szkarowskij M., Budkiewicz Konstanty, http://www.polskipetersburg.pl/hasla/budkiewicz-konstanty-romuald
• Шишова Т., Будкевич (Budkiewicz) Константин Ромуальд, [w:] Католическая Энциклопедия, t. I, Мocква 2002, s. 776-777.
• Козлов С., Прелат Константин Ромуальд Будкевич, [w:] Кровь мучеников есть семя Церкви, Мocква 1999, s. 40-53.
• Шкаровский М.В., Черепенина Н.Ю., Шикер А.К., Римско-Католическая Церковь на Северо-Западе России в 1917-1945 гг., Санкт-Петербург 1998.

Identifiers

DOI

10.18290/sp.2019.17