Wartości i antywartości. W stronę szkoły aksjologicznie uniwersalnej

• Authors: Szmyd Kazimierz

Title variants

EN

Values and anti-values. Towards axiologically universal school

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą ukazania kondycji wychowawczej szkoły w perspektywie przemian kulturowych i cywilizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem doby ponowoczesnej. Jest to także spojrzenie na historyczny rozwój aksjologii i teleologii szkoły w procesie przemian na tle różnych stanowisk i orientacji filozoficznych, antropologicznych i pedagogicznych. Głównym tłem rozważań jest kryzys szkoły, jej roli w kształtowaniu norm współżycia społecznego i zasad etyki międzyludzkiej w lokalnym i globalnym świecie. Autor wskazuje na przyczyny, przejawy i zagrożenia wynikające z dehumanizacji współbycia ludzi, ignorowania wartości uniwersalnych, które mają swoje źródło w antropologii humanistycznej. Głównym wątkiem wykładu jest postulat odwołania się do podstaw antropologii humanistycznej w wychowaniu. W tekście formułuje się tezę, zgodnie, z którą istnieje potrzeba zasadniczej rekonstrukcji działalności szkoły jako środowiska kształtującego wartości ogólnoludzkie. Powinna stanowić opozycję wobec rozpowszechniających się antywartości w coraz bardziej„odczłowieczonym” świecie. Artykuł jest też próbą zarysowania głównych postulatów antropologii wychowawczej współczesnej szkoły.

EN

This article is an attempt to present educational condition of school in perspective of cultural and civilizational transformations, with special consideration of postmodern times. This is also a look on historical development of axiology and teleology of school in process of changing attitudes and orientations in philosophy, anthropology and pedagogy. The main aspect of consideration is school crisis and its role in shaping norms of social co-existence and interpersonal ethics norms in local and global world. The author presents reasons, symptoms and dangers caused by dehumanization of human co- existence and disregard of universal values, which come from humanistic anthropology. The main topic of article is reference to basis of humanistic anthropology in upbringing process. The author presents thesis concerning the need of basic reconstruction of activity of school, which is the environment shaping human values. This thesis should be in opposition to anti-values spreading in more and more „dehumanized” world. The article is also an attempt to depict main demands of upbringing anthropology of modern school.

Keywords

PL

pedagogika, edukacja, wychowanie, wartości, antywartości, aksjologia, antropologia, postmodernizm

EN

pedagogy, education, upbringing, values, anti- values, axiology, anthropology, postmodernism

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Kultura – Przemiany – Edukacja
• Year: 2017
• Volume: 5
• Pages: 113-133

Dates

published

2017

Contributors

author

Szmyd Kazimierz

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Bauman Z., Nowoczesność i zagłada, Warszawa 1992. Bauman Z., Edukacja według, dla i pomimo nowoczesności, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2000, nr 4(12). Bauman Z., Płynna nowoczesność, tłum. T. Kuntz, Kraków 2006. Botkin J.W., Mahid E., Mircea M., Uczyć się bez granic. Jak zewrzeć „lukę ludzką”? (1979), Warszawa 1982. Faure E., (red.) Uczyć się aby być (1972), Warszawa 1975. Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Warszawa 1962. Czerny J., Zagrożenie wychowania we współczesnym świecie, Kraków 1999. Denek K, Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Toruń 2000. Denek K., Wartości edukacji szkolnej [w:] Wartości w pedagogice, red. W. Furmanek, Rzeszów – Warszawa 2005. Gajda J., Honor, godność, człowieczeństwo, Lublin 2000; Hejnicka-Bezwińska T., Edukacja – kształcenie – pedagogika (fenomen pewnego stereotypu), Kraków 1995. Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1987. Legowicz J., Człowiek istota ludzka, Warszawa 1992. Lorenz K., Regres człowieczeństwa, Warszawa 1986. Meissner A., Majorek C., Pedagogika nowego wychowania w Polsce u schyłku XIX i w I połowie XX wieku [w:] Galicja i jej dziedzictwo T. 14, Rzeszów 2000. Melosik Z., Postmodernistyczne kontrowersje wobec edukacji, Toruń-Poznań 1995. Ożóg K., Współczesne problemy kształcenia humanistycznego (zarys problematyki) [w:] Słowo. Studia językoznawcze 2/2011, red. K. Ożóg, Rzeszów 2011. Ożóg K., Kilka uwag o językowej agresji i przemocy w szkole [w:] Kwartalnik Edukacyjny 2(53) 2008. Pasterniak W., Przestrzeń edukacyjna, Zielona Góra 1995. Pilch T., Sosnowski T., Zagrożenia człowieka i idei sprawiedliwości społecznej, V Zjazd Pedagogów Społecznych, T.1, Warszawa 2013. Rogers C. R., Uczyć się, jak być wolnym [w:] K. Jankowski (red.), Przełom w psychologii, Warszawa 1978. Schoenebeck H.von, Antypedagogika w dialogu. Wprowadzenie w rozmyślania antypedagogiczne, Kraków 1994. Singer P., Etyka wobec problemów współczesności, Katowice 2003. Sobczak J., Recepcja idei „nowego wychowania” w polskiej pedagogice okresu międzywojennego, cz. I i II, Bydgoszcz 1978 i 1979. Sośnicki K. Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1967. Suchodolski B., Wychowanie mimo wszystko, Warszawa 1990. Śliwerski B.,Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 1998, (Pedagogika radykalnego humanizmu). Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 2001. Śliwerski B., Jak zmieniać szkołę, Kraków 1998. Śliwerski B., Program wychowawczy szkoły, Warszawa 2001. Śliwerski B., Edukacja pod prąd, Kraków 2001. Szajna J., Wypowiedź Polskie Radio, pr. I, 12.09. 2017. Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków 1991. Szmyd J., Wyzwania i poszukiwania edukacyjne, Kraków 2002. Szmyd J., Odczytywanie współczesności. Perspektywa antropologiczna, etyczna i edukacyjna, Kraków 2011. Szmyd J., Zagrożone człowieczeństwo. Regresja antropologiczna w świecie ponowoczesnym, Kraków 2015. Szmyd K., Zygmunt-Karol Mysłakowski (1890–1971), Rzeszów 1997. Szmyd K., Antyczne i renesansowe rodowody humanistyki, Oświata i Wychowanie 2003, nr 3. Szmyd K., Edukacja wobec kryzysu wartości społecznych, Oświata i Wychowanie 2006, nr 3. Szmyd K., Antropologia egzystencjalna J.P. Sartre’a i A. Camusa w nurcie współczesnego dyskursu pedagogiki humanistycznej, Kwartalnik Edukacyjny nr 2 (65), 2011. Sztumski W., My zagubieni w świecie. Przyczynek do filozofii środowiska życia jako podstawy enwiro – mentologii, Katowice 2006. Sztumski W., Ku społeczeństwu niewiedzy i dezinformacji [w:] Transformacje. Pismo interdyscyplinarne, 2007–2008. Sztumski W., Człowiek wobec środowiska. Propedeutyka sozofilozofii, Częstochowa 2012. Witkowski L., Ku alternatywnej teorii edukacji humanistycznej w Polsce, Toruń 1987. Witkowski L., Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność, Warszawa 1998. Witkowski L., Edukacja i humanistyka. Nowe konteksty humanistyczne dla nowoczesnych nauczycieli, Warszawa 2000. Wojnar I., Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa 2000. Wojnar I., Aktualne problemy edukacji i kultury w Polsce i na świecie [w:] Edukacja wobec wyzwań XXI wieku, red. I. Wojnar, J. Kubina, Warszawa 1998. Truchlińska B., Filozofia kultury Bogdana Suchodolskiego, Lublin 2006. Nauka społeczna papieża Franciszka:https://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/dokumenty/, 11.09.2017

Identifiers

DOI

10.15584/kpe.2017.5.7

ISSN

2300-9888

EISSN

2544-1205