Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | LXIV | 353-369

Article title

Із спостережень над особливостями лексики, що пов’язана з традиційним харчуванням, у говірках Криворіжжя

Authors

Content

Title variants

EN
From the observations of the peculiarities of lexicon which are the traditional meals in the dialects of Kryvyi Rih region
PL
Obserwacji nad osobliwościami leksyki dotyczącej tradycyjnego żywienia w gwarach okolic Krzywego Rogu

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Przedmiotem artykułu są podobieństwa i różnice między gwarami okolic Krzywego Rogu a ukraińskim językiem ogólnym. W artykule została przedstawiona i omówiona leksyka gwarowa dotycząca tradycyjnego żywienia (głównie wypieku chleba w domu), używana w okolicach miasta Krzywy Róg. Obecnie pewna część tych wyrazów wychodzi z użytku i zanika. Źródłem materiału są teksty gwarowe z pięciu wsi położonych w pobliżu miasta Krzywy Róg, które zostały założone w XVIII, XIX i XX stuleciach. Analiza zgromadzonego materiału gwarowego została przeprowadzona na tle odpowiednich słowników gwarowych oraz materiałów etnograficznych z XIX i początku XX wieku zapisanych w okolicach Krzywego Rogu. Analizowana leksyka gwarowa, dotycząca głównie wypieku chleba w domu, używana w okolicach miasta Krzywy Róg wykazuje podobieństwo do nazw występujących w pobliskich gwarach stepowych, jak również charakteryzuje się swoistymi właściwościami fonetycznymi, gramatycznymi i semantycznymi.
EN
The article deals with the similarities and differences in the dialects of villages in the Kryvyi Rih region and the general Ukrainian language. The article presents a description of the system analysis of the peculiarities of lexicon which are closely related with the traditional way of baking homemade bread in the steppe dialects of the Kryvyi Rih region. A certain amount of these words as a rule becomes obsolete and vanishes. The work has been compiled from original sources of dialect texts collected in five villages founded in the 18th, 19th and 20th centuries in the Kryvyi Rih region. The analysis of collected dialect material is made in the accordance with corresponding dictionaries and writings of ethnographical material of 19th and the beginning of 20th centuries collected on the areas closed to the Kryvyi Rih region. The analyzed material makes it possible to determine which lexicon is closely related to food in the dialects of the Kryvyi Rih region. This lexicon possesses main features coincided with local peculiarities of steppe dialects in general and exposes its local phonetical, grammatical and semantic peculiarities.

Year

Volume

Pages

353-369

Physical description

Dates

published
2017

Contributors

  • Кафедра української мови, Факультет української філології, Криворізький держав- ний педагогічний університет

References

  • Афанасьев-Чужбинский Александр, 1892, Словарь малорусского наречия, в: Собрание сочинений А. С. Афанасьева (Чужбинского), т. ІХ, „Книгоиздательство Германн Гоппе”, Санкт-Петербург, с. 287–464.
  • Бессараба Иван, 1916, Материалы для этнографии Херсонской губернии, в: Сборник Отделения русского языка и словесности императорской Академии наук, т. 94, № 4, типография Императорской Академии наук, Петроград.
  • Білецький-Носенко Павло, 1966, Словник української мови, „Наукова думка”, Київ.
  • Білодід Іван (голова), 1970–1980, Словник української мови, т. 1–11, „Наукова думка”, Київ.
  • Ващенко Василь, 1968, Лінгвістична географія Наддніпрянщини. Лексичні матеріали, Дніпропетровський державний університет, Дніпропетровськ.
  • Грінченко Борис, 1907–1909, Словарь української мови. Надрук. з видання 1907–1909 рр. фотомеханічним способом, т. 1–4, 1958, видавництво АН УРСР, Київ.
  • Драгоманов Михаил, 1876, Малорусские народные предания и рассказы, типография М. П. Фрица, Киев.
  • Крамаренко М. (Дикарів Митрофан), 1895, Різдв’яні святки на Чорноморії, в: Етнографічний збірник, т. 1, с. 1–24,друкарня Наукового Товариства імени Шевченка, Львів.
  • Левченко Михаил, 1874, Опыть русско-украинского словаря, типография Губернского управления, Киев.
  • Лисенко Панас, 1974, Словник поліських говорів, „Наукова думка”, Київ.
  • Манжура Иван, 1890, Сказки, пословицы и т. п., записанные в Екатеринославской и Харьковской губ., в: Сборник Харьковского историко-филологического общества, т. 2, выпуск ІІ, типография К. Счасни, Харьков,с. 1–194.
  • Манжура Иван, 1894, Малорусские сказки, предания, пословицы и поверья, зап. И. И. Манжурою в Екатеринослав. губ., в: Сборник Харьковского историко-филологического общества, т. 6, выпуск ІІ, типография Губернского правления, Харьков, с. 161–197.
  • Мельничук Олександр (гол. ред.), 1982–2012, Етимологічний словник української мови, т. 1–6, „Наукова думка”, Київ.
  • Москаленко Артем, 1958, Словник діалектизмів українських говірок Одеської області, видавництво Одеського педагогічного інституту, Одеса.
  • Німчук Василь, 1992, Давньоруська спадщина в лексиці української мови, „Наукова думка”, Київ.
  • Новицкий Яков, 1913, Малорусские народные заговоры, заклинания, молитвы и рецепты, собранные в Екатеринославщин®, типография Губернского земства, Екатеринослав.
  • Номис Матвій, 1864, Українські приказки, прислів’я і таке інше, в друкарнях Тиблена і комп. і Куліша, Санкт-Петербург.
  • Піскунов Фортунат, 1882, Словник живої народної, письменної і актової мови руських югівщан Російської і Австро-Венгерської цесарії, типография Е. Я. Федорова, Киев.
  • Рудченко Иван, 1869–1870, Народные южнорусские сказки, выпуск 1–2, типография Е. Федорова, Киев.
  • Уманець М. (Михайлo Комаров), Спілка А., 1893–1898, Словарь росийско-український, т. 1–4, друкарня Наукового Товариства імени Шевченка, Львів.
  • Фасмер Макс, 1986–1987, Этимологический словарь русского языка, т. 1–4, „Прогресс”, Москва.
  • Чабаненко Віктор, 1992, Словник говірок Нижньої Наддніпрянщини, т. 1–4, „Комунар”, Запоріжжя.
  • Эварницкий Дмитрий, 1888, Запорожье в остатких старины и преданиях народа, т. 2, издание Л. Ф. Пантелеева, Санкт-Петербург.
  • Яворницький Дмитро, 1920, Словник української мови, т. 1, „Слово”, Катеринослав.
  • Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, 1900–1927, Słownik języka polskiego, t. 1–8, t. 1–2 W drukarni E. Lubowskiego i S-ki, t. 3–6 W drukarni „Gazety Handlowej“, t. 7 W drukarni „Współczesnej“, t. 8 Wydawnictwo kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia J. Mianowskiego, Warszawa.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISSN
0076-0390

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-c19484f0-d938-4948-bd11-dfa396b64703
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.