Odpowiedzialność przedsiębiorstw wielonarodowych za naruszenia . praw człowieka

• Authors: Marek Wasiński

Title variants

EN

Responsibility of multinational corporations for international human rights abuses

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

It is established that multinational corporations (MNCs) are capable of interfering with the enjoyment of a broad range of human rights. This article offers a high-altitude and highspeed look at a problem of individual, corporate and state accountability for acts of MNCs. Since existing obstacles of legal (i.e. lack of jurisdiction) and non-legal (e.g. protection of state’s political and economical interests) character considerably impair domestic systems of accountability in this respect, present analysis explores international system. Wherein partial recognition of MNC as an international actor is still not accompanied by creation of coherent set of primary norms directly binding on MNCs in the realm of international human rights law. Nevertheless one cannot ignore significant attempts made by international governmental organizations to shape activities of MNCs through non-binding instruments (soft-law). These instruments should not to be ignored as stimulating factors in state-centered international law-making process.

Keywords

PL

Prawo międzynarodowe, Prawa człowieka, Przedsiębiorstwa wielonarodowe

EN

International Law, Human rights, Multinational corporations

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Year: 2010
• Volume: LXXXI (81)
• Pages: 157-177

Dates

published

2010

Contributors

author

Marek Wasiński

• Katedra Prawa Międzynarodowego Publicznego i Stosunków Międzynarodowych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Amatod ’ A., The Concept of Human Rights in International Law, „Columbia Law Review” vol. 82, 1982.
• Anderson S., Cavanagh J., Top 200. The Rise of Corporate Global Power, 2000 (publikacja dostępna na stronie: http://s3.amazonaws.com/corpwatch.org/downloads/top200.pdf).
• Annual Report on the OECD Guidelines for Multinational Enterprises 2008. Employment and Industrial Relations, OECD 2009.
• Bolívar de M. M., A Comparison of Protecting the Environmental Interests of Latin- American Indigenous Communities From Transnational Corporations Under International Human Rights and Environmental Law, „Journal of Transnational Law and Policy” vol. 8, 1998–1999.
• Brownlie I., Principles of Public International Law, Oxford 1998.
• Černič J. L., Corporate responsibility for human rights: Analyzing the ILO Tripartite Declaration of Principles Concerning Multinational Enterprises and Social Policy, „Miskolc Journal of International Law”, vol. 6, 2009.
• Černič J. L., Global Witness v. Afrimex Ltd.: Decision Applying OECD Guidelines on Corporate Responsibility for Human Rights, „ASIL Insight” nr 1/2009 (artykuł dostępny na stronie: http://www.asil.org/insights090123.cfm).
• Charlie E., w: „Time Magazine” z dnia 6 października 1961 roku.
• Declaration on the Right and Responsibility of Individuals, Groups and Organs of Society to Promote and Protect Universally Recognized Human Rights and Fundamental Freedoms (rezolucja z dnia 8 marca 1999 roku, A/RES/53/144).
• Deva S., Human Rights Violations by Multinational Corporations and International Law: Where From Here?, „Connecticut Journal of International Law” vol. 19, 2003-2004.
• Dokumenty Komisji Praw Człowieka ONZ (E/CN.4/Sub.2/1999/29, pkt. 15).
• Dunning J. H. (red.), United Nations Library on Transnational Corporations, London-New York 1993 (publikacja dostępna także na stronie: http://unctc.unctad.org/aspx/libraryVolumesTitle.aspx).
• Emberland M., The Corporate Veil in the Case Law of the European Court of Human Rights, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” , vol. 63, 2003.
• Guiding Principles on Internal Displacement (E/CN.4/1998/53/Add.2).
• Higgins R., International Law and How We Use It, Clarendon Press-Oxford 2003.
• http://www.globalcompact.org.pl.
• http://www.unglobalcompact.org/.
• http://www.unglobalcompact.org/docs/about_the_gc/governance_update2008.pdf.
• Interim report of the Special Representative of the Secretary-General on the issue of human rights and transnational corporations and other business enterprises (E/CN.4/2006/97).
• Johns F., The Invisibility of the Transnational Corporation: An Analysis of International Law and Legal Theory, „Melbourne University Law Review”, vol. 19, 1993–1994.
• Kinley D., Nolan J., Trading and Aiding Human Rights: Corporations in the Global Economy, „Nordisk Tidsskrift for Menneskerettigheter” nr 4/2007.
• Koch I. E., The Justiciability of Indivisible Rights, „Nordic Journal of International Law”, vol. 72, 2003.
• Komentarz KPM do art. 5 projektu Konwencji o odpowiedzialności państw (Report of the International Law Commission on the work of its fifty-third session, 2001, A/56/10).
• Konwencja brukselska z 1971 roku o odpowiedzialności cywilnej w dziedzinie przewozów materiałów jądrowych drogą morską (UNTS vol. 974, nr 14120).
• Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotycząca zapobieganiu poważnym wypadkom przemysłowym (nr 174), UNTS vol. 1967, nr 33639.
• Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Dz.U.02.59.543, zał.).
• Konwencja paryska w sprawie odpowiedzialności stron trzecich w dziedzinie energii jądrowej (UNTS vol. 956, nr 13706).
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r. (Dz.U.82.10.71).
• Konwencja wiedeńska z 1963 roku o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową (Dz.U.90.63.370).
• Kronforst L., Transnational Corporations and Human Rights Violations: Focus on Colombia, „Wisconsin International Law Journal” vol. 23, 2005.
• Malanczuk P., The Role of Multinational Enterprises in the International Legal System, w: Gowlland- Debbas V. (red.), Multilateral Treaty-making, Martinus Nijhoff Publishers 2000.
• Meron T., International Law in the Age of Human Rights, „Recueil des cours” , vol. 301, 2003.
• Norms on the Responsibilities of Transnational Corporations and Other Business Enterprises with Regard to Human Rights, E/CN.4/Sub.2/2003/12/Rev.2.
• Novitz T., International and European Protection of the Right to Strike, Oxford 2003.
• Nowrot K., New Approaches to the International Legal Personality of Multinational Corporations Towards a Rebuttable Presumption of Normative Responsibilities (publikacja dostępna na stronie: http://www.esilsedi.eu/fichiers/en/Nowrot_513.pdf).
• Opinia doradcza w sprawie Sahary Zachodniej, ICJ Reports 1975, pkt 148.
• Opinia doradcza z dnia 11 kwietnia 1949 roku w sprawie odszkodowania za szkody poniesione w służbie ONZ, ICJ Reports 1949.
• Opinia doradcza z dnia 3 marca 1928 roku, Publications of the Permanent Court of International Justice, Series B, nr 15.
• Orzeczenie arbitrażowe Trybunału Rozjemczego Iran-USA z dnia 10 kwietnia 1986 roku w sprawie Foremost Tehran, Inc. v. The Government of the Islamic Republic of Iran (nr 220-37/231-1; orzeczenia Trybunału dostępne na stronie: http://www.iusct.org/).
• Orzeczenie arbitrażowe Trybunału Rozjemczego Iran-USA z dnia 13 kwietnia 1984 roku w sprawie Schering Corporation v. The Islamic Republic of Iran (nr 122-38-3, pkt IVb).
• Orzeczenie arbitrażowe Trybunału Rozjemczego Iran-USA z dnia 2 listopada 1987 roku w sprawie Kenneth P. Yeager v. The Islamic Republic of Iran (nr 324-10199-1, § 37).
• Orzeczenie arbitrażowe z dnia 19 stycznia 1977 roku w sprawie Texaco Overseas Petroleum Company v. Libijska Republika Arabska, „International Legal Materials” , vol. 17, 1978.
• Orzeczenie Trybunału Rozjemczego Iran-USA nr 425-39-2 z dnia 29 czerwca 1989 roku w sprawie Phillips Petroleum Company Iran v. The Islamic Republic of Iran (425-39-2, pkt. 89).
• Orzeczenie Trybunału Rozjemczego nr 373-481-3 z dnia 28 czerwca 1988 roku w sprawie Motorola Inc. v. Iran National Airlines Corporation, The Government of the Islamic Republic of Iran.
• Orzeczenie w sprawie Fuentes Bobo v. Francja (39293/98, teksty rozstrzygnięć dostępne w internetowej bazie orzecznictwa HUDOC: http://echr.coe.int/echr/en/hudoc).
• Piórko K., Reakcje społeczności międzynarodowej na „władzę” korporacji transnarodowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, vol. XIII (2006), sectio K.
• Płachta M., Solawa K., Trybunał libański na tle trybunałów hybrydowych, „Państwo i Prawo” nr 8/2008.
• Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu (tekst układu na stronie: http://www.nafta-sec-alena.org/en/view.aspx?x=343).
• Prawokarna konwencja o korupcji, sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia 1999 r. (Dz.U.05.29.249).
• Preambuła do Konwencji o udzielaniu ochrony i pomocy uchodźcom wewnętrznym w Afryce, przyjęta dnia 29 października 2009 roku przez Unię Afrykańską (tekst dostępny na stronie: http://www.africa-union.org/root/au/Documents/Treaties/treaties.htm).
• Procedure for the examination of disputes concerning the application of the Tripartite Declaration of Principles concerning Multinational Enterprises and Social Policy by means of interpretation of its Provisions, dokument przyjęty przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy w 1986 roku (tekst: http://actrav.itcilo.org/actrav-english/telearn/global/ilo/guide/triparti.htm#Procedure%20for%20the%20Examination%20of%20Disputes).
• Protokół z 1992 roku w sprawie zmiany Międzynarodowej konwencji o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami z 1969 roku (Dz.U.01.136.1526).
• Ramasastry A., Thompson R. C., Commerce, Crime and Conflict. Legal Remedies for Private Sector Liability for Grave Breaches of International Law. A Survey of Sixteen Countries. Executive Summary (publikacja dostępna na stronie: http://www.fafo.no/pub/rapp/536/536.pdf).
• Ratner S. R., Corporations and Human Rights: A Theory of Legal Responsibility, „Yale Law Journal”, vol. 111, 2001–2002.
• Report of the International Commission of Jurists Expert Legal Panel on Corporate Complicity in International Crimes, vol. I, (publikacja dostępna na stronie: http://www.icj.org/).
• Report of the Special Representative of the Secretary-General on the issue of human rights and transnational corporations and other business enterprises, John Ruggie. Business and human rights: mapping international standards of responsibility and accountability for corporate acts (A/HRC/4/35).
• Rezolucja nr 2005/69 z dnia 20 kwietnia 2005 roku (E/CN.4/2005/L.87).
• Rezolucja Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ z dnia 22 lipca 2004 roku nr 2004/279 (E/2004/INF/2/Add.2).
• Rezolucja Rady Praw Człowieka nr 8/7 z dnia 18 czerwca 2008 roku (A/HRC/RES/8/7).
• Rezolucja z dnia 25 lipca 1984 roku (nr 1984/53, E/1984/84/ Add.1).
• Rezolucja z dnia 27 października 1982 roku (nr 1982/69, E/1982/82/Add.2).
• Rezolucja z dnia 29 lipca 1983 roku (nr 1983/74, E/1983/83/Add.1).
• Shelton D., International Law and ‘Relative Normativity’, w: Evans M. D. (red.), International Law, Oxford 2003.
• Simma B. (red.),The Charter of the United Nations. A Commentary, vol. II, Oxford 2002.
• Stany Zjednoczone v. Krauch i inni, orzeczenia (tekst dostępny na stronie: http://www.profit-over-life.org/rolls.php?roll=112&pageID=1&expand=no).
• Stephens B., The Amorality of Profit: Transnational Corporations and Human Rights, „Berkeley Journal of International Law” vol. 20, 2002.
• Symonides J., Odpowiedzialność korporacji wielonarodowych za przestrzeganie i promocję praw człowieka, w: Haliżak E., Kuźniar R., Symonides J., Globalizacja a stosunki międzynarodowe, Warszawa 2003.
• Ustawa z dnia 28.10.2002 r. - o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U.02.197.1661 z późn. zm.).
• Weissbrodt D., Vega de la C., International Human Rights Law. An Introduction, University of Pennsylvania Press.
• Williams M., „Privatization and the Human Right to Water: Challenges for the New Century, „Michigan Journal of International Law” , vol. 28, 2006-2007.
• Wuerth I., Wiwa v. Shell: The $15.5 Million Settlement, “ASIL Insight” nr 14/2009 (artykuł dostępny na stronie: http://www.asil.org/insights090909.cfm).
• Wyrok Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 lutego 1970 roku w sprawie Barcelona Traction (Belgia v. Hiszpania, ICJ Reports 1970, pkt 55–58).
• Wyrok MTS z dnia 26 lutego 2007 roku w sprawie zastosowania Konwencji o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa (Bośnia i Hercegowina v. Serbia i Czarnogóra, ICJ Reports 2007, pkt 172–173).
• Wyrozumska A., Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza 2006.
• Wystąpienie Sekretarza Generalnego ONZ z dnia 10 grudnia 1996 roku, (A/51/PV.78).

Identifiers

ISSN

0081-6841