Nieinwazyjne rozpoznanie wczesnośredniowiecznego grodziska w Lubomi, w powiecie wodzisławskim, woj. śląskie

• Authors: Bugaj Michał , Kiarszys Grzegorz , Przybyła Marcin M.

Title variants

EN

Non-intrusive prospection of an early medieval hillfort in Lubomia, Wodzisław district, Śląskie Voivodeship

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The three-part hillfort in Lubomia, Wodzisław district (site 1, AZP 103-41/50) is the largest, one of the best preserved and one of the best excavated, early medieval hillforts of Śląskie Voivodeship. The aim of the authors was to integrate the archival research with the outcomes of remote sensing methods and, as a result, to supplement knowledge on the monument. The first of the applied methods was the analysis of data from airborne laser scanning (LiDAR, ALS), the second – geophysical (magnetic) research. They allowed to gather new information about the monument, and above all to discover its second, western subsidiary settlement (C). The objective has been achieved and it has been shown that the non-intrusive prospection of the site was justified, despite various independent constraints. This type of research and preservation activity should be obligatory for other archaeological sites, especially if they have a terrain form, and especially if excavations are planned. Keeping in mind that the preservation of the archaeological site in situ is nevertheless a priority.

Keywords

EN

hillfort; early Middle Ages; non-intrusive prospection; LiDAR; ALS; geophysics; preservation of archaeological heritage Lubomia; Upper Silesia

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Raport
• Year: 2020
• Volume: 15
• Pages: 191-218

Contributors

author

Bugaj Michał

• Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie

author

Kiarszys Grzegorz

• Uniwersytet Szczeciński, Katedra Archeologii

author

Przybyła Marcin M.

• Dolmen Marcin Przybyła, Michał Podsiadło s.c.

References

• Abłamowicz D. 1991. Osadnictwo grodowe na Górnym Śląsku we wczesnej fazie wczesnego średniowiecza. Śląskie Prace Prahistoryczne 2, 107–121.
• Banaszek Ł. 2015. Przeszłe krajobrazy w chmurze punktów. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
• Bewley R. H., Crutchley S. P., Shell C. A. 2005. New light on an ancient landscape: lidar survey in the Stonehenge World Heritage Site. Antiquity 79, 636–647.
• Boroń P. 2012. Na przedpolu Bramy Morawskiej – obecność wpływów południowych na Górnym Śląsku i zachodnich krańcach Małopolski we wczesnym średniowieczu. Historia Slavorum Occidentis 2 (3), 37–66.
• Boroń P., Foltyn E. M. 2011. Na północ od państwa (wielko) morawskiego. Z problematyki badań Górnego Śląska i zachodnich krańców Małopolski w dobie karolińskiej. Zborník Slovenského Národného Múzea – Archeólogia Supplementum 4, 5–37.
• Challis K., Kokalj Z., Kincey M., Moscrop D., Howard A. J. 2008. Airborne lidar and historic environment records. Antquity 82, 1055–1064.
• Cowley D. C., Opitz R. S. 2013. Interpreting archaeological topography: lasers, 3D data, observations, visualization and applications. In: R. S. Opitz, D. C. Cowley (red.), Interpreting archaeological topography, airborne laser scanning, 3D data and ground observation. Oxford: Oxbow Books, 1–12.
• Crutchley S., Crow P. 2009. The Light Fantastic: Using airborne laser scanning in archaeological survey. Swindon: English Heritage.
• David A., Linford N., Linford P. 2008. Geophysical Survey in Archaeological Field Evaluation. Swindon: English Heritage.
• Dąbrowska E. 1973. Wielkie grody dorzecza górnej Wisły. Ze studiów nad rozwojem organizacji terytorialno-plemiennej w VIII–X wieku. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Devereux B. J., Amable G. S., Crow P. 2008. Visualisation of LiDAR terrain models for archaeological feature detection. Antiquity 82, 470–479.
• Fassbinder J. 2015. Seeing beneath the farmland, steppe and desert soil: magnetic prospecting and soil magnetism. Journal of Archaeological Science 56, 85–95.
• Foltyn E. M., Foltyn E. 2012. Ziemie Górnego Śląska od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza. Katowice: Muzeum Śląskie.
• Gorgolewski W., Tomczak E. 1996. Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka. Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska.
• Jakimowicz R. 1935. Badania wstępne na grodzisku w Kuchelniańskim Lesie (Grabówce), w powiecie rybnickim. W: Badania prehistoryczne w województwie śląskiem w roku 1933 (= Prace Prehistoryczne 1), 14–36.
• Jakimowicz R. 1936. Sprawozdanie z badań grodziska w Kuchelniańskim Lesie (Grabówce) w r. 1934. W: Badania prehistoryczne w województwie śląskiem w latach 1934–1935 (= Prace Prehistoryczne 2), 7–13.
• Jakimowicz R. 1938. Sprawozdanie z badań grodziska lubomskiego w roku 1935. W: Badania prehistoryczne w województwie śląskim w latach 1935–1936 (= Prace Prehistoryczne 3), 45–58.
• Jakimowicz R. 1939. Sprawozdanie z badań grodziska lubomskiego w roku 1938. W: Badania prehistoryczne w województwie śląskim w latach 1937–1938 (= Prace Prehistoryczne 5), 1–4.
• Jamka R. 1960. Pradzieje i wczesne średniowiecze Górnego Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru przemysłowego. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, Wydawnictwo „Śląsk”.
• Jaworski K. 2014. Wczesne średniowiecze. W: E. Tomczak (red.), Archeologia Górny Śląsk. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 174–179.
• Kiarszys G., Szalast G. 2014. Archeologia w chmurze punktów. Porównanie rezultatów filtracji i klasyfikacji gruntu w projekcie ISOK z wynikami opracowanymi w oprogramowaniu LAStools i Terrasolid. Folia Praehistorica Posnaniensia 19, 267–292.
• Kraus K., Pfeifer N. 2001. Advanced DTM generation from LiDAR data. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences 34. https://www.isprs.org/proceedings/XXXIV/3-W4/pdf/ Kraus.pdf (dostęp: 20.05.2020).
• Królikowski J. 2012. ISOK od kuchni. Geodeta 7, 19–22.
• Maślanka M., Wężyk P. 2014. Projekt ISOK – geneza i cel realizacji. W: P. Wężyk (red.), Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LiDAR. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 12–21.
• Misiewicz K., 2006. Geofizyka archeologiczna. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• Opitz R. S. 2013. An overview of airborne and terrestrial laser scanning in archaeology. In: R. S. Opitz, D. C. Cowley (eds.), Interpreting archaeological topography, airborne laser scanning, 3D data and ground observation. Oxford: Oxbow Books, 13–31.
• Poleski J. 1991. Grodziska w Lubomi i Naszacowicach. Przyczynek do problemów kontaktów terenów południowej Polski z Wielkimi Morawami. Śląskie Prace Prahistoryczne 2, 193–206.
• Poleski J. 2013. Małopolska w VI–X wieku. Studium archeologiczne (= Opera Archaeologiae Iagellonicae 3). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
• Ricoeur P. 1989. Język, tekst, interpretacja. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Risbøl O. 2013. Cultivating the ‘wileress’ – how lidar can improve archaeological landscape understanding. In: R. S. Opitz, D. C. Cowley (eds.), Interpreting archaeological topography, airborne laser scanning, 3D data and ground observation. Oxford: Oxbow Books, 51–62.
• Smekalova T., Voss O., Smekalov L. 2008. Magnetic surveying in archaeology. More than 10 years of using the Overhauser GSM-19 gradiometer. Wormianum.
• Szydłowski J. 1970. Wczesnośredniowieczne grodzisko w Lubomi, pow. Wodzisław Śląski, po trzech sezonach wykopaliskowych (1966–1968). Sprawozdania Archeologiczne 22, 173–191.
• Szydłowski J. 1971. Badania wykopaliskowe na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Lubomi, pow. Wodzisław Śl. w latach 1966–1970, zbiorcze omówienie wyników badań w streszczeniu. W: Informator Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych na województwo katowickie za lata 1966–1970. Katowice, 36–51.
• Szydłowski J. 1974. Sprawozdanie z badań na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Lubomi, pow. Wodzisław Śląski w latach 1969–1970. Sprawozdania Archeologiczne 26, 205–222.
• Szydłowski J. 1989. Początki wczesnego średniowiecza na Górnym Śląsku. Katowice: Muzeum Śląskie.
• Szydłowski J., Pierzyna W. 1970. Lubomia gród plemienny Golęszyców. Bytom: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu.
• Tomczak E. 2012. Mało znane warownie Górnego Śląska. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach.
• Topolski J. 1983. Teoria wiedzy historycznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Wężyk P. 2006. Wprowadzenie do technologii skaningu laserowego w leśnictwie. Rocznik Geomatyki 4/4, 119–132.
• Żurowski J., Jakimowicz R. 1939. Atlas grodzisk i zamczysk śląskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.