Językowa kreacja osób chorych psychicznie w powieści Wędrówki Oryginała Józefa Korzeniowskiego

• Authors: Żurawska-Chaszczewska Jowita

Title variants

EN

Linguistic creation of mentally ill people in the novel Journeys of the original by Józef Korzeniowski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu była próba zbadania językowej kreacji osób chorych psychicznie w powieści Wędrówki Oryginała Józefa Korzeniowskiego. Materiał podzielono na części, w których omówiono lingwistyczną kreację dziedziczenia zachorowania, sytuacji chorych, szpitala psychiatrycznego, opieki szpitalnej, cierpienia rodzin chorych, przypadku powracającej do zdrowia Marty oraz nadwrażliwego Karola. Wskazano na środki leksykalne, frazeologiczne, stylistyczne kreujące postaci chorych i powieściową rzeczywistość z nimi związaną. Badanie pozwoliło zauważyć, że Korzeniowski realistycznie przedstawia sytuację obłąkanych i ich bliskich, traktując zachorowanie jako ogromne, może nawet największe nieszczęście dotykające człowieka oraz jego otoczenie, a samą chorobę jako stan między życiem a śmiercią, jako oczekiwanie na zgon, który skróci cierpienie.

EN

The goal of the article was an attempt to investigate linguistic creation of mentally ill people in J. Korzeniowski’s novel entitled „The journeys of the original”. The material was divided into chapters, which exemplified linguistic means of presenting the issues connected with hereditary factors predisposing people to mental disorders, situation of the patients treated at psychiatric facilities, hospital care, suffering of the families whose members fell victim of mental sicknesses and finally a detailed analysis of two cases: recovering Marta and over-sensitive Karol. Lexical, phraseological and stylistic means creating the images of the patients and the illness-related reality included in the novel were analyzed. The research led to the conclusion that Korzeniowski realistically presents the situation of the „insane” and their relatives who perceive the illness as a big or even the biggest misfortune affecting man and his/her surrounding and view the illness itself as a condition of being suspended between life and death – longing for demise which is expected to shorten the suffering.

Keywords

PL

Józef Korzeniowski; stylistyka; język pisarzy; językowa kreacja świata

EN

Józef Korzeniowski; style; writers’ language; linguistic creation of the world

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2018
• Issue: 1(17)2018
• Pages: 97-116

Contributors

author

Żurawska-Chaszczewska Jowita

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

References

• 1. Bachórz J., Realizm bez „chmurnej jazdy”. Studia o powieściach Józefa Korzeniowskiego, Warszawa 1979.
• 2. Chwalba A., Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2012.
• 3. Greszczuk B., Konstrukcje porównawcze i ich rozwój w języku polskim, Rzeszów 1988.
• 4. Kawyn S., Józef Korzeniowski. Studia i szkice, Łódź 1978.
• 5. Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1987.
• 6. Korzeniowski J., Wędrówki Oryginała, [w:] Dzieła Józefa Korzeniowskiego, wydanie zupełne, pod kierunkiem redakcyi „Kłosów”, t. 1, Warszawa 1871, s. 292-433.
• 7. Kozaryn D., Porównania religijne w „Wizerunku własnym żywota człowieka poczciwego” Mikołaja Reja, [w:] Język religijny dawniej i dziś III, red. ks. P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka, Poznań 2007, s. 40.
• 8. Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa 1959.
• 9. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1, Warszawa 1986.
• 10. Łozińska M., W ziemiańskim dworze. Codzienność, obyczaje, święta, zabawy, Warszawa 2011.
• 11. Skorupska-Raczyńska E., Kreacja ojca w powieściach nadniemieńskich Elizy Orzeszkowej (studium językowo-stylistyczne), Gorzów Wielkopolski 2013.
• 12. Słownik języka polskiego, wydany przez M. Orgelbranda, t. 1-2, Wilno 1861.
• 13. Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1-8, Warszawa 1900-1927.
• 14. Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 2009.
• 15. Tokarski R., Znaczenie słowa i jego modyfikacje w tekście, Lublin 1987.
• 16. Umińska-Tytoń E., Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów, Łódź 2011.
• 17. Walczak B., Powieść XIX i XX wieku – obraz języka doby nowopolskiej, „Polonistyka” 1989, t. 9, s. 664-673.
• 18. Walczak B., Tekst artystyczny jako podstawa źródłowo-materiałowa na gruncie historycznych subdyscyplin językoznawczych, [w:] Tekst artystyczny w badaniach lingiwstycznych, red. E. Skorupska-Raczyńska, M. Maczel, J. Żurawska-Chaszczewska, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 219-232.
• 19. Witkowska M., Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986.
• 20. Żurawska-Chaszczewska, J. Nazwy środków transportu jako element kreacji świata w prozie Józefa Korzeniowskiego (na wybranych przykładach), [w:] Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie. Miasto 6, red. M. Święcicka i M. Peplińska, Bydgoszcz 2016, s. 406-423.
• 21. Żurawska-Chaszczewska J., Językowa kreacja Polaka służącego w wojsku rosyjskim w okresie międzypowstaniowym w powieści Krewni Józefa Korzeniowskiego, [w:] Powstanie styczniowe w polskiej myśli humanistycznej. Dziedzictwo w kulturze, języku, literaturze, sztuce i prasie, red. L. Mariak, J. Rychter, Gorzów Wielkopolski 2013, s. 235-248.