Spór o lustrację dziennikarzy w Polsce w okresie IV Rzeczpospolitej

• Authors: Kuca Paweł

Title variants

EN

The dispute over the Lustration of Journalists during the Fourth Polish Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy sporu o powszechną lustrację dziennikarzy, która miała być wprowadzona na podstawie rozwiązań prawnych z okresu tzw. IV Rzeczpospolitej, projektu politycznego realizowanego w Polsce w latach 2005–2007. W tekście skoncentrowano się na sporze środowiska dziennikarskiego o lustrację dziennikarzy regulowaną ustawą, która weszła w życie w 2007 r. Ostatecznie przepis o lustracji dziennikarzy został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z konstytucją. Artykuł jest częścią projektu badawczego dotyczącego relacji IV Rzeczpospolitej z mediami w latach 2005–2007. Autor bada różne aspekty tych relacji. Są to zarówno badania prasoznawcze wybranych tytułów prasowych w odniesieniu do konkretnych wydarzeń politycznych z lat 2005– 2007, jak i analizy problemowe dotyczące niektórych aspektów związanych z funkcjonowaniem mediów. Przeprowadzenie i poszerzenie zakresu lustracji było jednym z postulatów pr ogramowych IV Rzeczpospolitej, miało służyć oczyszczeniu państwa z naleciałości PRL. Propozycja powszechnej lustracji dziennikar zy wywołała jednak ostry spór w środowisku dziennikarskim w Polsce. Przeciwnicy zapisów lustracyjnych argumentowali, że mogą one godzić w konstytucyjne zapisy dotyczące wolności słowa. Podnoszono także, że to sami dziennikarze, a nie władze państwowe mają dbać o wiarygodność zawodu dziennikarskiego. Kilku znanych dziennikarzy zapowiedziało, że mimo zapisów ustawowych nie podda się lustracji. W środowisku dziennikarskim byli jednak krytycy takiej postawy. Uważali oni, że podstawą pracy dziennikarza jest wiarygodność, która daje mandat do występowania w imieniu opinii publicznej. Ich zdaniem bojkot składania oświadczeń lustracyjnych wystawiał na szwank wiarygodność dziennikarską.

EN

The article touches upon disputes about obligatory Lustration of journalists. Those restrictions was planned to be imposed under legislation from the political project (2005- 2007) during the IV Republic of Poland. The article focuses on the dispute within the journalistic environment connected with Lustration, which came into force in 2007. Ultimately, this obligation was recognized by Constitutional Tribunal as illegal. The article is a part of a research project connected with relations between the IV Republic of Poland and the media in the years 2005–2007. It consists of the research into different newspaper titles connected with political events from 2005–2007 as well as articles connected with chosen aspects of the functioning of the media system in Poland. Implementing and broadening the scope of Lustration was one of the postulates of the program of the IV Republic of Poland, which was intended to purge the state of the remnants of the People's Republic of Poland. However, the proposal of general lustration of journalists caused a sharp dispute among the journalists in Poland. Opponents of the provisions of Lustration argued that they could breech constitutional provisions regarding freedom of speech. It was also argued that it was the journalists themselves, and not the state authorities, who ought to take care of the credibility of the journalist profession. That is why several well-known journalists announced that, despite the statutory provisions, they would not submit to Lustration. In the journalistic milieu, however, there were critics of this attitude. They believed that the basis of a journalist's work is credibility, which provides a basis for acting on behalf of the public. In their opinion, a boycott of Lustration jeopardized journalistic credibility.

Keywords

PL

media; proces lustracyjny; ustawa lustracyjna; Trybunał Konstytucyjny; Prawo i Sprawiedliwość

EN

media; inspection process; inspection act; Constitutional Tribunal; Right and; Justice

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2018
• Issue: 1(6)
• Pages: 45-57

Contributors

author

Kuca Paweł

• Instytut Nauk o Polityce, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Uniwersytet Rzeszowski, al. mjr. W. Kopisto 2a, 35-959 Rzeszów

References

• IV Rzeczpospolita. Sprawiedliwość dla Wszystkich. Program wyborczy Prawa i Sprawiedliwości z 2005 r., http://old.pis.org.pl/dokumenty.php?s=partia&iddoc=3 (dostęp 8.03.2018).
• Bajka Z., 2007, Ograniczyć wolność, prasy, przywrócić elementy porządku (Tocqueville), http://blog.wirtualnemedia.pl/bajka-zbigniew/post/ograniczyc-wolnosc-prasy-przywrocicelementy-porzadku-tocqueville (dostęp: 17.03.2018).
• Bojkot lustracji dziennikarzy niezgodny z Kartą Etyczną Mediów, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/bojkot-lustracji-dziennikarzy-niezgodny-z-karta-etyczna-mediow (dostęp: 15.03.2018).
• Bratkowski S., 2007, List do Sejmu o lustracji, „Gazeta Wyborcza”, 9.03.2007.
• Czy chodzi o lustrację, czy polityczną maczugę, „Gazeta Wyborcza”, 9.03.2007.
• Dudek A., 2013, Historia polityczna Polski 1989–2012, Kraków.
• Dziennikarze o lustracji, „Gazeta Wyborcza”, 9.03.2007.
• Grzymski J., 2008, Rozmowa czy konfrontacja? Protesty pisane, marsze i strajki w Polsce 2005–2007, Warszawa.
• Krasnodębski Z., 2007, Próba zatrzymania tego co nieuniknione, „Rzeczpospolita”, 13.03.2007.
• Kurski J., 2007, Nawet dziennikarz ma sumienie, „Gazeta Wyborcza”, 8.03.2007.
• List otwarty dziennikarzy w sprawie lustracji, „Rzeczpospolita”, 13.03.2007 r.
• Lustracja, komunikat, http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunikaty-prasowe/komunikatypo/art/3482-lustracja (dostęp: 10.03.2018).
• Moja przeszłość jest moja, blog Ewy Milewicz, www.ewamilewicz.blox.pl (dostęp 18.03.2018).
• Olechowski J., Baranowska K., 2007, Dziennikarze za lustracją, „Rzeczpospolita”, 13.03.2007.
• PAP, Kalisz: ustawa lustracyjna sprzeczna z konstytucją, https://wiadomosci.wp.pl/kalisz-ustawa-lustracyjna-sprzeczna-z-konstytucja-6037677773452417a (dostęp: 10.03. 2018).
• PAP, RPO: nie lustrować dziennikarzy ani naukowców, https://www.rpo.gov.pl/pliki/12324506590.pdf (dostęp: 10.03.2018).
• PAP, SDP chce zlustrować całe środowisko dziennikarskie, https://wiadomosci.wp.pl/sdp-chce-zlustrowac-cale-srodowisko-dziennikarskie-6037810743579265a (dostęp: 14.03.2018).
• Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2005 r.,
• Redakcje wobec lustracji dziennikarzy, http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/redakcjewobec-lustracji-dziennikarzy (dostęp: 14.03.2018).
• Sadurski W., 2007, Porządek konstytucyjny [w:] Demokracja w Polsce 2005–2007, red. L. Kolarska-Bobińska, J. Kucharczyk, J. Zbieranek, Warszawa.
• Śmiłowicz P., Dziennikarze mogą czytać akta IPN, „Rzeczpospolita”, 19.10.2006.
• Ustawa o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, DzU 1997, nr 70 poz. 443, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970700443.
• Ustawa prawo prasowe z dnia 26 stycznia, DzU 1984, nr 5, poz. 24, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19840050024.
• Ustawa z dnia 14 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów i ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, DzU 2007, nr 25, poz. 162, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20070250162.
• Uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie lustracji, http://wyborcza.pl/1,76842,4233757.html (dostęp: 9.03.2018).
• W sprawie lustracji, http://www.dziennikarzerp.pl/2007/03/w-sprawie-lustracji (dostęp: 14.03.2018).
• Waniek D., 2009, Postawy dziennikarzy wobec „IV RP” [w:] Wybory 2007 i media – krajobraz po „IV RP”, red. D. Waniek, Warszawa.
• Znani dziennikarzy tłumaczą, dlaczego się nie zlustrują, „Gazeta Wyborcza”, 8.03.2007.