Błędy atrybucyjne — ich psychologiczna dystrybucja, możliwości oceny i eliminacji w procesie translatorskim

• Authors: Warchał Mateusz

Title variants

HR

Atribucijske pogreške — njihova psihološka distribucija, mogućnost vrednovanja i eliminacije u translatorskom procesu

EN

Attributive errors — their psychological distribution, possible evaluation and elimination in the translating process

• Languages of publication: PL

Abstracts

HR

Članak pokušava predstaviti psihološke mehanizme atribucije, koja se pojavljuje u sekundarnom primanju teksta i evaluaciju uloge prevoditelja. Mehanizmi opisani u članku odnose se na razlike u perspektivi — glumac (prevoditelj) i promatrač (čitatelj) te opisane su u kontekstu stereotipa koji se pojavljuju u izvornom i sekundarnom tekstu. Autor priznaje da proces stereotipizaci je neizbježan, a čitatelj može stalno stavljati pitanje za (ne)prevođenje, što čini da je opterećen prekomjernom „psihologizacjijom“.

EN

This paper attempts to provide for the psychological mechanisms of attribution, which appear in secondary text reception and evaluation of the role of the interpreter. The mechanisms described in the article relate to the difference in the perspective of the actor (the translator) and the observer (reader) and are described in the context of the stereotypes that appear in the source text and secondary text. The author acknowledges that the process of stereotyping is inevitable and at each step the reader asks the question about the (non) translatability is well founded, but is doomed to impose excessive “psychologization”.

Keywords

PL

atrybucja; błędy atrybucyjne; stereotypizacja; proces tłumaczenia

HR

atribucija; atribucijske pogreške; stereotipizacija; proces prevođenja

EN

attribution; fundamental attribution error; stereotyping; the process of translation

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2013
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 241-252

Dates

published

2013-07-01

Contributors

author

Warchał Mateusz

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

References

• Antas, Joanna. „O kłamstwie i zakłamaniu.” Retoryka i etyka. Red. Barbara Sobczak, Halina Zgółkowa. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
• Apresjan, Jurij D. Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
• Bajerowa, Irena. Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja. T. 3: Składnia. Synteza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2000.
• Bartmiński, Jerzy. Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007.
• Blum-Kulka, Shoshana. „Shifts in cohesion and coherence in translation.” Interlingual and Intercultural Communication: Discourse and Cognition in Translation and Second Language Acquisition Studies. Tubingen: Gunter Narr Verlag, 1986.
• Brzozowski, Jerzy. „Czy istnieje w Polsce szkoła hermeneutyczna w przekładzie?” Między oryginałem a przekładem IX: Czy istnieją szkoły przekładu w Polsce? Red. Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, Urszula Kropiwiec, Maria Filipowicz-Rudek. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2004. 23—38.
• Chaffin, Roger. „Associations to unfamiliar words: Learning the meanings of new words.” Memory and Cognition 25 (1997). 203—226.
• Försterling, Friedrich. Atrybucje. Podstawowe teorie, badania i zastosowanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Grzegorczykowa, Renata. „O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych.” Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Red. Janusz Anusiewicz, Jerzy Bartmiński. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1998. 109—115.
• Horney, Karen. Neurotyczna osobowość naszych czasów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
• Hrehorowicz, Uta. „Przypisy tłumacza: to be or not to be”. Między oryginałem a przekładem. 3. Czy zawód tłumacza jest w pogardzie? Red. Maria Filipowicz-Rudek, Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, Magdalena Stoch. Kraków: Universitas, 1997.
• Jezernik, Božidar. Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników. Tłum. Piotr Oczko. Kraków: Universitas, 2007.
• Karolczyk, Magdalena. „Madonna czy dziwki, bojowniczki czy męczennice? Wojna, nacjonalizm, płeć a ‘jugo-kobieta’ stereotyp własny.” Gorsza kobieta: dyskursy inności, samotności, szaleństwa. Red. Daria Adamowicz, Yulia Anisimovets, Olga Taranek. Wrocław: Sutoris, 2008. 267—278.
• Kliś, Maria. „Proces rozumienia tekstu w badaniach psychologicznych.” Konspekt 18/19 (2004).
• Krąpiec, Mieczysław A. Język i świat realny. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1985.
• Legeżyńska, Anna. „Tłumacz jako drugi autor — dziś.” Przekład literacki. Teoria — historia — współczesność. Red. Alina Nowicka-Jeż, Danuta Knysz-Tomaszewska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• Liber, Katarzyna. „Tłumacz jako niewerbalny kłamca? Problem niewerbalnej wiarygodności tłumacza jako nadawcy komunikatu.” Lingua ac Communitas 22 (2012). 137—168.
• MacLachlan, Gale, Ian Reid. Framing and Interpretation. Melbourne: Melbourne University Press, 1994.
• Matusz, Paulina. „Zupełnie inny świat. O obcości i swojskości w polskich przekładach powieści Mileny Agus, Marioliny Venezii i Melanii Mazzucco.” Między egzotyką a swojskością. O tłumaczeniu literatury włoskiej na język polski i polskiej na włoski. Red. Katarzyna Biernacka-Licznar, Justyna Łukaszewicz. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.
• Nowak, Sylwia. „Wojna 1991—1995 w najnowszej prozie serbskiej (na wybranych przykładach).” Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii po 1991 roku. Red. Elżbieta Szcześniak-Kajzar. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.
• Ross, Lee, Richard E. Nisbett. The person and the situation: Perspectives of social psychology. New York: Pinter&Martin Publishers, 2011.
• Smith, Frank. Reading Without Nonsense. New York: Teachers College Press, 2005.
• Tokarz, Bożena. „Modele przekładu a stereotyp płci.” Płeć w przekładzie. Studia o przekładzie. Red. Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 2006.
• Waldenfels, Bernhard. Topografia obcego. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2002.

Identifiers

ISSN

1899-9417