Pamięć przeszłości jako bagaż czy grupowa duma? Postawa młodego pokolenia przesiedleńców z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej wobec rodzinnej pamięci przeszłości

• Authors: Sołdra‑Gwiżdż Teresa

Title variants

EN

The Memory of the Past as Burden or Group Pride?

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article contains considerations over the formation of family‑based remembrance of the past (post‑memory) among the young generation of Kresowiacy (Poles displaced from the Former Eastern Lands belonging to Poland before WW2) living now in Opole in Silesia – a unique region of Poland. Results of empirical research indicate that the family‑related post‑memory (inherited memory), in the young generation of the displaced is not a linear string, whose endpoint is the presence. It is random and fragmentary, with different time contexts, in which there has followed a clear mix‑up of orders covering different dimensions of historical and family events. It is rather that personalistic and historical events most frequently occur as the background of the narration. Young people are most often occasional listeners rather than active researchers of the family past, in particular those traumas that until today have raised anxiety, liberated strong emotions and reminded of the “lost Arcadia”. The everyday life does not favour this type of reflection, and experienced social situations enforce participation in the Silesian regional culture. Such a shape of post‑memory is a result of a series of social processes connected with assimilative and adaptive activities aimed at forming a group of the so‑called “new autochthons”, which were undertaken by the socialist authorities. One can perceive also a hidden and unintended function of these returns to the past, which manifests itself as a wish to maintain group identity in the future through recreating and evoking traumas of the past, that is constructing the “expelled memory”. Nevertheless, the young generation of the displaced in Opole region only to a little extent are becoming its participants and receivers. The heritage of the Former Eastern Lands of Poland, remembrance of the traumas of the past make rather partially forgotten or being forgotten group luggage of the past than an element of group pride.

Keywords

EN

collective memory of a family; memory of the past; post‑memory; the displaced from the Former Eastern Lands of the Second Republic of Poland; young generation; transmission of the past; Opole Silesia

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Year: 2015
• Issue: 4(35)
• Pages: 281-294

Contributors

author

Sołdra‑Gwiżdż Teresa

• Uniwersytet Opolski

References

• Assorodoboj N., Żywa historia. Świadomość historyczna. Symptomy i propozycje badawcze, „Studia Socjologiczne” 1963, nr 2.
• Burszta J., Kategorie ludności i ich typ kulturowy, [w:] Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, red. W. Markiewicz, P. Rybicki, Poznań 1967, Ziemie Zachodnie, nr 9.
• Castells M., Siła tożsamości, przeł. S. Szymański, red. nauk. M. Marody, Warszawa 2008.
• Czarnowski S., Powstanie i społeczne funkcje historii, [w:] tenże, Dzieła, t. 5, Warszawa 1956.
• Gubała J., Zróżnicowanie podejść badawczych w dziedzinie socjologicznych badań pamięci zbiorowej – wyższość metod jakościowych nad ilościowymi?, [online] http://www.palimpsest.socjologia.uj.edu.pl/tl_files/palimpsest/2012‑04‑23/Guba%C5%82a%20Palimpsest%20nr%202.pdf.
• Gwiżdż O., Dylematy metodologiczne w prowadzonych badaniach terenowych, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
• Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, przeł. i wstęp M. Król, Warszawa 1969, Biblioteka Socjologiczna.
• Kowalski Z., Powrót Śląska Opolskiego do Polski. Organizacja władzy ludowej i regulacja problemów narodowościowych w latach 1945‑1948, Opole 1983.
• Kończał K., Wawrzyniak J., Polskie badania pamięcioznawcze. Tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo” 2011, nr 4.
• Kosiński L., Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich, „Dokumentacja Geograficzna” 1960, z. 2.
• Kwaśniewicz W., Metoda integralna K. Dobrowolskiego, „Etnografia Polska” 1969, nr 2.
• Lis M., Ludność rodzima na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej (1945‑1993), Opole 1993.
• Nowak J., Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2011.
• Polacy, Ślązacy, Niemcy. Studia nad stosunkami społeczno-kulturowymi na Śląsku Opolskim, red. K. Frysztacki, Kraków 1998.
• Rybicki P., O badaniu socjograficznym Śląska, Katowice 1938.
• Sołdra‑Gwiżdż T., Pamięć i tożsamość, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
• Sołdra‑Gwiżdż T., Więzi regionalne w świetle historii rodzinnych i ich przekazywanie, [w:] Więzi społeczne w regionie, red. K. Frysztacki, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 1993.
• Sołdra‑Gwiżdż T., Socjologia wobec Śląska. Jedność czy wielość?, Opole 2010.
• Szacka B., Dzieci – szkoła – społeczna pamięć przeszłości. Wymiar czasu przeszłego w edukacji szkolnej, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 4.
• Szmeja M., Starzy i nowi mieszkańcy Opolszczyzny, Opole 1997.
• Sztompka P., Życie codzienne – temat najnowszej socjologii, [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia‑Borowska, Kraków 2008.
• Śmiełowska M., Obecności etniczne i narodowe na Śląsku Opolskim. Procesy kształtowania tożsamości i relacji międzygrupowych, Opole 1999, Studia i Monografie – Uniwersytet Opolski, nr 277.
• Więzi społeczne w regionie, red. K. Frysztacki, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 1993.
• Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
• Żygulski K., Repatrianci na Ziemiach Zachodnich. Studium socjologiczne, Poznań 1962, Ziemie Zachodnie, nr 6.

Identifiers

DOI

10.12797/Politeja.12.2015.35.21