Uzasadnienie zdania odrębnego jako wypowiedź dialogiczna na przykładzie wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego

• Authors: Wojciechowski Maciej

Title variants

EN

Statement of reasons for a dissenting opinion as a dialogical utterance on the example of selected rulings of the Polish Constitutional Tribunal

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia próbę ujęcia uzasadnienia zdania odrębnego jako wypowiedzi dialogicznej. U jego podstaw leży przekonanie, że zdanie odrębne, nawet pojmowane jako głos sprzeciwu wobec rozstrzygnięcia sądu, stanowi jakąś wobec niego reakcję, odpowiedź. Jest też silnym argumentem na rzecz twierdzenia, że w sali narad, w ramach składu orzekającego, w czasie rzeczywistym doszło do dialogu, którego śladów można poszukiwać w tekście uzasadnienia rozstrzygnięcia oraz uzasadnieniu zdania odrębnego. Punktem wyjścia analizy jest oczekiwanie, że przynajmniej niektóre wypowiedzi składające się na ich pisemne uzasadnienie będą nawiązywały do argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu orzeczenia. Formy owego nawiązywania są przedmiotem niniejszego szkicu. W artykule przyjęto bowiem założenie, że cecha zdań odrębnych określona jako dialogiczność jest czymś więcej aniżeli jedynie przejawem osobistego stylu konstruowania wypowiedzi pisemnych przez jej autora. Artykuł, obok pokazania przejawów dialogiczności zdań odrębnych w praktyce Trybunału Konstytucyjnego zawiera próbę wyjaśnienia tych sytuacji, w których dane zdanie odrębne jest dialogiczne w stopniu niskim (co nie oznacza bynajmniej cechy waloryzowanej negatywnie). Artykuł przedstawia trzy czynniki tego rodzaju: uwarunkowania instytucjonalne związane z organizacją pracy składu orzekającego, potencjał argumentacyjny danej sprawy, wreszcie jej waga aksjologiczna.

EN

This paper claims that the statement of reasons for a dissenting opinion is a dialogical utterance. Due to the limitations imposed by the secrecy of judicial deliberations it is impossible to describe the direct exchange of arguments between the members of a judicial panel. To some extent, however, we can assume that the presented opinion of the court and a dissenting opinion represent the end result of such deliberations. It is not the same, however, to call both of them examples of dialogue. Real-time dialogue consists of a multitude of utterances of people taking part in a discussion. In the case of the final statement of reasons of the judgment and of the dissenting opinion, the number of utterances is in general limited to two separate large blocks of sentences, each block being one utterance. For this reason we can distinguish between the notion of ‘dialogue’ and that of ‘dialogical utterance’. Such a distinction was proposed in Polish theory of literature in the 1970s by J. Lalewicz. According to Lalewicz, a dialogical utterance depends on the preceding opinion, and its main feature is the ability to become a reference to that opinion. Apart from presenting forms of dialogicality, the article aims to explain these forms by presenting features other than the personal style of legal writing of a given judge. Three factors that might explain the higher or lower level of dialogicality in dissenting opinions are presented. The first factor is of an institutional nature, that is, the way work in the court is organised. The second factor is what I call a potential for an argument. Finally, the third one is the axiological importance of a given case.

Keywords

PL

zdanie odrębne; wypowiedź dialogiczna; dialog; narada sędziowska; uzasadnienie orzeczenia sądowego; Trybunał Konstytucyjny

EN

dissenting opinion; dialogical utterance; dialogue; judicial deliberations; statement of reasons for a court judgment; Constitutional Tribunal; legal disagreement

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
• Journal: Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
• Year: 2018
• Volume: 1(16)
• Pages: 69-82

Dates

published

2018-01-01

Contributors

author

Wojciechowski Maciej

Notes

PL