Wyłaniające się odmiany kapitalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej: przegląd badań

• Authors: Rapacki Ryszard , Gardawski Juliusz , Czernak Adam , Horbaczewska Bożena , Karbowski Adam , Maszczyk Piotr , Próchniak Mariusz

Title variants

EN

Emerging Varieties of Capitalism in Central Eastern Europe: A Review of Studies

RU

Разновидности капитализма в Центрально-Восточной Европе: обзор исследований

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera przegląd najbardziej reprezentatywnych badań teoretycznych i empirycznych na temat wyłaniających się odmian/modeli kapitalizmu w krajach Europy Środkowo‑Wschodniej (EŚW). Krytycznej ocenie poddano standardowe ujęcia koncepcyjne, ich zastosowania i rozwinięcia, jak i występujące w literaturze przedmiotu ujęcia standardowe i niestandardowe. Wskazano też na cechy specyficzne struktury instytucjonalnej istniejącej w krajach EŚW, które utrudniają zastosowanie przyjętych w krajach rozwiniętego kapitalizmu ram teoretycznych. Nakreślono także możliwe kierunki dalszych badań nad kapitalizmem powstającym w Europie Środkowo-Wschodniej oraz sformułowano propozycje zmian i rozwinięć stosowanych dotąd ram teoretycznych i metodologicznych.

EN

The article contains a review of the most representative theoretical and empirical studies on the emerging varieties/models of capitalism in Central Eastern Europe (CEE). A critical appraisal was made of standard and non-standard approaches found in the subject literature. Specific features of the institutional structure existing in the CEE countries have been indicated which make it difficult to apply the theoretical framework used in the developed capitalist countries. Possible directions of further research on the models of capitalism emerging in CEE have also been delineated together with some proposals of modification and extension of the theoretical and methodological framework of this research.

RU

Статья содержит обзор наиболее репрезентативных теоретических и эмпирических исследований на тему появляющихся разновидностей /моделей капитализма в странах Центрально-Восточной Европы (ЦВЕ). Критическому анализу были подвергнуты стандартные подходы, их применение и работа над ними, а также имеющиеся в литературе предмета стандартные и нестандартные подходы. Было также указано на специфические черты институциональной структуры, существующей в странах ЦВЕ, которые затрудняют применение принятых в странах развитого капитализма теоретических рамок. Определены также возможные направления исследований капитализма, возникающего в Центрально-Восточной Европе, сформулированы предложения по изменению и развитию применяемых теоретических и методологических рамок.

Keywords

EN

varieties of capitalism; institutions; Central Eastern Europe

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2018
• Issue: 5
• Pages: 523-553

Contributors

author

Rapacki Ryszard

• Prof. dr hab. Ryszard Rapacki – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

author

Gardawski Juliusz

• Prof. dr hab. Juliusz Gardawski – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne

author

Czernak Adam

• Dr Adam Czerniak – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

author

Horbaczewska Bożena

• Dr Bożena Horbaczewska – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

author

Karbowski Adam

• Dr Adam Karbowski – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

author

Maszczyk Piotr

• Dr Piotr Maszczyk – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

author

Próchniak Mariusz

• Dr hab. Mariusz Próchniak, prof. SGH – Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Gospodarki Światowej

References

• Ahlborn M., Ahrens J., Schweickert R., Large-scale Transition of Economic Systems: Do CEECs Converge Towards Western Prototypes?, Discussion Papers, Center for European Governance and Economic Development Research, No. 280, 2016.
• Amable B., The Diversity of Modern Capitalism, Oxford University Press, Oxford 2003.
• Aoki M., The Contingent Governance of Teams: Analysis of Institutional Complementarity, „International Economic Review” 1994, nr 35.
• Åslund A., Building Capitalism. The Transformation of the Former Soviet Bloc, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
• Babos P., Varieties of Capitalism in Central and Eastern Europe: Measuring the Co-ordination Index of a National Economy, „SEER Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe” 2010, nr 4.
• Bohle D., Greskovits B., Capitalist Diversity on Europe’s Periphery, Cornell University Press, Ithaca and London 2012.
• Borowski J., Maszczyk P., Globalny kryzys finansowy a ewolucja modelu kapitalizmu w Polsce, w: Modele ustroju społeczno-gospodarczego. Kontrowersje i dylematy, red. E. Mączyńska-Ziemacka, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2015.
• Cardoso F.H., Faletto E., Dependency and Development in Latin America, University of California Press, Berkeley 1979.
• Czerniak A., Wpływ cech społeczno-kulturowych społeczeństw na powstawanie baniek cenowych na rynku mieszkaniowym, Rozprawa doktorska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2014.
• Farkas B., Changing Development Prospects for the Central and Eastern European EU Member States, paper presented at the 2nd Annual SPERI Conference, University of Sheffield, United Kingdom, 1–3 July 2013.
• Farkas B., The Central and Eastern European Model of Capitalism, „Post-Communist Economies” 2011, nr 23(1).
• Federowicz M., Różnorodność kapitalizmu. Instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, IFiS PAN, Warszawa 2004.
• Gardawski J., 20 Years of Social Dialogue in Poland, w: „Studia Iuridica” vol. 60, Collective Labour Law, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
• Gardawski J., Meardi G., Molina O., The Dynamics of Tripartism in Post-democratic Transitions: Comparative Lessons from Spain and Poland, „Business History” 2015, nr 57(3).
• Hall P., Soskice D., Varieties of Capitalism. The Institutional Foundations of Comparative Advantage, Oxford University Press, Oxford 2001.
• Hanson P., The European Union’s Influence on the Development of Capitalism in Central Europe, London 2006, mimeo.
• Hanson P., The Tasks Ahead in Comparative Economic Studies: What Should We Be Comparing?, „Japanese Journal of Comparative Economics” 2007, nr 44(1).
• Hausner J., Modele systemu reprezentacji interesów w społeczeństwach postsocjalistycznych, w: Studia nad systemem reprezentacji interesów, red. J. Hausner, Akademia Ekonomiczna, Kraków 1995.
• Hayek F.A., Notes on the Evolution of System of Rules of Conduct, w: Studies in Philosophy, Politics and Economics Chicago University Press, Chicago 1967.
• Heiduk G., Rapacki R., The Road from Plan to Market: Comparing Poland and China, w: Driving Forces of Socialist Transformation: North Korea and the Experience of Europe and East Asia, red. R. Frank, S. Burghart Praesens Verlag, Vienna 2009.
• Högselius P., Can East European Countries Innovate?, Paper presented at the Danish Research Unit for Industrial Dynamics Winter Conference, Aalborg, Denmark, January 16–18, 2003.
• Jasiecki K., Kapitalizm po polsku. Między modernizacją a peryferiami Unii Europejskiej, Polska Akademia Nauk, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii, Warszawa 2013.
• Karbowski A., Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe, „Ekonomista” 2017, nr 1.
• King L.P., Central European Capitalism in Comparative Perspective, w: Beyond Varieties of Capitalism. Conflict, Contradictions, and Complementarities in the European Economy, red. B. Hancké, M. Rhodes, M. Thatcher, Oxford University Press, Oxford 2007.
• King L.P., Szelenyi I., Post-Communist Economic Systems, w: The Handbook of Economic Sociology, red. N.J. Smelser, R. Swedberg, Princeton University Press, Princeton 2005.
• Knell M., Srholec M., Diverging Pathways in Central and Eastern Europe, w: Varieties of Capitalism in Post-Communist Countries, red. D. Lane, M. Myant, Palgrave MacMillan, Houndmills, Basingstoke 2007.
• Knell M., Srholec M., Emerging Varieties of Capitalism in Central and Eastern Europe, referat przedstawiony na konferencji nt. Varieties of Capitalism, University of Paisley, 23–24 września 2005.
• Kowalik T., Can Poland Afford the Swedish Model?, Dissent, New York 1993.
• Kowalik T., Współczesne systemy ekonomiczne: powstanie, ewolucja, kryzys, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2000.
• Kozek W., Czy wyłania się model? Problem instytucjonalizacji zbiorowego przetargu w stosunkach pracy, w: Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce, red. W. Kozek, Scholar, Warszawa 2003.
• Laudan L., Progress and its Problems, Routledge and Kegan Paul, London 1977.
• Maszczyk P., Ewolucja modelu kapitalizmu w Polsce, „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy” 2015, nr 41.
• Maszczyk P., Institutional Changes and Their Impact on the Polish Economy from 2005 to 2015, w: Poland. Competitiveness Report 2016. The Role of Economic Policy and Institutions, red. M. Weresa, Warsaw School of Economics, Warsaw 2016.
• Maszczyk P., Polski model kapitalizmu: próba klasyfikacji i oceny, w: Ekonomia: teoria, historia, praktyka, red. I. Bludnik, M. Ratajczak, J. Wallusch, Wydawnictwo UE w Poznaniu, Poznań 2013.
• Morawski W., Socjologia ekonomiczna, PWN, Warszawa 2000.
• Myant M., Drahokoupil J., Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe and Central Asia John Wiley & Sons, Hoboken, NJ 2011.
• Mykhnenko V., Strengths and Weaknesses of ‘Weak’ Coordination: Economic Institutions, Revealed Comparative Advantages, and Socio-Economic Performance of Mixed Market Economies in Poland and Ukraine, w: Beyond Varieties of Capitalism. Conflict, Contradictions, and Complementarities in the European Economy, red. B. Hancké, M. Rhodes,
• M. Thatcher, Oxford University Press, Oxford 2007.
• Mykhnenko V., What Type of Capitalism in Eastern Europe? Institutional Structures, Revealed Comparative Advantage, and Performance of Poland and Ukraine, Discussion Paper, Centre for Public Policy and Regions, University of Glasgow, nr 6, 2005.
• Myrdal G., Asian Drama. An Inquiry into the Poverty of Nations Pantheon, New York 1968.
• North D., Institutional Change and Economic History, „Journal of Institutional and Theoretical Economics” 1989, nr 145(1).
• North D., Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York 1990.
• Noelke C., Horn D., Social Transformation and the Transition from Vocational Education to Work in Hungary: A Differences-in-differences Approach, „European Sociological Review” 2014, nr 30(4).
• Nölke A., Vliegenthart A., Enlarging the Varieties of Capitalism: The Emergence of Dependent Market Economies in East Central Europe, „World Politics” 2009, nr 61(4).
• Ost D., Illusory Corporatism in Eastern Europe: Neoliberal Tripartism and Post-communist Class Identities, „Politics and Society” 2000, nr 28.
• Ost D., Illusory Corporatism Ten Years Later, „Warsaw Forum of Economic Sociology” 2011, nr 1(3).
• Parsons L., Haque E., Liu H., Subspace Clustering for High Dimensional Data: A Review, „ACM SIGKDD Explorations Newsletter” 2004, nr 6(1).
• Polanyi K., The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time: Beacon Press, Boston 1957.
• Próchniak M., Institutional Determinants of Income-Level Convergence in the European Union: Are Institutions Responsible for Divergence Tendencies of Some Countries?, w: Perspektywy i wyzwania integracji europejskiej, red. K. Opolski, J. Górski, Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych, Warszawa 2014.
• Próchniak M., Rapacki R., Gardawski J., Czerniak A., Horbaczewska B., Karbowski A., Maszczyk P., Towalski R., The Emerging Varieties of Capitalism in CEE11 Countries – a Tentative Comparison with Western Europe, „Warsaw Forum of Economic Sociology” 2016, nr 7(2).
• Rapacki R., Emerging Varieties of Capitalism in Transition Countries of East Central Europe and Central Asia, chapter 5, w: Varieties of Capitalism in Transition Countries, red. R. Rapacki, P. Maszczyk, SGH Warsaw School of Economics, Warsaw 2012.
• Rapacki R., The Institutional Underpinnings of the Prospective Euro Adoption in Poland, chapter 5, w: The Eurozone Enlargement: Prospect of New EU Member States for Euro Adoption, red. Y. Koyama, Nova Science Publishers, New York 2016.
• Schwartz M.H., Seabrooke L., The Politics of Housing Booms and Busts, Palgrave Macmillan, Basingstoke 2009.
• Sroka J., Stosunki przemysłowe i dialog społeczny w warunkach globalizacji i europeizacji, w: Model społeczny zintegrowanej Europy. Nowe wyzwania i perspektywy, red. J. Zarzeczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.
• Sztompka P., Civilisational Incompetence. The Trap of Post-communist Societies, „Zeitschrift für Soziologie” 1993, nr 22(2).
• Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Znak, Kraków 2005.
• Varieties of Capitalism in Post-Communist Countries, red. D. Lane, M. Myant, Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke 2007.
• Wilkin J., Jaki kapitalizm, jaka Polska?, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Wojtyna A., Alternatywne modele kapitalizmu, „Gospodarka Narodowa” 2005, nr 9(169).