Typy przekładu tekstu biblijnego a jego odbiór – na podstawie tłumaczeń niemieckojęzycznych Biblii

• Authors: Schultheiß Christiane

Title variants

EN

Types of translations of the biblical text based on German translations of the Bible

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono dwa typy tłumaczeń Biblii: tradycyjny – filologiczny oraz współczesny – komunikacyjny, ich specyficzne cechy oraz możliwości zastosowania. Przy analizie przekładów i ich typów nie może chodzić o ustalenie, która wersja jest lepsza. Najpierw przybliżono zagadnienia teoretyczne i wyszczególniono ich różne typy, a następnie rozpatrzono czynniki, które trzeba uwzględnić w procesie tłumaczenia. Przekłady Biblii różnią się w rozwiązywaniu problemów dotyczących relacji między treścią i formą oraz różnic kulturowych, co zaprezentowano na przykładach Biblii, głównie na tłumaczeniu Lutra oraz Gute Nachricht Bibel. Różnice między poszczególnymi przekładami wynikają także z celu tłumaczenia oraz z uwzględnienia docelowego odbiorcy, dla którego jest on przeznaczony. Można twierdzić, że zrewidowane tłumaczenie Lutra z komentarzem (Erklärungsbibel) wymaga od czytelnika wprawdzie więcej wysiłku (obcowanie z trudniejszym tekstem biblijnym oraz czytanie czasem obszernych komentarzy), ale za to umożliwia głębsze wniknięcie w treść. Komunikacyjne tłumaczenie w Gute Nachricht Bibel jest bardziej przystępne, co siłą rzeczy pociągało za sobą uproszczenia. Przeznaczone jest dla „początkujących” w czytaniu Biblii. Należy docenić istnienie różnych typów przekładów biblijnych, które umożliwiają nie tylko czytelnikom bez znajomości biblijnego języka hebrajskiego (i aramejskiego) oraz greckiego lepsze poznanie przekazu biblijnego i dostrzeżenie wielu możliwości interpretacyjnych.

EN

This article outlines two types of translations of the Bible, i.e. the traditional one (philological) and the modern one (communicative). It also outlines their characteristics and possible uses. It should be pointed out that the analysis of the translations does not aim at determining which version is better. Firstly, the article presents the theory of translations and outlines their different types. It then presents factors which need to be considered during the translation process. Translations of the Bible differ with regards to solving problems which concern relationships not only between the content and the form but also the cultural differences. This was shown in two translations of the Bible: the Luther Bible and Gute Nachricht Bibel. These two versions differ as there are different reasons underlying the process of translation, e.g. having the target reader in mind. It can be claimed that the Luther’s revised translation with the commentary (Erklärungsbibel) requires more effort from the reader as it is a more difficult biblical text with elaborate commentaries. However, it allows the reader to focus on the content more. The communicative translation in Gute Nachricht Bibel is more accessible, and thus it required simplification of the content. Its target readers are “elementary” readers of the Bible. The fact that there exist different types of translations of the Bible should be appreciated as this allows people who do not know the biblical language, Hebrew (and Aramaic) or Greek, to learn and better understand what the Bible is about, and helps them notice many possible interpretations.

Keywords

PL

tłumaczenie Biblii; tłumaczenie filologiczne; tłumaczenie komunikacyjne; Biblia Lutra; Gute Nachricht Bibel; adekwatność; dosłowność; ekwiwalencja formalna; ekwiwalencja funkcjonalna (dynamiczna)

EN

translation of the Bible; philological translation; communicative translation; The Luther Bible; Gute Nachricht Bibel; adequateness; formal equivalency; functional (dynamic) equivalency

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2017
• Volume: 02
• Pages: 225-248

Contributors

author

Schultheiß Christiane

References

• das buch. Neues Testament. 2009. übersetzt von Roland Werner. Witten: SCM R. Brockhaus.
• Die Bibel oder die ganze Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments nach der deutschen Übersetzung Martin Luthers, Textfassung 1912. 1985. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Die Bibel: Schlachter Version 2000. Genf/Zürich: Genfer Bibelgesellschaft.
• Einheitsübersetzung der Heiligen Schrift. 1980. Stuttgart: Katholische Bibelanstalt.
• Elberfelder Bibel. 2008. 26. verbesserte Auflage. Witten: SCM R. Brockhaus.
• [GNB] Kompass Bibel – Gute Nachricht Bibel mit farbigem Bild- und Informationsteil. Gute Nachricht Bibel. Altes und Neues Testament. Mit den Spätschrift des Alten Testaments (Deuterokanonische Schriften/Apokryphen). 2002. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Hoffnung für alle. Die Bibel. 2005. 3. Auflage der revidierten Fassung, Basel: Brunnen Verlag.
• Neue evangelistische Übersetzung: Bibel heute. 2010. übersetzt von Karl-Heinz Vanheiden, Dillenburg: Christliche Verlagsgesellschaft. (Dostęp 2016.03.23. http://kh-vanheiden.de)
• Neue Genfer Übersetzung: Neues Testament und Psalmen. 2011. Genf/Zürich: Genfer Bibelgesellschaft.
• Neues Leben. Die Bibel. 2006.Witten: SCM R. Brockhaus.
• Stuttgarter Erklärungsbibel mit Apokryphen. Die Heilige Schrift nach der Übersetzung Martin Luthers mit Einführungen und Erklärungen. 2005. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Albrecht, Jörn. 1998. Literarische Übersetzung: Geschichte. Theorie. Kulturelle Wirkung. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Albrecht, Jörn. 2005. Übersetzung und Linguistik: Grundlagen der Übersetzungsforschung II (Narr Studienbücher). Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Besch, Werner. 2001. „Bibelübersetzung im 16. Jahrhundert ohne kodifizierte Schriftsprache? Sprachregionalität in Deutschland als zusätzliches Übersetzungsproblem Luthers”. W Bibelübersetzung heute: Geschichtliche Entwicklungen und aktuelle Herausforderungen. Stuttgarter Symposion 2000 (Arbeiten zur Geschichte und Wirkung der Bibel 2). Red. Walter Groß, 73-93. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Biblia ekumeniczna. 2001. Warszawa: Towarzystwo Biblijne w Polsce. Dostęp 2016.04.14. http://tb.org.pl/biblia/przeklady-na-jezyk-polski/.
• „Global Scripture Access.” 2016. Dostęp 2016.03.14. https://www.unitedbiblesocieties.org/translation/global-scripture-access/.
• Haug, Hellmut. 1999. Deutsche Bibelübersetzungen: Das gegenwärtige Angebot – Information und Bewertung (Wissenswertes zur Bibel 10). Wyd. 3. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Lingen, Helmut. 2004. Deutsch für den Beruf. Köln: Lingen-Verlag.
• Lipiński, Krzysztof. 2004. Vademecum tłumacza. Kraków: Wydawnictwo IDEA.
• Luther, Martin. 2011. Okólnik o tłumaczeniu. Tłum. Agnieszka Hnidiuk i Ewa Wantuch, konsultacja filologiczna przekładu Marzena Górecka (tyt. oryg. Sendbrief vom Dolmetschen. 1530). Roczniki Humanistyczne 59 (5): 209-224. Dostęp 15.03.2016, http://www.kul.pl/files/224/teksty/13-RH2011z5_Luter_A4.pdf.
• Nida, Eugene A. 1964. Toward a Science of Translating; With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating. Leiden: E. J. Brill. Cytowane za Werner Koller. 2004. Einführung in die Übersetzungswissenschaft, wyd. 7. poprawione. Wiebelsheim: Quelle & Meyer.
• Nida, Eugene A., i Charles R. Taber. 1969. Theorie und Praxis des Übersetzens unter besonderer Berücksichtigung der Bibelübersetzung. Tłum. i opracowanie R. Kassühlke, J.A. Loewen (tyt. oryg. The Theory and Practice of Translation). BMW: Weltbund der Bibelgesellschaften.
• Piela, Marek. 2003. Grzech dosłowności we współczesnych polskich przekładach Starego Testamentu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Reiß, Katharina, i Hans J. Vermeer. 1991. Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie (Linguistische Arbeiten 147). Wyd. 2. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Salevsky, Heidemarie. 2001. „Übersetzungstyp, Übersetzungstheorie und Bewertung von Bibelübersetzungen: Ein Beitrag aus übersetzungstheoretischer Sicht”. W Bibelübersetzung heute: Geschichtliche Entwicklungen und aktuelle Herausforderungen. Stuttgarter Symposion 2000 (Arbeiten zur Geschichte und Wirkung der Bibel 2). Red. Walter Groß, 119-150. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft.
• Wantuła, Andrzej. 1969. „Uwagi o Biblii Tysiąclecia.” Rocznik Teologiczny 11 (2): 125-160.