Berliński międzynarodowy zjazd działaczek ruchu kobiecego w 1904 r. w świetle tygodników warszawskich

• Authors: Szudarek Agnieszka

Title variants

EN

INTERNATIONAL GATHERING OF WOMEN’S MOVEMENT ACTIVISTS IN BERLIN IN 1904 AS PRESENTED IN WARSAW WEEKLY PRESS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W czerwcu 1904 roku w Berlinie miały miejsce konferencja założycielska Międzynarodowego Sojuszu na Rzecz Praw Wyborczych Kobiet (International Woman Suffrage Alliance, IWSA), zgromadzenie generalne Międzynarodowej Rady Kobiet (International Council of Women, ICW) oraz Międzynarodowy Kongres Kobiet (International Congress of Women). Wydarzenia te były szeroko komentowane w prasie, w tym także w tygodnikach warszawskich. Artykuł stanowi analizę artykułów omawiających te wydarzenia, które opublikowane zostały na łamach dziesięciu tygodników, różnych pod względem programowym. W większości ich autorkami były znane działaczki, m.in. Paulina Kuczalska-Reinschmit, Izabela Moszczeńska, czy Teodora Męczkowska. Analiza poprzedzona jest omówieniem sytuacji w międzynarodowym ruchu kobiecym przed zjazdem berlińskim oraz charakterystyką tygodników, które opublikowały informacje na jego temat. Wymowa komentarzy prasowych podporządkowana była profilowi czasopisma, co w niektórych przypadkach ograniczało autorki artykułów. Najbardziej poczytne tygodniki nie popierały równościowych projektów emancypacyjnych. Pozytywne komentarze zawierały głównie te pisma, które skierowane były do postępowej inteligencji – liberałów i socjalistów. Tygodniki te miały jednak ograniczony nakład i słabe możliwości oddziaływania. Mimo nie zawsze przychylnych ocen, omówienia berlińskiego zjazdu działaczek upowszechniły program ruchu kobiecego, zwłaszcza jego aktywność na polu socjalnym i edukacyjnym.

EN

In June 1904, Berlin hosted the founding conference of the International Woman Suffrage Alliance (IWSA), the general assembly of the International Council of Women (ICW) and the International Congress of Women. These events were extensively discussed in the press, including in Warsaw’s weeklies. The article analyses the press coverage of these events in 10 weeklies with different programme agenda. Most of the authors were well-known female activists, such as Paulina Kuczalska-Reinschmit, Izabela Moszczeńska, and Teodora Męczkowska. The analysis is preceded by the overview of the international women’s movement in the run-up to the Berlin gathering as well as the profile of each of the weeklies, which published the information about it. The messages underpinning press comments were dictated by the agenda of each paper, which in some cases restricted the authors. Most widely-read weeklies did not support equality and emancipation-oriented projects. Favourable comments were expressed mostly by papers read by progressive intellectuals – liberals and socialists. However, those weeklies had a rather limited circulation and abilities to make an impact. Although the opinions were not always sympathetic, the coverage of the Berlin gathering of activists promoted the programme of the women’s movement, especially its social and educational agendas.

Keywords

PL

międzynarodowy ruch kobiecy; prasa w Kongresówce; kwestia kobieca; niemiecki ruch kobiecy

EN

international women’s movement Congress Kingdom press; women’s issues; German women’s movement

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2018
• Issue: 1(4)
• Pages: 9-46

Dates

published

2018-06-30

Contributors

author

Szudarek Agnieszka

• Uniwersytet Szczeciński

References

• „Bluszcz” R. 40, nr 27, 20 czerwca (3 lipca) 1904.
• „Kraj” R. 23, nr 24, 11 (24) czerwca 1904.
• „Niwa Polska” R. 32, nr 30, 10 (23) lipca 1904.
• „Ogniwo” R. 2, nr 25, 5 (18) czerwca 1904; nr 24, 29 maja (11 czerwca) 1904; nr 26, 12 (25) czerwca 1904; nr 28, 26 czerwca (9 lipca) 1904.
• „Prawda” R. 24, nr 27, 19 czerwca (2 lipca) 1904; nr 28, 26 czerwca (9 lipca) 1904.
• „Przegląd Tygodniowy” R. 39, nr 29, (3) 16 lipca 1904.
• „Tygodnik Ilustrowany” nr 22, 28 (12) maja 1904; nr 28, 9 lipca (26 czerwca).
• „Tygodnik Mód i Powieści” R. 46, nr 27, 2 lipca (19 czerwca); nr 31, 17 (30) lipca 1904.
• „Wędrowiec” nr 27, 19 czerwca (2 lipca) 1904.
• Kelles-Krauz Kazimierz, Listy, t. II: 1898–1905, red. F. Tych, Wrocław : Ossolineum, 1984, ISBN 8304020157.
• Lischnewska Maria, Der internationale Frauenkongreß in Berlin vom 19. bis 26. September 1896, [w:] Die Lehrerin in Schule und Haus. Centralorgan für die Interessen der Lehrerinnen und Erzieherinnen im In- und Auslande, red. M. Loeper-Housselle (30 Jg, 1896–1897), Gera–Leipzig : Verlag von Theodor Hofmann, 1897, s. 99–106.
• Sieroszewski Wacław, Szkice podróżnicze i wspomnienia, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1959.
• Stritt Marie, Der Internationale Frauen-Kongress in Berlin 1904. Bericht mit ausgewählten Referaten, Berlin : Verlag von Carl Kabel, 1905.
• Walewska Cecylia, Ruch kobiecy w Polsce, cz. II, Warszawa : Wydawnictwo Gebethner i Wolff, 1909.
• Adamczyk Danuta, Prasa jako narzędzie oddziaływania warszawskich środowisk opiniotwórczych i politycznych na prowincje w II połowie XIX i początkach XX wieku (na przykładzie Kielc i guberni kieleckiej), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” T. 29, 1990, z. 1, s. 71–82, ISSN 0137-2998.
• Anculewicz Zbigniew, Świat i ziemie polskie w oczach redaktorów i współpracowników „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868–1915, Warszawa : ASPRA, 2002, ISBN 8388766392.
• Blobaum Robert, „Kwestia kobieca” w Królestwie Polskim (1900–1914), [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa : Neriton, 2008, s. 37–56, ISBN 978-83-7543-026-4.
• Brykalska Maria, Aleksander Świętochowski. Biografia, t. 2, Warszawa : PIW, 1987, ISBN 83060015088.
• Brykalska Maria, Aleksander Świętochowski redaktor „Prawdy”, Wrocław : Zakład Nar. im. Ossolińskich, 1974.
• Brykalska Maria, „Niwa”, 1872–1905, [w:] Zwierciadło prasy. Czasopisma polskie XIX wieku o literaturze rosyjskiej, red. B. Galster [et al.], Wrocław : Zakład Nar. im. Ossolińskich, 1978, s. 241–260.
• Bułat Wojciech, „Głos” Jana Władysława Dawida 1900–1905, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego T. 5, 1966, z. 2, s. 66–83, ISSN 0035-7669.
• Dormus Katarzyna, Koedukacja – teoria i praktyka na ziemiach polskich na początku XX wieku, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” R. 43, 2004, s. 53–92, ISSN 0080-4754.
• Dybel Paweł, Eugenia Sokolnicka, Internetowy Słownik Biograficzny http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/eugenia-sokolnicka [Dostęp 30.01.2018].
• Dziki Sylwester, Eugenia Żmijewska (1865–1923). Materiały do słownika dziennikarzy i publicystów polskich, „Zeszyty Prasoznawcze” R. VI, 1965, nr 3(25), s. 64 , ISSN 0555-0025.
• Fell Alison S., Sharp Ingrid, Introduction: The Women’s Movement and the First World War, [w:] The Women’s Movement in Wartime. International Perspectives, 1914–19, red. A.S. Fell, I. Sharp, Palgrave Macmillan, 2007, ISBN 978-0-230-01966-9.
• Franke Jerzy, Polska prasa kobieca w latach 1820-1918. W kręgu ofiary i poświęcenia, Warszawa : Wydawnictwo SBP, 1999, ISBN8387629294.
• Garlicka Aleksandra, Matecznik niepokornych (Adam Wiślicki), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” T. 30, 1991, z. 3–4, s. 71–84, ISSN 0137-2998.
• Gawin Magdalena, Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919), Warszawa : Neriton, 2015, ISBN 978-83-7543-389-0.
• Gehmacher Johanna, Moderne Frauen, die Neue Welt und der alte Kontinent. Käthe Schirmacher reist im Netzwerk der Frauenbewegung, „Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften” t. 22, 2011, z. 1, s. 16–40, ISSN 1016-765X.
• Gerhard Ute, National oder International. Die internationalen Beziehungen der deutschen bürgerlichen Frauenbewegung, „Feministische Studien” 1994, Nr. 2, s. 34–52, ISSN 2365-9920.
• Jałmużna Tadeusz, Julia Kisielewska – nauczycielka i wychowawczyni, [w:] Historia, społeczeństwo, wychowanie. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Miąso, red. Kalina Bartnicka [et al.], Pułtusk –Warszawa : Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2004, s. 241–245, ISBN 838806794X.
• Jaszczuk Andrzej, Spór pozytywistów z konserwatystami o przyszłość Polski 1870–1903, Warszawa : PWN, 1986, ISBN 83-01-06342-4.
• Kersting Christa, Weibliche Bildung und Bildungspolitik: das International Council of Women und seine Kongresse in Chicago (1893), London (1899) und Berlin (1904), „Paedagogica Historica” t. 44, 2008, nr 3, s. 327–346, ISSN 00309230.
• Kinnebrock Susanne, „Wahrhaft international?“ Soziale Bewegungen zwischen nationalen Öffentlichkeiten und internationalem Bewegungsverband, [w:] Politische Netzwerkerinnen. Internationale Zusammenarbeit von Frauen 1830–1960, red. E. Schöck-Quinteros, A. Schüler, A. Wilmers, K. Wolff, Berlin : Trafo, 2017, s. 27–55, ISBN 978-3-89626-641-5.
• Kmiecik Zenon, „Tygodnik Ilustrowany” w latach 1886–1904, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 21, 1982, z. 3–4, s. 25–42, ISSN 0137-2998.
• Kmiecik Zenon, Nowoczesny konserwatysta (Erazm Piltz), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 30, 1991, z. 3–4, s. 91–96, ISSN 0137-2998.
• Kmiecik Zenon, Oblicze społeczno-kulturalne tygodnika „Wędrowiec” (1886–1905), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 23, 1983, z. 4, s. 43–56, ISSN 0137-2998.
• Kmiecik Zenon, Prasa warszawska w latach 1886–1904, Wrocław : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1989, ISBN 83-04-0304-3.
• Kmiecik Zenon, Problematyka społeczno-polityczna pism konserwatystów warszawskich (1908–1914), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 18, 1979, z. 2, s. 63–80, ISSN 0137-2998.
• Kmiecik Zenon, Wydawnictwa periodyczne w Królestwie Polskim w latach 1868–1904, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” t. 4, 1965, z. 2, s. 155–159, ISSN 0035-7669.
• Kołodziejska Zuzanna, „Izraelita” (1866–1915). Znaczenie kulturowe i literackie czasopisma, Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, ISBN 9788323338291.
• Kulak Teresa, Trybuna umiarkowanego feminizmu. „Bluszcz” pod kierownictwem redakcyjnym Zofii Seidlerowej w latach 1906–1918, [w:] Kobieta i media. Studia z dziejów emancypacji kobiet, red. P. Perkowski, T. Stegner, Warszawa : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2009, s. 70–92, ISBN 978-83-7326-602-5.
• Kwiatkowska Magdalena, Udział redakcji warszawskich czasopism kulturalno-społecznych w rozpowszechnianiu książki naukowej w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” T. 12, 2005, s. 5–33, ISSN 0860-7435.
• Lech Adam, Społeczne konstruowanie rzeczywistości obiektywnej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, seria: „Organizacja i Zarządzanie” z. 65, 2015, s. 183–195, ISSN 1641-3466.
• Lipska Maria, Loth Roman, „Ogniwo”: 1902–1905: bibliografia zawartości, „Materiały Bibliograficzne” t. 6, 1957, s. V-XXX.
• Nałęcz Daria, Życiorys konsekwentny (Józef Wassowski), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 31, 1992, z. 3/4, s. 203–208, ISSN 0137-2998.
• Orecka Katarzyna, Prasa dla kobiet jako odzwierciedlenie zmiany roli i pozycji kobiety w dziewiętnastowiecznym społeczeństwie, [w:] Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość. Problemy badawcze młodych politologów, red. D. Mikucka-Wójtowicz, Kraków : Wydawnictwo Libron, 2010, s. 23–35, ISBN 9788372716354.
• Rosner Katarzyna, Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” t. 56, 1999, nr 3, s. 7–15, ISSN 0867-0633.
• Rupp Leila J., Worlds of Women. The Making of an International Women’s Movement, Princeton : Princeton University Press, 1997, ISBN 0-691-01676-3
• Samuś Paweł, Socjalistki w Królestwie Polskim przełomu XIX i XX w. Szkic do portretu zbiorowego, [w:] Kobieta i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa : Wydawnictwo DiG, 1994, s. 191–217, ISBN 83-85490-24-8
• Schüler Anja, Wolff Kerstin, „Es sind die gleichen Überzeugungen, die die Frauen aller Länder erfüllen…“ Zur Entstehung von internationalen Netzwerken in den Frauenbewegung, [w:] Politische Netzwerkerinnen. Internationale Zusammenarbeit von Frauen 1830–1960, red. E. Schöck-Quinteros, A. Schüler, A. Wilmers, K. Wolff, Berlin : Trafo, 2017, s. 20, ISBN 978-3-89626-641-5.
• Sierakowska Kataryna, „Nowe Słowo” – trybuna emancypantek polskich, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa : Neriton, 2008, s. 69–79.
• Sierakowska Katarzyna, Ruch kobiecy a rewolucja 1905 roku, [w:] Dziedzictwo rewolucji 1905–1907, red. A. Żarnowska [et al.], Warszawa–Radom, 2007, s. 255–275, ISBN 9788387516628.
• Sikorska-Kowalska Marta, „Ogniwo” 1902–1905. „Legalna ekspozytura” PPS, [w:] Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok : Wydawnictwo HUMANICA, 2017, ISBN 9788394617738.
• Sokół Zofia, Z badań nad polska prasą kobiecą w latach 1818–1939, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” T. 22, 1983, z. 3, s. 5–12, ISSN 0137-2998.
• Stegner Tadeusz, Środowiska liberalne w Królestwie Polskim wobec kwestii kobiecej w dobie rewolucji lat 1905–1907, [w:] O kobietach. Studia i szkice. Wiek XIX i XX, red. J. Hoff, Rzeszów : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2011, s. 103–119, ISBN 9788373386396.
• Tobera Marek, Poseł prawdy (Aleksander Świętochowski), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” t. 30, 1991, z. 3–4, s. 62–70, ISSN 0137-2998.
• Zawiszewska Agata, Aktivitätsmodelle der deutschen Frauenbewegung um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert in Gesellschaftlicher und Publizistischer Tätigkeit von Paulina Kuczalska-Reinschmit, „Colloquia Germanica Stetinensia” nr 25, 2016, s. 101–120, ISSN 2450-8543.

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2018.01.04.01