Tłumaczenie w tandemach: nowe możliwości w dydaktyce tłumaczeniowej

• Authors: Teresa Tomaszkiewicz

Title variants

EN

Translation in tandems: new possibilities in translation teaching

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W latach 90. XX w. zapanowała moda na badania wpisujące się w metodologię TAPs, czyli „protokoły głośnego myślenia”. Chodziło o sporządzanie raportów z tłumaczenia wykonywanego przez tłumaczy profesjonalnych lub studentów, którzy mieli zwerbalizować swoje decyzje translatorskie. Na początku XXI w. ta technika spotkała się z wieloma ocenami krytycznymi, które wykazywały jednostkowość otrzymywanych rezultatów czy brak możliwości oceny kreatywności tłumacza. Nie przeszkadzało mi to, bym wówczas, w 2001 r., osobiście postulowała możliwość posługiwania się tymi metodami w celach dydaktycznych: poznania złych praktyk studentów i możliwości przeciwdziałania im w procesie kształcenia tłumaczy. Ostatnio wróciłam do techniki tłumaczenia w tandemach tłumaczy zawodowych i moje badania wykazały, że ta technika może być również pomocna w kształceniu tłumaczy zawodowych poddanych np. kształceniu ustawicznemu. W tym artykule zdaję sprawozdanie z dwóch eksperymentów: przeprowadzonego w 2001 r. z udziałem studentów i przeprowadzonego w 2012 r. z udziałem tłumaczy profesjonalnych. Porównanie tych dwóch kontekstów tłumaczeniowych wydaje się pomocne zarówno dla teorii przekładu, jak i dla dydaktyki tłumaczeniowej.

EN

The introduction of Think‑‑ aloud Protocols (TAPs) in the analysis of the translating process dates back to the mid‑‑ eighties. Their goal was to study the cognitive components of translation. Conducted through collaborative translation, they were as well a means of teaching future translators. However after a fair amount of success in the 90s, they faced more criticism in the years 2000. They were reproached their impossibility to distinguish what is essential from that which is not and the lack of exhaustivity of the data thus obtained. However, in the past few years, some have returned to those problems, showing, for example, the usefulness of such methods of analysis in the studies of linguistical problems in the translating process. This article shall present the results of experiments of collaborative translation carried out by, on one hand, students and on the other, academic researchers and translators. The talks carried out by the two partners shed a light on the different problems facing translators and the different strategies they use to solve them. The research now conducted for a while shows that the analysis of translating behaviors during the understanding and producing stages of a translation is useful not only to correct certain flawed behaviors on the part of the students but also to improve the training of professional translators, meeting the needs of, among others, continuing education.

Keywords

PL

dydaktyka tłumaczeniowa; konstrukcja sensu; praca w tandemach; protokoły głośnego myślenia

EN

construction of sense; TAPs (Think Aloud Protocols); collaboration in tandems; translation teaching

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Między Oryginałem a Przekładem
• Year: 2013
• Volume: 19-20
• Pages: 121-140

Contributors

author

Teresa Tomaszkiewicz

• Uniwersytet im. Adam Mickiewicza, Poznań

References

• Audet, L., Dancette, J. (2005), „Le mouvement de la création dans la traduction littéraire”, w: Künzli, A. (ed.), Empirical research into translation and interpreting: Processes and products, Bulletin suisse de linguistique appliquée, 81, s. 5‑‑ 24.
• Bastin, L.G., Cormier, C.M. (2007), Traducteur, Les Presses de l’Université de Montréal, Montreal.
• Bernardini, S. (2001), „Thinking‑‑ aloud protocols in translation research. Achievements, limits, future prospects”, Target, 13, 2, s. 241‑‑ 263.
• Englund Dimitrova, B. (2005), „Combining product and process analysis: Explicitation as a case in point”, w: Künzli, A. (ed.), Empirical research into translation and interpreting: Processes and products, Bulletin suisse de linguistique appliquée, 81, s. 25‑‑ 39.
• Gerloff, P. (1986), „Second language learners’ reports on the interpretative process: Talk‑‑ aloud protocols of translation”, w: House, J., Blum‑‑ Kulka, S., Interlingual and intercultural communication: Discourse and cognition in translation and second language acquisition studies, Gunter Narr, Tübingen, s. 243‑‑ 262.
• Göpferich, S. (2012), „Translation competence: development and stagnation” (speech presented during the 6th EMT Conference: „Translating Skills Into Jobs”, 16 XI 2012), Brussel.
• Jonasson, K. (1998), „Degree of Text Awareness in Professional vs. Non‑professional Translators”, w: Beylard‑‑ Ozeroff, A. et al., Translators’ Strategies and Creativity, Benjamins, Amsterdam–Philadelphia, s. 189‑‑ 200.
• Krings, H.P. (1986), Was in den Köpfen von Übersetzen vorgeht. Eine empirische Untersuchung zur Struktur des Übersetzungsprozesses an forgeschrittenen Französischlernern, Gunter Narr, Tübingen.
• Künzli, A. (2009), „Think‑‑ aloud Protocols – A Useful Tool for Investing the Linguistic Aspect of Translation”, Meta, 54, 2, s. 326‑‑ 341.
• Kussmaul, P. (2000), Kreatives Übersetzung, Stauffenburg, Tübingen.
• Kussmaul, P., Tirkkonen‑‑ Condit, S. (1995), „Think‑‑ Aloud Protocol Analysis in Translation Studies”, TTR, 8, 1, s. 177‑‑ 199.
• Laukkanen, J. (1996), „Affective and attitudinal factors in translation process”, Target, 8, 2, s. 257‑‑ 274.
• Lederer, M. (1994), La traduction aujourd’hui. Le modèle interprétatif, Hachette, Paryż.
• Löcher, W. (1991), Translation performance, translation process and translation strategies: A psycholinguistic investigation, Gunter Narr, Tübingen.
• Pergnier, M. (1993/1978), Les fondements socio‑linguistiques de la traduction, Presses Universitaires de Lille, Lille.
• Pisarska, A. (2002), „Solo czy w duecie: zasadność pracy w parach w eksperymentalnych badaniach nad procesem przekładu”, Scripta Neophilologica Posnaniensia, IV, s. 121‑‑ 127.
• Séguinot, C. (1996), „Some thoughts about think‑‑ aloud protocols”, Target, 8, 1, s. 75‑‑ 95.
• Tirkkonen‑‑ Condit, S. (ed.) (1991), Empirical research in translation and intercultural studies: Selected papers of TRANSIF seminar, Savonlinna 1988, Gunter Narr, Tübingen.
• Tirkkonen‑‑ Condit, S. (1997), „Who verbalises what: A linguistic analysis of TAP texts”, Target, 9, 1, s. 69‑‑ 84.
• Tomaszkiewicz, T. (2002), „Traductions conversationnelles: une méthodologie d’analyse et ses perspectives”, w: Kacprzak, A., Points communs: linguistique, traductologie, glottodidactique, Wydawnictwo Biblioteka, Łódź, s. 285‑‑ 296.
• Tomaszkiewicz, T. (2006a), „Traductions collaboratives en tant que le moyen pour analyser les strategies de comprehension et de mise en forme”, w: Öztürk Kasar, S., Interdisciplinarité en traduction, II, Les éditions ISIS, Istanbul, s. 81‑‑ 94.
• Tomaszkiewicz, T. (2006b), „L’analyse conversationnelle au service de la traductologie”, w: Ballard, M., Qu’est‑ce que la traductologie?, Artois Presses Université, Arras, s. 195‑‑ 212.
• Trandem, B. (2005), „Discours sur le vif. Étude du processus de traduction des animismes du français en norvégien”, Acta Humaniora, 219, Faculty of History and Philosophy, University of Oslo, Oslo.
• Wills, W. (1992), Übersetzungsfertigkeit. Annäherung an einen komplexen übersetzungspraktischen Begriff, Gunter Narr, Tübingen.