Demokracja bezpośrednia w Polsce lokalnej – błędny model, zła praktyka

• Authors: Piasecki Andrzej K.

Title variants

EN

Direct Democracy in Local Poland – Wrong Model, Bad Practice

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Referenda lokalne w Polsce stanowią specyficzną formę demokracji bezpośredniej. Zarówno zapisy ustrojowe i ustawowe, jak i kilkunastoletnia już praktyka przyczyniły się do tego, że referenda te nabrały cech populistycznych. Dotyczy to przede wszystkim referendów w sprawie odwołania władz lokalnych (rady miasta i burmistrza). Pozostałe referenda, w sprawie samoopodatkowania mieszkańców oraz w tzw. innej ważnej sprawie dla gminy, mają marginalne znaczenie (jest to ok. 10-15% wszystkich referendów). Praktyka referendów lokalnych w Polsce obejmuje ok. 500 głosowań. W pierwszych trzech kadencjach samorządu terytorialnego (1990-2002) w 347 referendach starano się odwołać rady gminy. W tej liczbie tylko 37 referendów miało charakter rozstrzygający, tzn. frekwencja w głosowaniu przekroczyła 30%. Skuteczność instytucji referendum, z powodu niskiej frekwencji, ograniczona jest głównie do małych miast (do 20 tys. mieszkańców).

EN

Local referenda are a special form of direct democracy in Poland. As a result of some legal solutions and in the light of practice, now reaching back for over ten years, they must be considered as a populist and ineffective instrument. This refers primarily to the referenda on recalling local authorities such as city council and mayor, accounting for 85%-90% of all such events. The practice of local referenda in Poland embraces approximately 400 cases. During the first three terms in office of the territorial self-government (1990-2002), 347 referenda concerned recalling the communal councils. Such referenda may be initiated only by the residents of the commune. Only 37 of these referenda proved to be decisive, as their attendance turnout exceeded 30%. The effectiveness of referenda is limited mostly to small towns (up to 20 thousand residents), where the threshold turnout is usually reached.

Keywords

PL

demokracja bezpośrednia; referendum lokalne; samorząd lokalny; Polska

EN

direct democracy; local referenda; local government; Poland

• Publisher: Uniwersytet Warszawski. Instytut Ameryk i Europy. Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG)
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2005
• Issue: 3(21)
• Pages: 67-84

Contributors

author

Piasecki Andrzej K.

• Instytut Politologii, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

References

• Arkit T., 1995, "Podatek zamiast referendum", Wspólnota, 7 października.
• Baur A., 1992, Szwajcarski fenomen, przeł. Wojciech Usakiewicz, Warszawa: Wydawnictwo "Wiedza Powszechna".
• Berghauzen K., 2001, Koalicja SLD-UW w Radzie Miejskiej Jeleniej Góry w latach 1998-2001, praca magisterska, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
• Bojarski P., 1999, "Dwa pogrzeby i referendum", Gazeta Wyborcza - Poznań, nr 265.
• Bój o referendum, czyli jak odwołać Radę Miejską, Rzeczpospolita, 15 lipca 1997.
• Buczkowski P., Matczak P. (red.), 2001, Konflikt nieunikniony, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej.
• Domańska E., 1993, "Referendum w Ustce. Kosztowna lekcja", Wspólnota, nr 29.
• Dzieniszewska-Naroska K., 2004, Radny - sąsiad i polityk. Reprezentacja polityczna na szczeblu lokalnym, Warszawa: Wydawnictwo "Trio".
• Fuks T., 2001, "Europejska Karta Samorządu Terytorialnego a polskie ustawodawstwo samorządowe", Państwo i Prawo, nr 5.
• Frey D., 1996, "Zabrakło podpisów w terminie", Rzeczpospolita, 12 października.
• Jakowska A., 1995, "Polska referendalna", Wspólnota, nr 39.
• Jeżewski J. (red.), 1999, Samorząd terytorialny i administracja w wybranych krajach. Gmina w państwach Europy Zachodniej, Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Karski K., 2000, "Referendalna konieczność", Wspólnota, nr 32.
• Kiljan K., 2001, "Referendum lokalne w świetle przepisów ustawy z 15 września 2000 r.", Samorząd Terytorialny, nr 11.
• Kowal K., 2002, Instytucja referendum - teoria i praktyka ze szczególnym uwzględnieniem województwa wałbrzyskiego, praca magisterska, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
• KrygierM., 1995, "Stara bieda", Wspólnota, nr 27.
• Lewandowska I., 1990, "Jak obalić zarząd miejski", Rzeczpospolita, nr 277.
• Łączkowski W., 1994, "Wytyczne w sprawie referendum", Wspólnota, 12 listopada.
• Marczewska-Rytko M., 2001, Demokracja bezpośrednia w teorii i praktyce politycznej, Lublin: Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Marecki Z., 2001, "Kara za siedem uchybień", Wspólnota, nr 1.
• Michalski P., 2001, "Głosowanie nogami", Gazeta Poznańska, 30 kwietnia-1 maja.
• Miecik I.T., Mikołajewska B., 2003, "Ględzą i trwonią", Polityka, nr 10.
• Mikulski K., 1995, "Referendum gminne - dlaczego NSA zamyka usta mieszkańcom gminy?", Wspólnota, nr 31.
• Niewiadomski Z., 1992, "Polski samorząd terytorialny w świetle standardów europejskich", Samorząd Terytorialny, nr 11.
• Nowakowska A., 1996, "Szum wokół referendum", Gazeta Wyborcza, nr 301.
• Ofiarska M., Ciapała J. (red.), 2001, Zarys prawa samorządu terytorialnego, Poznań: "Ars Boni et Aequi".
• Olejniczak-Szałowska E., 1993, "Prawo społeczności lokalnej do referendum", Samorząd Terytorialny, nr 7-8.
• Olejniczak-Szałowska E., 2002, Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa.
• Pantak J., 2001, "Referendum, czyli straszak", Wspólnota, nr 3.
• Parchimowicz E., 1995, "Posprzątana gmina", Wspólnota, nr 10.
• Piasecki A.K., 2002, Władza w samorządzie terytorialnym III RP, Zielona Góra-Łódź: Wydawnictwo "Tęcza".
• Piasecki A.K., 2003, "Ewolucja referendalnego prawa w III RP", Samorząd Terytorialny, nr 1-2.
• Piasecki A.K., 2005, Referenda w III RP, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• "Przez czynsze do referendum", Wspólnota, 20 maja 1995.
• Semprich Ż., 2002, "Referendum śmieciowe zostaje", Rzeczpospolita, nr 274.
• Sękowska E., 1992, "My i Oni", Gazeta Wyborcza, 27 maja.
• Staszewski M.T., Waniek D. (red.), 1995, Referendum w Polsce współczesnej, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Staszewski M.T., Waniek D. (red.), 1996, Referendum w Polsce i w Europie Wschodniej, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Staszewski M.T. (red.), 1997, Referendum konstytucyjne w Polsce, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Surażska W., 2002, "Kosztowne imperium", Rzeczpospolita, nr 170.
• Szewczyk R., 1996, "Konsultacje społeczne (referendum) przy zmianach w podziale terytorialnym kraju", Studia Iuridica, t. XXXII.
• Świątek A., 1992, "Ogólnopolski eksperyment", Wspólnota, nr 10.
• Taras W., 1997, "Referendum gminne w orzecznictwie NSA" (w:) M. Chmaj (red.), Państwo, ustrój, samorząd terytorialny, Lublin.
• Trusewicz L, 1997, "Nie wiadomo, kto z kim śpi", Rzeczpospolita, 23 maja.
• Tymińska-Romanowicz M., 2003, Referenda lokalne w województwie jeleniogórskim w latach 1993-2001, praca magisterska, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
• Wielopolska A., 1995, "W Polsce samorządowej wrze. Ryby złapane w sieć", Rzeczpospolita, 20 kwietnia.
• Zieliński E., Bokszczanin L, Zieliński J., 2003, Referendum w państwach Europy, Warszawa: Fundacja "Europea".
• Zwierzchowski K., 2002, Referendum stanowe w USA, Katowice: Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego.