Ruchy społeczne a potrzeba zmiany w społeczeństwie obywatelskim. Podstawowe zagadnienia teoretyczne

• Authors: Rozalska Agata
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Krajobraz przejawów obywatelskiego zaangażowania uległ w ostatnim czasie znaczącym przeobrażeniom. W miejsce dotychczas dominującej pozycji organizacji należących do III sektora pojawiły się ruchy społeczne. Są to nowi i niezmiernie istotni aktorzy polskiej sceny obywatelskiej, aktorzy z niepowtarzalnymi, dynamicznie aktualizującymi się tożsamościami zbiorowymi. W przeciwieństwie do wspomnianych organizacji pozarządowych nie dają się sprowadzić, a więc ograniczyć wyłącznie do ram instytucji i prawnych aspektów życia społecznego. Celem niniejszego artykułu jest omówienie podstawowych założeń teoretycznych, dotyczących ruchów społecznych, a związanych z kryteriami ich wyodrębniania, problemami definicyjnymi czy propozycjami ich typologizowania, przy jednoczesnym ukazaniu ich związku oraz dążeń do szeroko pojętej zmiany społecznej. Ponadto, w syntetyczny sposób, przedstawiam "miejsce" ruchów społecznych w społeczeństwie obywatelskim. Z jednej strony, widząc je jako istotne elemnty społeczeństwa obywatelskiego, z drugiej traktując je jako podmioty determinujące jego kształt.

Keywords

PL

ruchy społeczne; społeczeństwo obywatelskie; zmiana społeczna

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 12
• Pages: 34-54

Dates

published

2015

Contributors

author

Rozalska Agata

References

• Antoszewski A. (2000), Społeczeńśtwo obywatelskie a proces konsolidacji demokracji, (w:) Studia z teorii polityki, t. 3., (red.) A. Czajkowski, L. Sobkowiak, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Assmann J. (2008), Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityka tożsamości w cywilizacjach starożytnych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Bilewicz A., Potkańska D. (2013), Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie. Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu społecznego, "Trzeci Sektor" 31: 25-44.
• Blicharz J. (2012), Administracja publiczna i społeczeństwo obywatelskie w państwie prawa, Prace naukowe WPAiE Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Bokszański Z. (2008), Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Buechler M.S. (2008), Teorie nowych ruchów społecznych, (w:) Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, (red.) K. Gorlach, H.P. Mooney, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Castells M. (2008), Siła tożsamości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Dahrendorf R. (1994), Zagrożone społeczeństwo obywatelskie, (w:) Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, (red.) K. Michalski, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Della Porta D., Diani M. (2009), Ruchy społeczne. Wprowadzenie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Diani M. (1992), The concept of social movement, (w:) "The Sociological Review", 40: 1-25.
• Domański A. (2003), Aktualności koncepcji zachowań zbiorowych, "Studia Socjologiczne" 4: 27-54.
• Dziubka K. (1998), Społeczeństwo obywatelskie: wybrane aspekty ewolucji pojęcia, (w:) "Studia z teorii polityki", t. II, (red.) A. Jbłoński, L. Sobkowiak, Wrocław.
• Eyerman R., Jamison A. (1991), Social Movements: A Cognitive Approach, Polity Press.
• Frybes M. (2002), Alain Touraine i socjologia ruchów społecznych, (w:) Panorama ruchów społecznych w Polsce, (red.) M. Frybes, P. Kuczyński, Wydawnictwo Collegium Civitas, Warszawa.
• Fuchs Ch. (2006), The Self-Organization of Social Movements, (w:) "Systematic Practise and Action Research" nr 1: 101-137.
• Giddens A. (2003), Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, (tł. S. Amsterdamski), Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Gliński P. (1996), Polscy Zieloni. Ruch społeczny w okresie przemian, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Heller P. (2013), Challenges and Opportunities: Civil Society in a Globalizing World, Human Development Office, New York.
• Jenkins C.J. (1983), Resource mobilization theory and the study of social movements, (w:) "Annual Review of Sociology" 9: 527-553.
• Klandermans B. (1984), Mobilization and participation: Social-psychological expansions of resource mobilization theory, (w:) "American Sociological Review" 49(5): 583-600.
• McCarthy D.J., Mayer N. Z. (2009), Social Movement Organizations, (w:) The Social Movements Reader: Cases and Concepts, (red.) J. Goodwin, J.M. Jasper, Wiley_Blackwell, Oxford.
• Kornhauser W. (1959), The Politics of Mass Society, Southeastern Political Science Association, New York.
• Krieken van R. Habibis D., Smith P., Hutchins B., Martin G., Maton K. (2004), Sociology, Pearson Education, Australia.
• Kuczyński P. (2002), Powrót socjologii ruchów społecznych, (w:) Panorama ruchów społecznych w Polsce, (red.), M. Frybes, P. Kuczyński, Wydawnictwo Collegium Civitas Press.
• Lang E.G., Lang K. (1961), Collective Dynamics, Cromwell, New York.
• LeBon G. (2012), Psychologia tłumu. Studium powszechnego umysłu, Wydanictwo Helion, Gliwice.
• McAdam D. (1982), Political Process and the Development of Black Insurgency 1930-1970, University of Chicago Press, Chicago.
• McCarthy D.J., Zald N.M. (1977), Resource Mobilization and Social Movements: A Partitial Theory, (w:) "American Journal of Sociology" 82(6): 1217-1218.
• Misztal B. (1984), Socjologiczna teoria ruchów społecznych, (w:) "Studia Socjologiczne" 1(92): 193-201.
• Misztal B. (2005), Zachowania zbiorowe, (w:) Encyklopedia Socjoogii. Suplement, (red.) W. Kwaśniewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Modzelewski W. (1991), Zmiana społeczna i ruchy społeczne, (w:) Socjologia. Problemy podstawowe, (red.) Z. Krawczyk, W. Morawski, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa.
• Modzelewski W. (1976), Z problematyki teorii ruchów społecznych, (w:) "Studia Nauk Politycznych" 1: 50-67.
• Nowak J. (2012), Globalne usieciowienie aktywizmu: nowe media a rozwój nowych ruchów społecznych, (w:) "Kultura i Historia", http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3503 (data dostępu: 02.02.2015).
• Nowosielski M. (2012), Ruchy społeczne jako czynnik i wynik zmian społeczych, (w:) "Kultura i Edukacja" 4: 7-33.
• Paleczny T. (2010), Nowe ruchy społeczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Shils E. (1994), Co to jest społeczeństwo obywatelskie, (w:) Europa i społeczeństwo obywatelskie. Rozmowy w Castel Gandolfo, (red.) Michalski K., Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Simon B., Loewy M., Sturmer S. (1998), Collective Identification and Social Movement Participation, (w:) "Journal of Personality and Social Psychology", nr 3: 646-658.
• Snow A.D., Soule A.S., Kriesi H. (2004), The Blackwell Companion to Social Movements, Wiley-Blackwell, Oxford.
• Społeczeństwo obywatelskie i jego instytucje, Opracowania tematyczne, OT-627, Warszawa 2014, http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/58/plik/ot-_627_internet.pdf, (data dostępu 02.02.2015).
• Stolley S.K. (2005), The Basics of Sociology, Greenwood Publishing Group, Westport.
• Szacki J. (red.) (1997), Ani książę ani kupiec: obywatel, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Szczepański J. (1997), Elementarne pojęcia socjologii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Sztompka P. (2005), Ruchy społeczne - struktury in statu nascendi, (w:) Socjologia. lektury, (red.) P. Sztompka, M. Kucia, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Sztompka P. (2005), Socjologia zmian społecznych, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Touraine A. (1995), Wprowadzenie do analizy ruchów społecznych, (w:) Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, (red.) J. Szczupaczyński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Turner H.R., Killian M.L. (1972), Collective Behavior, Pearson Education Canada, New York.
• Ulicka G. (1993), Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Warren E.M. (2001), Civil Society and Democracy. The Oxford Handbook of Civil Society, Oxford University Press, Oxford.
• Wawrowski Ł. (2011), Dynamika ruchów społecznych i politycznych, (w:) Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych, (red.) S. Wróbel, Wydawnictwo Naukowe Grado, Toruń.
• Wiktorska-Święcka A. (2007), Społeczeństwo obywatelskie w Polsce - refleksje nad teorią i genezą oraz próba oceny stanu i rozwoju, (w:) Europa obywateli. Polskie społeczeństwo obywatelskie in actu, (red.) W. Bokajło, A. Wiktorska-Święcka, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
• Witkowska M., Wierzbicki A. (2005), Społeczeństwo obywatelskie, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
• Yinger M.J. (1982), Countercultures, The Free Press, New York.
• Żuk P. (2001), Społeczeństwo w działaniu. Ekolodzy, feministki, skłotersi. Socjologiczna analiza nowych ruchów społecznych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

Notes

PL

Artykuł 3. z numeru 12.

Identifiers

ISSN

2299-2367