Czy i jak historia języka może skorzystać z propozycji kognitywizmu?

• Authors: Irena Bajerowa

Title variants

EN

Whether and how history of language may use a cognitive framework

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

History of language as a scholarly discipline should not ignore emergent academic paradigms. This view forces us to consider whether cognitive linguistics offers any methodological proposals which could be used in the study of the history of language. It may be thought that it does, if only because this branch of study emphasizes links between extralinguistic realities and concepts which categorize it and, further, give it linguistic forms. The author is of the opinion that it would be good to use, say, the theory of a linguistic picture of the world developed by Jerzy Bartmiński and the Lublin school. A look at the attainments of history of the Polish language shows that it still has not developed a comprehensive description of the evolution of semantics and lexicon. Also lacking, despite the number of works at the Silesian University, is a comprehensive description of the evolution of the Polish derivational system. It might be useful to use the suggestion of Renata Grzegorczykowa to develop a derivational description which would defi ne this part of language as a set of conceptual categories refl ecting a cognitive interpretation of the world. It could paint a synthetic picture of the history of the derivational system which would be closely related to the speaker, his circumstances, needs, and capacities. Another benefi t would be to apply the prototype theory. The commonness of prototypes must attract the attention of a historian of language for whom this theory will provide a basis to form statements about active tendencies to highlight form or category. The highlighting is in emphasizing qualities characteristic for a category, i.e., an assimilation to a typical, representative element. To defi ne this element as a prototype emphasizes it as being typical, because a prototype is considered an essential pattern. This is an easier way explain the tendency to highlight expression which often guides the evolution of language.

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2010
• Issue: 2(10)
• Pages: 37-44

Contributors

author

Irena Bajerowa

• Uniwersytet Śląski, Katowice

References

• BARTMIŃSKI J., 2007, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
• BORAWSKI S., 1995, Tradycja i perspektywy przeszłości i przyszłości nauki o dziejach języka polskiego, Wrocław 1995.
• BUTTLER D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.
• DŁUGOSZ-KURCZABOWA K., DUBISZ S., 2001, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
• DUBISZ S., 2002, Język – Historia – Kultura, Warszawa.
• DUBISZ S., 2009, Dzieje języka polskiego jako problem badawczy w pracy historyka języka, „Poradnik Językowy” z. 3, s. 19–34.
• GRZEGORCZYKOWA R., 2001, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 469–484.
• JĘDRZEJKO E., 1995, Czy zmierzch strukturalizmu w językoznawstwie? „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” nr 1502, „Prace Językoznawcze” t. 23, Katowice.
• KLEMENSIEWICZ Z., 1956, Zagadnienia i założenia historii języka polskiego, „Pamiętnik Literacki” z. 3, s. 86−137.
• KLEMENSIEWICZ Z., 1961–72/1999, Historia języka polskiego, wyd. 7, Warszawa.
• KLESZCZOWA K, 2004, Kierunki rozwojowe derywacji polskich przymiotników, [w:] „Prace Komisji Naukowych”, PAN Oddział w Katowicach, z. 28, s. 34–36.
• KLESZCZOWA K., 2003, Słowotwórstwo historyczne, „Serwis Informacji Naukowo-Technicznej. Przegląd Eureka” z. 4 (14), s. 5.
• ŁOZOWSKI P., 1994, Czym jest prototyp w semantyce diachronicznej, [w:] H. Kardela (red.), Podstawy gramatyki kognitywnej, Warszawa, s. 243−254.
• TABAKOWSKA E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
• TABAKOWSKA E., 2004, Kognitywizm po polsku – wczoraj i dziś, Kraków.
• TAYLOR J. R., Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków 2001.
• TOKARSKI R., 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin, s. 343–370.