(Nie)święte ciało – socjologiczny i filozoficzny wymiar okrucieństwa we współczesnym filmie

• Authors: Lipowicz Markus

Title variants

EN

(Un)holy body: The sociological and philosophical dimensions of cruelty in contemporary film

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of the present article is an attempt to analyse and interpret cinematic cruelty from a sociological and philosophical perspective. Contrary to the received wisdom, where film violence results on the viewers’ side from the destructive aspects of human nature and on the producers’ side from the desire for material profit, the author presents an alternative approach to this social phenomenon. The main thesis is that gore in movies poses a more or less fulfilling artistic commentary on actual social relationships and contemporary cultural conditions. The line of the argument is divided into three parts: in the first part, the author describes the modern transition from a transcendental to a transgressive understanding of the body and of corporeality; in the second part, the author presents the issue of cultural fascination with cruelty, from a sociological and also from a historical perspective; in the third and last part, the author analyses and interprets the respective aspects of three selected violent movies, pointing out their sociological and philosophical implications. The main methodological premise is posed by the concept of the ‘productive viewer’ from Rainer Winter, according to which the viewer is not a passive perceiver of art, but is an active and interpretive subject of the pictures on the basis of their contemporary cultural meanings and content.

Keywords

EN

cruelty; violence; body; objectification; society; cinema; media

• Publisher: Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Instytut Filozofii i Socjologii
• Journal: ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
• Year: 2015
• Volume: Tom: 5
• Issue: Numer: 1
• Pages: 151-170

Dates

published

2015

Contributors

author

Lipowicz Markus

• Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydział Pedagogiczny

References

• Banasiak, B. (2006). Integralna potworność. Markiz de Sade — filozofia libertynizmu, czyli konsekwencje „śmierci Boga”. Łódź–Wrocław: Wydawnictwo Thesaurus.
• Barthes, R. (1996). Sade, Fourier, Loyola. (R. Lis, Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Bataille, G. (1984). Doświadczenie wewnętrzne (fragmenty). (M. Ochab, Przeł.). W: M. Janion i S. Rosiek (Red.). Osoby (s. 266–276). Gdańsk: Wydawnictwo Morskie Gdańsk.
• Bataille, G. (2008). Historia erotyzmu. (I. Kania, Przeł.). Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Bataille, G. (2009). Łzy erosa. (T. Swoboda, Przeł.). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Berger, P. L. (2007). Zaproszenie do socjologii. (J. Stawiński, Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bertrand, J.‑C. (2007). Deontologia mediów. (T. Szymański, Przeł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Durkheim, É. (1990). Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. (A. Zadrożyńska, Przeł.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Eco, U. (2007). Wprowadzenie. W: U. Eco (Red.). Historia brzydoty. (Przekł. zbiorowy) (s. 8–21). Poznań: Rebis.
• Foucault, M. (1984). Przedmowa do transgresji. (T. Komendant, Przeł.). W: M. Janion & S. Rosiek (Red.) (s. 300–320). Osoby. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie Gdańsk.
• Foucault, M. (1993). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. (T. Komendant, Przeł.). Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Foucault, M. (1995). Historia seksualności. (B. Banasiak, T. Komendant, & K. Matuszewski, Przeł.). Warszawa: Czytelnik.
• Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w późnej nowoczesności. (A Szulżycka, Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (1997). Powiedzenie Nietzschego „Bóg umarł”. (J. Gierasimiuk, Przeł.). W: M. Heidegger. Drogi lasu (s. 171–216). Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Kareński‑Tschurl, M. (2001). Estetyzacja przemocy we współczesnym kinie popularnym. W: M. Hendrykowska & M. Hendrykowski (Red.). Przemoc na ekranie (s. 205–214). Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
• Kopania, J. (2002). Etyczny wymiar cielesności. Inspiracje kartezjańskie. Kraków: Aureus.
• Kossak, J. (1976). Kino Pasoliniego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Książek‑Konicka, H. (1978). 100 filmów włoskich. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Lipowicz, M. (2013a). Czy „śmierć Boga” jest „śmiercią społeczeństwa”? Próba połączenia wybranych aspektów filozofii Fryderyka Nietzschego z filozofią i socjologią Georga Simmela. Diametros, 37, 85–106.
• Lipowicz, M. (2013b). Przemoc w filmach gore albo o obrzydzeniu, które obnaża współczesne stosunki społeczne. Kwartalnik Filmowy, 83–84, 239–254.
• Lipowicz, M. (2014). Antydekalog Markiza de Sade’a albo związek między postmodernizacją i dechrystianizacją kultury Zachodu. Kultura i wartości, 3(11), 81–106.
• Liessmann, K. P. (2009). Schönheit. Suttgart: UTB.
• Majmurek, J. (2010). Nowa ekstrema. HA!ART, 31, 56–63.
• Matuszewski, R. (2012). Somatotes: cielesność w ujęciu historycznym. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Murri, S. (2012). Portret artysty za życia (Posłowie). (M. Salwa, Przeł.). W: P. P. Pasolini. Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie (s. 363–390). Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
• Nietzsche, F. (2006). Wiedza radosna. (L. Staff, Przeł.). Kraków: Zielona Sowa.
• Reemtsma, J. P. (2011). Zaufanie i przemoc. Esej o szczególnej konstelacji nowoczesności. (M. Kałużna, Przeł.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Siciliano, E. (1994). Pasolini. Leben und Werk. (C. Galliani, Przeł.). München: Wilhelm Heyne Verlag.
• Simmel, G. (2007a). Filozofia życia. Cztery rozdziały metafizyczne. (M. Tokarzewska, Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Simmel, G. (2007b). Konflikt nowoczesnej kultury. Wykład. (W. Kunicki, Przeł.). W: G. Simmel. Filozofia kultury. Wybór esejów. (R. Mitoraj, Red.) (s. 53–71). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sontag, S. (2010). Widok cudzego cierpienia. (S. Magala, Przeł.). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
• Stiglegger, M. (2010). Terrorkino. Angst/Lust und Körperhorror. Berlin: Bertz & Fischer.
• Syska, R. (2003). Film i przemoc. Sposoby obrazowania przemocy w kinie. Kraków: Rabid.
• Tazbir, J. (1999). Okrucieństwo w nowożytnej Europie. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Winter, R. (2010), Der produktive Zuschauer. Medienaneignung als kultureller und ästhetischer Prozess. Köln: Herbert von Halem Verlag.
• Wittgenstein, L. (2000). Tractatus logico‑philosophicus. (B. Wolniewicz, Przeł.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wypych, B. (2010). Transgresja ponowoczesnego ciała. W: M. Szulakiewicz (Red.). Granice i ograniczenia. O doświadczeniu granic i ich przekraczaniu (s. 287–295). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zdziechowski, M. (1993). O okrucieństwie. Kraków: Znak.