Libretto w przestrzeni kultury — o relacjach międzytekstowych na przykładzie Diabłów z Loudun Krzysztofa Pendereckiego

• Authors: Kotłowska Beata

Title variants

EN

Libretto in the Sphere of Culture — Intetextual Relations in The Devils of Loudun by Krzysztof Penderecki

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

An opera libretto can be thought of as another text in the area of interpersonal communication, which enters into relations with other texts — not only literary works, but also cultural texts in a broader sense. The taking into account of relations between genre of interest here and others that are parallel with it in terms of construction, expressivity, and subject matter, leads to one of the descriptive categories of 20th century literature: intertextuality, often referred to in musicological research, especially by those who use the method of integral interpretation. The aim of the present article is to place the libretto of The Devils of Loudun by Krzysztof Penderecki in a cultural context. First, literary texts have been analysed (J. Michelet, La Sorcière, J. Iwaszkiewicz, Matka Joanna od Aniołów, A. Huxley, The Devils of Loudun, J. Whiting, The Devils), and also other cultural texts (philosophical works by Leszek Kołakowski, and fi lms). Penderecki adds his own vocal-instrumental version of the events in Loudun. Being aware of the range of the subject, its literary tradition and roots in the European culture, the composer introduces modifi cations and retouches to Whiting’s play that are crucial for the autonomy of the libretto — a peculiar text, by means of which he takes up a dialog with texts not only from the past, but also from the present. His capacious form of the libretto, as well as the musical and staging concepts, not only seem to be an invitation to make a great effort to concretize that which is proposed within the work, but also a challenge to the contemporary audience.

Keywords

EN

Penderecki Krzysztof; opera; libretto; intertextuality; integral interpretation; The Devils of Loudun

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2011
• Volume: 1
• Pages: 83-100

Contributors

author

Kotłowska Beata

• Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki

References

• Boniecki Edward, Penderecki’s The Devils of Loudun and the case of Urban Grandier, w: Krzysztof Penderecki’s Music In the Context of 20th-century, red. Teresa Malecka, Kraków 1999.
• Chłopicka Regina, Krzysztof Penderecki. Między sacrum a profanum. Studia nad twórczością wokalno-instrumentalną, Kraków 2000.
• Chłopicka Regina, Problem dobra i zła w twórczości scenicznej Krzysztofa Pendereckiego, w: Muzyka, słowo, sens. M. Tomaszewskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. Anna Oberc, Kraków 1994, s. 113–134.
• Helman Zofia, The Devils of Loudun by Krzysztof Penderecki. Genre—Form—Style, w: Krzysztof Penderecki’s Music In the Context of 20th-century, red. Teresa Malecka, Kraków 1999, s. 81–94.
• Huxley Aldous, Diabły z Loudun, przeł. i przypisami opatrzył Bartłomiej Zborski, Warszawa 2010.
• Iwaszkiewicz Jarosław, Matka Joanna od Aniołów, Kraków 2009.
• Kołakowski Leszek, Bajki różne. Opowieści biblijne. Rozmowy z diabłem, Warszawa 1990, s. 235–256.
• Kołakowski Leszek, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2006.
• Kołakowski Leszek, Demon i płeć w: „Twórczość” 1961 nr 2, s. 93–108 (ten sam tekst przedrukowany w: idem, Rozmowy z diabłem, Warszawa 1965, s. 88–122.
• Kołakowski Leszek, Diabeł, w: idem, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków 2006, s. 246–274.
• Kołakowski Leszek, Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwznaniowym siedemnastego wieku, Warszawa 1965, s. 313–325.
• Malecka Teresa, „Diabły z Loudun” Krzysztofa Pendereckiego, w: Koncepcja, notacja, realizacja w twórczości Krzysztofa Pendereckiego, Kraków 1975, s. 21.
• Matynia-Szukalska Małgorzata, Elementy dramaturgii Diabłów z Loudun, w: Współczesność i tradycja w muzyce Krzysztofa Pendereckiego, red. Regina Chłopicka, Krzysztof Szwajgier, Zeszyt Naukowy nr 5, Kraków 1983, s. 94–104.
• Michelet Jules, Czarownica, przeł. Maria Kaliska, przedmową opatrzył Leszek Kołakowski, Warszawa 1961.
• Mitzner Piotr, Na progu: doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza, Warszawa 2003.
• Nycz Ryszard, Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy, w: idem, Tekstowy świat: poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000.
• Schwinger Wolfram, Penderecki: his life and work. Encounters, Biography and Musical Commentary, translated from the German by William Mann, London 1989.
• Sobol Eugeniusz, Jarosław Iwaszkiewicz i literatura rosyjska: rekonesans, Gdańsk 2008.
• Taborski Bolesław, Obsesyjny świat Johna Whitinga, w: idem, Nowy teatr elżbietański, Kraków 1967, s. 153–181.
• Tomaszewski Mieczysław, O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej. Studia i szkice, Kraków 2005.
• Tomaszewski Mieczysław, Słowo i dźwięk u Krzysztofa Pendereckiego, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888–1988. W 100-lecie Akademii Muzycznej w Krakowie, red. Teresa Malecka, Kraków 1992.
• Tuchowski Andrzej, „Czytalne” a „pisalne” — etyczny kształt twórczości Krzysztofa Pendereckiego, w: Krzysztof Penderecki — muzyka ery intertekstualnej, red. Mieczysław Tomaszewski, Ewa Siemdaj, Kraków 2005.
• Tuchowski Andrzej, The Music Theatre in Relation to Socioethical Problems: „The Devils of Loudun” by Penderecki as Seen in Contrast to Peter Greemes and other Operas by B. Britten, w: Krzysztof Penderecki’s Music In the Context of 20th-century, red. Teresa Malecka, Kraków 1999, s. 109–116.